Akira Kurosawa

Akira Kurosawa (jap. 黒澤明 Kurosawa Akira) urodził się 23 marca 1910 roku w Tokio i zmarł 6 września 1998 roku w tym samym mieście. Był japońskim reżyserem, scenarzystą oraz producentem filmowym, uznawanym za jednego z najwybitniejszych twórców w historii kinematografii.

Zdobył wiele prestiżowych nagród filmowych, takich jak Złoty Lew na 12. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji za film Rashōmon (1950), Srebrny Lew na 15. MFF w Wenecji za Siedmiu samurajów (1954), Złotą Palmę na 33. MFF w Cannes za film Sobowtór (1980) oraz Honorowego Oscara za całokształt twórczości (1989). Kurosawa zdobył również dwa Oscary w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego za Rashōmon (1950) i Dersu Uzała (1975).

Kurosawa był znany zarówno w Japonii, jak i na całym świecie, a jego prace miały ogromny wpływ na wiele pokoleń filmowców. Jego kariera reżyserska trwała przez dokładnie pięć dekad – od debiutanckiego filmu Saga o dżudo (1943) do ostatniego dzieła Madadayo (1993).

Życiorys

Akira Kurosawa przyszedł na świat 23 marca 1910 roku w Ōmori, w Tokio, jako najmłodszy z siedmiorga dzieci. Jego ojciec był oficerem i pochodził z rodziny samurajów. W młodości Akira pasjonował się malarstwem, szczególnie sztuką europejską.

Dorastał z bratem Heigo, z którym uczestniczył w spotkaniach lewicowych intelektualistów. Heigo Kurosawa był aktorem i praktykował sztukę benshi, czyli podkładanie głosu do postaci w niemych filmach. Gdy filmy zaczęły być dźwiękowe, stracił pracę, co doprowadziło go do próby samobójczej. Drugim traumatycznym przeżyciem w dzieciństwie było trzęsienie ziemi, które nawiedziło Tokio w 1923 roku.

W 1936 roku Kurosawa odpowiedział na ogłoszenie wytwórni filmowej, która szukała asystenta reżysera. Szybko zdobył uznanie dzięki swojej kreatywności i wszechstronności, awansując na samodzielnego reżysera, debiutując w 1943 roku filmem Saga o judo.

Choć najbardziej znane filmy Kurosawy powstały w latach 50. i 60. XX wieku, reżyserował i pisał scenariusze aż do swojej śmierci. Otrzymał Nagrodę Asahi (1965) oraz Nagrodę Kioto w dziedzinie sztuki i filozofii (1994).

Zmarł 6 września 1998 roku w dzielnicy Setagaya w Tokio na skutek udaru.

Filmy

Akcja wielu najbardziej znanych filmów Kurosawy rozgrywa się w feudalnej Japonii. Reżyser był zafascynowany europejską literaturą i stworzył interesujące adaptacje dzieł Williama Shakespeare’a: Ran oparty na Królu Learze, Tron we krwi na Makbecie, a Zły śpi spokojnie na Hamlecie.

Film Ukryta forteca (Kakushi toride no san akunin), opowiadający o księżniczce, generale i dwóch komicznych farmerach, stał się inspiracją dla George’a Lucasa przy tworzeniu Gwiezdnych wojen. Inne znane obrazy Kurosawy to: Rashōmon, Siedmiu samurajów (którego adaptacją był western Siedmiu wspaniałych oraz anime) i Straż przyboczna, która zainspirowała western Za garść dolarów. Kontynuacją Straży przybocznej jest film Sanjūrō: samuraj znikąd.

Kurosawa zrealizował filmowe adaptacje kilku rosyjskich powieści, w tym Idioty Fiodora Dostojewskiego oraz Na dnie Maksima Gorkiego. Film Niebo i piekło został oparty na kryminalnej powieści Eda McBaina. W szesnastu filmach nakręconych między 1948 a 1964 rokiem występują ci sami aktorzy, w tym Toshirō Mifune, którego współpraca z Kurosawą zaczęła się w 1948 roku (Pijany anioł) i zakończyła w 1964 roku (Rudobrody).

Po zrealizowaniu ostatniego z tych filmów Kurosawa zaczął kręcić filmy w kolorze, co zmieniło jego styl na bardziej epicki. Jego następny projekt, Dō desu ka den, przedstawiający życie grupy biedaków na wysypisku, nie odniósł sukcesu. Reżyser podjął wtedy pracę nad hollywoodzkim projektem Tora! Tora! Tora!, ale został zastąpiony przez Kinjiego Fukasaku przed zakończeniem produkcji.

Następnie Kurosawa stworzył szereg nowych filmów, takich jak Ran, Dersu Uzała, nakręcony w ZSRR, oparty na historycznym wydarzeniu z początku XX wieku, który zdobył Oscara w kategorii film obcojęzyczny. Sobowtór opowiada o sobowtórze średniowiecznego japońskiego władcy, który przejmuje jego tożsamość. Wśród ostatnich dzieł Kurosawy znajdują się także Sny, Sierpniowa rapsodia oraz Madadayo.