Akikaze (1920)

Akikaze

Akikaze (jap. 秋風) to japoński niszczyciel z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, będący siódmym z piętnastu jednostek typu Minekaze. Jego wodowanie miało miejsce w grudniu 1920 roku, a do służby w Dai-Nippon Teikoku Kaigun (Cesarska Marynarka Wojenna Japonii) wszedł w kwietniu 1921 roku. Okręt uczestniczył m.in. w walkach na Pacyfiku oraz w bitwie w zatoce Leyte. Został zatopiony przez amerykański okręt podwodny USS „Pintado” 3 listopada 1944 roku.

Na początku okręt był uzbrojony w cztery działa kal. 120 mm, sześć wyrzutni torped kal. 533 mm oraz dwa karabiny maszynowe kal. 6,5 mm. W trakcie służby uzbrojenie było kilkakrotnie modernizowane. Napęd stanowiły dwa zespoły turbin, które korzystały z czterech kotłów. Akikaze mógł osiągnąć maksymalną prędkość 39 węzłów.

Zamówienie i budowa

Na początku XX wieku japoński przemysł okrętowy przeżywał intensywny rozwój. Początkowo okręty wojenne były nabywane za granicą, lecz z czasem zaczęto korzystać z zagranicznych licencji. W połowie 1917 roku wprowadzono program „Flota 8-6”, zaprezentowany przez admirała Tomosaburō Katō, Ministra Cesarskiej Marynarki Wojennej oraz przyszłego premiera Japonii. Program ten przewidywał budowę 27 nowych niszczycieli, które miały wspierać pozyskiwane pancerniki i krążowniki liniowe. Projekt okrętów oznaczony jako F-40 bazował na doświadczeniach Japończyków oraz raportach dotyczących niszczycieli z czasów I wojny światowej. W 1917 roku japońska flota otrzymała plany niemieckiego niszczyciela SMS V 30, co wpłynęło na zastosowanie wielu rozwiązań technologicznych.

Ostatecznie prace projektowe, rozpoczęte jeszcze w 1916 roku, przyspieszyły i doprowadziły do opracowania dwóch wariantów niszczycieli, oznaczonych jako F-40 i F-41, z których drugi stanowił bazę dla serii Minekaze.

Stępkę pod budowę Akikaze położono 7 czerwca 1920 roku w stoczni Mitsubishi w Nagasaki. Okręt wodowano 14 grudnia 1920 roku, a do służby przyjęto go 1 kwietnia 1921 roku. Nazwa okrętu, nawiązująca do zjawiska pogodowego, oznacza „wiatr oceaniczny”, a w angielskim tłumaczeniu spotykane jest określenie Autumn Wind (jesienny wiatr).

Konstrukcja

Skrócony opis konstrukcji

Kadłub Akikaze miał długość całkowitą 102,57 m oraz szerokość 8,92 m. Jego konstrukcja opierała się na poprzecznych i wzdłużnych połączeniach, z zastosowaniem dna podwójnego. Poszycie kadłuba mocowane było metodą zakładkową na nitach, a podział na 14 przedziałów wodoszczelnych gwarantował dużą niezatapialność.

Napęd okrętu stanowiły dwa zespoły turbin parowych systemu Parsonsa, które generowały łącznie moc 38 500 KM, korzystając z czterech kotłów typu Kampon „RO-GO”. Turbiny zainstalowano w jednym przedziale, oddzielonym grodzią wodoszczelną, a kotły znajdowały się w osobnych przedziałach. Okręt korzystał wyłącznie z paliwa płynnego, którego zapas wynosił 395 ton. Akikaze był pierwszym japońskim niszczycielem opalanym wyłącznie paliwem płynnym, osiągając maksymalną prędkość 39 węzłów. Zasięg wynosił 3600 Mm przy prędkości 14 węzłów, 1550 Mm przy 27 węzłach, a przy maksymalnej prędkości spadał do 700 Mm.

Na pokładzie znajdowały się dwa turbogeneratory o mocy 125 kW każdy oraz jeden generator awaryjny z silnikiem Diesla o mocy 50 KM. Załoga liczyła 148 oficerów i marynarzy.

