Akinakes (gr. ἀκινάκης) lub akinaka (pers. akīnakah) to scytyjski sztylet lub krótki miecz, który od VIII wieku p.n.e. stał się charakterystyczny dla kultury Scytów, a później został przejęty przez Persów.
Pochodzenie
Antyczni autorzy uważali tę broń za pochodzącą z Persji, która z biegiem czasu zyskała popularność wśród innych narodów. W przeciwieństwie do rzymskiej zakrzywionej siki, jako broń krótka, różnił się zarówno kształtem, jak i sposobem noszenia (przy prawym boku, co ilustrują m.in. postacie z płaskorzeźbionych fryzów w Persepolis). Złote akinaki były zazwyczaj przeznaczone dla perskiej arystokracji, a czasem stanowiły królewską nagrodę, będąc symbolem uznania – przykładem jest akinakes Mardoniusza, zdobyty jako łup wojenny pod Platejami.
Opis
Długość akinakesa wynosiła od 30 do 50 cm. Posiadał prostą głownię zakończoną sztychem, był obosieczny i służył zarówno do kłucia, jak i cięcia. Wykonywany był głównie z żelaza, a niekiedy inkrustowano go złotem, podobnie jak pochwę, która była ozdobiona wytłaczanymi (reliefowymi) zdobieniami z cienkiej blachy złotej lub srebrnej. Tak bogato zdobione miecze znajdowano w grobowcach władców lub członków arystokracji plemiennej, jak na przykład w kurhanie Litym (Miełgunowskim) czy Tołstaja Mogiła.
Zdobnictwo i stylistyka
Istniały różne warianty tej broni, różniące się wyglądem zewnętrznym. Największe zróżnicowanie dotyczyło rękojeści mieczy, ale także głowic, jelców oraz pochw. Wczesne zdobienia mieczy i pochew miały cechy wschodnie (z Asyrii lub Urartu), natomiast w późniejszym okresie pojawiły się elementy greckie, które łączono z lokalnymi, scytyjskimi motywami zwierzęcymi, charakterystycznymi dla stylu zoomorficznego sztuki Scytów. Typowym przykładem z naszych ziem jest okładzina pochwy miecza z Witaszkowa. Istnieją także przekonujące dowody, że greccy rzemieślnicy (zwłaszcza z warsztatów w Pantikapajonie na Krymie) wykonywali te apliki na zamówienie Scytów, często zdobiąc je scenami walk Greków ze Scytami. Większość z tych znalezisk pochodzi z IV wieku p.n.e.
Według wierzeń Scytów, zdobnictwo miało wpływać na zwiększenie siły broni. Dlatego też pojawiały się motywy dzikich, drapieżnych zwierząt, takich jak orzeł, gryf, ich szpony, pazury i oczy, a także pędzący jeleń. Wizerunki te miały zapewnić wojownikowi szybkość, siłę, zręczność i celność.
Herodot informuje, że broń ta cieszyła się religijnym szacunkiem wśród Scytów oraz sąsiednich ludów.
Przypisy
Galeria
Bibliografia
Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1981. ISBN 83-11-06559-4. Brak numerów stron w książce.
Aleksiej Smirnow: Scytowie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974. Brak numerów stron w książce.
James Yates, William Wayte: Acinaces. W: A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. William Smith (red.). London: J. Murray, 1890, s. 6.
Linki zewnętrzne
Inga W. Dubynina – „Scytyjska ballada” (ros.) [dostęp 2014-12-10]
Loading ...