Akebia (Akebia)
Akebia to rodzaj roślin okrytonasiennych, które należą do rodziny krępieniowatych Lardizabalaceae. W obrębie tego rodzaju wyróżnia się pięć gatunków. Rośliny te występują głównie w wschodniej Azji, w takich krajach jak Chiny, Korea oraz Japonia. W naturalnym środowisku rosną na obszarach skalistych oraz w zaroślach, preferując miejsca nasłonecznione. W regionach górskich mogą osiągać wysokość do 1500 m n.p.m. Kwitnienie odbywa się wiosną.
Owoce akebii są mięsiste i jadalne, choć mają mdły smak, dlatego najczęściej spożywane są w Chinach. Rośliny te są również uprawiane jako rośliny ozdobne, w tym akebia pięciolistkowa A. quinata o pachnących kwiatach przypominających aromat wanilii, akebia trójlistkowa A. trifoliata z bezwonnymi kwiatami oraz ich mieszaniec A. × pentaphylla. W miejscach, gdzie zostały introdukowane, akebia pięciolistkowa może być uznawana za gatunek inwazyjny, na przykład w Ameryce Północnej.
Morfologia
Pokrój
Rośliny te przybierają formę drewniejących pnączy, które owijają się wokół podpór, osiągając zazwyczaj wysokość do 10 m.
Liście
Liście akebii mogą być zrzucane na zimę lub być zimozielone, mają dłoniasto złożoną strukturę z 3–5 listków osadzonych na ogonkach.
Kwiaty
Akebie są roślinami jednopiennymi, z kwiatami rozdzielnopłciowymi, które tworzą groniaste kwiatostany. W tych kwiatostanach kwiaty żeńskie znajdują się w dolnej części, a męskie na szczycie. Kwiaty żeńskie są większe od męskich i mają dłuższe szypułki. Okwiat składa się z trzech listków, które mogą mieć kolor od brązowego, przez fioletowy, do purpurowego, a rzadko żółtego. Liczba pręcików w kwiecie waha się od 6 do 8, a zalążni od 5 do 10.
Owoce
Owoce akebii to złożone, mięsiste jagody, których długość waha się od 5 do 15 cm. Miąższ tych owoców jest biały, a znajdujące się w nim nasiona mają ciemnobrązowy lub czarny kolor i występują w dużej ilości – od stu do kilku tysięcy.
Systematyka
Pozycja systematyczna
Rodzaj akebii należy do podrodziny Lardizabaloideae w obrębie rodziny krąpieniowatych (Lardizabalaceae).
Wykaz gatunków
- Akebia apetala (Quan Xia, J.Z.Sun & Z.X.Peng) Christenh.
- Akebia longeracemosa Matsum.
- Akebia longisepala (H.N.Qin) Christenh.
- Akebia × pentaphylla (Makino) Makino
- Akebia quinata (Thunb. ex Houtt.) Decne. – akebia pięciolistkowa
- Akebia trifoliata (Thunb.) Koidz. – akebia trójlistkowa