Uzbrojenie i wyposażenie

Główne uzbrojenie niszczyciela stanowiły cztery armaty kal. 120 mm o długości lufy 45 kalibrów, z maksymalnym kątem podniesienia wynoszącym 45°. Początkowo armaty chronione były lekką osłoną, jednak w miarę eksploatacji wprowadzano modyfikacje. Armata mogła wystrzeliwać pociski o masie 20,04 kg na odległość do 16 075 m, z prędkością wylotową 845 m/s i szybkostrzelnością 9 strzałów na minutę. Armaty rozmieszczono na okręcie w następujący sposób: armata nr 1 na dziobie, armaty 2 i 3 na śródokręciu, a armata nr 4 na nadbudówce rufowej.

Początkowo okręt nie był wyposażony w uzbrojenie przeciwlotnicze, ale z czasem dodano dwa karabiny maszynowe kal. 6,5 mm. W latach 1938-1939 zmodernizowano uzbrojenie, wzbogacając jednostkę o cztery pojedyncze działka plot. kal. 25 mm. W 1942 roku zdemontowano armaty, a w ich miejsce zamontowano zdwojone działka plot oraz dodatkowe pojedyncze działka. W listopadzie 1942 roku okręt przeszedł kolejne przezbrojenie, dodając dwa zdwojone działka plot na nadbudówce.

Uzbrojenie torpedowe składało się z trzech podwójnych wyrzutni torped kal. 533 mm typu 6 Mod 1. Wyrzutnie mogły działać ręcznie w przypadku awarii. Dodatkowo okręt miał możliwość zabrania 6 zapasowych torped, jednak nie był wyposażony w przyrządy do ich ponownego załadunku. W 1942 roku pozostawiono jedną podwójną wyrzutnię torpedową. Początkowo dysponował także dwoma zrzutniami bomb głębinowych, które w 1938 roku zamieniono na nowe. Dodatkowo od 1942 roku okręt zyskał cztery miotacze bomb głębinowych.

Do kierowania ogniem artyleryjskim służył dalmierz typu B o podstawie 2,5 m. W czasie modernizacji okręty z lat 30. XX wieku otrzymały dodatkowo urządzenia do kierowania torpedami typu 14 oraz nowe dalmierze. Do zwalczania okrętów podwodnych zainstalowano sonar typu 93 oraz hydrofon typu 92. W okresie 1943-1944 przed masztem zamontowano radar przeszukiwania przestrzeni powietrznej typu 13.

Służba

Okres międzywojenny

Po przyjęciu do służby 1 kwietnia 1921 roku, załoga Akikaze rozpoczęła szkolenie na Morzu Wewnętrznym. 10 września okręt włączono do 4. Dywizjonu Niszczycieli 1. Flotylli w Sasebo. Od 26 czerwca do 4 lipca 1922 roku stacjonował w Ryojun, a od 29 sierpnia do 10 września tego samego roku operował w rejonie wschodniego wybrzeża ZSRR z krążownikami „Tenryū” i „Tatsuta”. Od stycznia do września 1923 roku działał u wybrzeży Chin. W marcu 1923 roku przebazowano go w rejon Tajwanu, a do 16 kwietnia operował na wodach środkowych Chin. Z końcem marca 1925 roku odwiedził port w Dalian, gdzie pozostawał do końca kwietnia. Następnie powrócił do Sasebo, gdzie stacjonował do końca 1926 roku.

31 grudnia 1926 roku okręt został przeniesiony do rezerwy w Sasebo na trzy lata. W styczniu 1930 roku rozpoczął remont, który trwał do września. 1 grudnia 1930 roku ponownie włączono go do 1. Flotylli. Od 29 marca do 18 kwietnia 1931 roku operował po wodach chińskich, odwiedzając porty w Qingdao i Dalian. Z końcem kwietnia 1931 roku wrócił do Japonii, po czym został skierowany do rezerwy w Yokosuce. W styczniu 1935 roku odbywał rejsy patrolowe w rejonie wysp Kurylskich i Sachalinu. Do maja 1938 roku zajmował się ochroną floty rybackiej. Od czerwca 1938 roku do stycznia 1939 roku przeszedł remont dokowy w Sasebo, w trakcie którego wykonano przegląd siłowni, naprawiono poszycie i wzmocniono strukturę kadłuba. Modyfikacje objęły również konstrukcję kominów, aby zminimalizować zadymianie pomostów, a także dodano nowe uzbrojenie, w tym działka przeciwlotnicze.

Lata 1939–1942

Po remoncie w 1939 roku Akikaze odbywał rejsy szkolne na wodach Morza Wewnętrznego do lutego 1942 roku. Pod koniec lipca jednostka została skierowana do bazy w Rabaulu, gdzie odbyła kolejną wojenną modernizację i została przekształcona w szybki transportowiec wojskowy. Zdemontowano dwa działa kal. 120 mm oraz dwie wyrzutnie torped, a zwiększono liczbę działek plot. kal. 25 mm oraz dodano nowe zrzutnie i miotacze bomb głębinowych. Po przebudowie okręt przewoził wojska między Rabaulem a wyspami Shortland.

W trakcie jednego z rejsów transportowych, 19 sierpnia 1942 roku, okręt został zbombardowany przez amerykańskie lotnictwo, co spowodowało liczne uszkodzenia i śmierć 12 marynarzy. Po naprawach w Singapurze, które trwały do 25 września 1942 roku, powrócił do służby transportowej. 21 października wyruszył z transportem 100 żołnierzy i ładunkiem sprzętu na Guadalcanal. 24 października zrealizował rozładunek, a w drodze powrotnej został zaatakowany przez amerykańskie bombowce. Okręt nie został trafiony, jednak pobliskie eksplozje uszkodziły kadłub. Dwa dni później ponownie transportował ładunek na Guadalcanal i został trafiony bombą w rejon kotłowni, co doprowadziło do uszkodzenia jednej z turbin i zmniejszenia prędkości do 20 węzłów. Zrezygnowano z dostarczenia ładunku, a jednostka dotarła na Shortland 27 października. W połowie listopada 1942 roku udał się na atol Truk, gdzie przeszedł remont i kolejne dozbrojenie.

Lata 1943–1944

W styczniu 1943 roku, po zakończeniu remontu, Akikaze wrócił do bazy w Rabaulu, gdzie odbywał rejsy transportowe dla wojsk w rejonie Archipelagu Bismarcka.

==== Masakra osób cywilnych ====

W marcu 1943 roku załoga Akikaze dopuściła się zbrodni wojennej, mordując grupę cywilów na pokładzie okrętu. 17 marca przybyła do Wewak na Nowej Gwinei z zaopatrzeniem dla garnizonu japońskiego, a następnie zabrała 42 osoby z pobliskiej wyspy Kairiru, w tym duchownych i zakonnice, większość z nich miała niemieckie pochodzenie. Tego samego dnia okręt udał się do Lorengau na wyspie Manus, skąd zabrał około 20 protestanckich misjonarzy.

18 marca Akikaze zakotwiczył w porcie Kavieng, gdzie nikomu nie pozwolono zejść na ląd. Dowódca niszczyciela, kmdr ppor. Tsurukichi Sabe, otrzymał rozkaz wymordowania wszystkich misjonarzy i towarzyszących im osób. Rozkaz natychmiast wykonano, a ofiary były rozstrzeliwane na prowizorycznym szafocie. W ciągu trzech godzin zamordowano około 60 osób, w tym wikariusza apostolskiego w Wewak, bpa Josefa Lörksa. Zbrodnia ta, do której przyznali się po wojnie niektórzy członkowie załogi, sprawiła, że Akikaze jest uważany za jeden z japońskich „piekielnych statków”.

==== Służba na zachodnim Pacyfiku ====

2 sierpnia 1943 roku podczas rajdu amerykańskiego na Rabaul, Akikaze został trafiony bombą, co spowodowało uszkodzenie kotłowni oraz pożaru, w wyniku którego zginęło 23 marynarzy, w tym dowódca. 15 sierpnia po prowizorycznych naprawach okręt udał się do Truk na remont.

Do Rabaulu powrócił 15 listopada 1943 roku. 7 grudnia zderzył się z niszczycielem Amagiri, co spowodowało uszkodzenia kadłuba i kolejny remont w Truk. 21 grudnia, podczas podejścia do Truk, Akikaze został zaatakowany przez amerykańskie lotnictwo, co doprowadziło do licznych uszkodzeń. Okręt ponownie skierowano na remont, gdzie przeprowadzono modernizację. Zainstalowano nowy radar oraz przeprowadzono przebudowę mostka. 17 lutego 1944 roku, podczas ataku lotniczego, okręt doznał uszkodzeń w wyniku bliskich eksplozji bomb. Remont przedłużył się do 20 maja 1944 roku.

30 maja 1944 roku Akikaze zawinął do Japonii, gdzie przydzielono go do Morskiego Regionu Maizuru. Od tego czasu pełnił rolę eskortowca między wyspami macierzystymi a archipelagiem Riukiu. Z końcem września okręt zasilił Mobilną Grupę Łączności dowodzoną przez wadm. Jisaburō Ozawę. W dniach 20-26 października 1944 roku uczestniczył w walkach w zatoce Leyte, gdzie uratował rozbitków z zatopionego transportowca Jinei Maru. 27 października opuścił rejon Okinawy i dotarł do Manili 1 listopada 1944 roku. Następnego dnia wyruszył z niszczycielami Uzuki, Yūzuki, krążownikiem Kiso oraz lotniskowcem Jun’yō do Brunei.

Zatopienie okrętu

3 listopada 1944 roku, około 160 Mm od przylądka Bolinao, amerykański okręt podwodny USS „Pintado” (SS-387) zarejestrował informację o zbliżającym się lotniskowcu z eskortą trzech niszczycieli oraz krążownika. O godzinie 20:20 załoga dostrzegła sylwetkę lotniskowca. O 21:50 Pintado rozpoczął atak, wystrzeliwując 6 torped w kierunku celu. Dowódca Akikaze, Nitaro Yamazaki, zauważył torpedy i wysłał informację o okręcie podwodnym. Rozkazał skierować okręt w stronę torped, zwiększając prędkość, aby osłonić lotniskowiec. Dwie torpedy trafiły w niszczyciel o 22:50, powodując jego zatonięcie. Okręt zatonął wraz z całą załogą liczącą 205 oficerów i marynarzy w ciągu 8 minut, o godzinie 22:58, na pozycji 16°48′N 117°17′E.

Pozostałe torpedy nie trafiły w cel, a Jun’yō z eskortą dotarł do miejsca docelowego 6 listopada 1944 roku. Akikaze skreślono ze stanu floty 10 stycznia 1945 roku.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Bruce Gamble: Target Rabaul: The Allied Siege of Japan’s Most Infamous Stronghold, March 1943 – August 1945. Osceola: Zenith Press, 2013. ISBN 978-1-61058-957-4. (ang.).

Grzegorz Nowak. Akikaze – zapomniany bohater japońskiej floty. „Technika Wojskowa Historia”. nr specjalny 5(11)/2013, s. 88–97, 2013. Magnum X. ISSN 2080-9743.

Grzegorz Nowak. Japońskie niszczyciele typu Minekaze (I). „Technika Wojskowa Historia”. nr 2(44)/2017, s. 86–98, marzec – kwiecień 2017. Magnum X. ISSN 2080-9743.

Grzegorz Nowak. Japońskie niszczyciele typu Minekaze (II). „Technika Wojskowa Historia”. nr 3(45)/2017, s. 87–98, maj – czerwiec 2017. Magnum X. ISSN 2080-9743.

Allyn D. Nevitt: IJN Akikaze: Tabular Record of Movement. combinedfleet.com, 1997. [dostęp 2021-12-23]. (ang.).

Michał Kopacz. „Zauważyłem okręt podwodny. Interweniuję.” Zatopienie niszczyciela Akikaze. „Morze, Statki i Okręty”. 2-3/2011, s. 37–41, 2011. Magnum X. ISSN 1426-529X.

Gregory F. Michno: Death on the Hellships. Prisoners at Sea in the Pacific War. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 2016. ISBN 978-1-59114-632-2. (ang.).

Yuki Tanaka: Hidden Horrors. Japanese War Crimes in World War II. Boulder, Oxford: Westview Press, 1998. ISBN 0-8133-2717-2. (ang.).