Akcja „Mosty”

Akcja „Mosty”

Akcja „Mosty” to operacja dywersyjna zorganizowana przez Grupę Wawelberg, która miała miejsce w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku. To wydarzenie zapoczątkowało III powstanie śląskie.

Operacja została przeprowadzona na 90-kilometrowym odcinku zachodniej granicy obszaru plebiscytowego, pomiędzy Prudnikiem a Kluczborkiem. Jej celem było odcięcie Górnego Śląska od Rzeszy poprzez częściowe zniszczenie kluczowych arterii komunikacyjnych, głównie linii kolejowych.

Geneza

Pomysł na odcięcie wsparcia pojawił się już w polskich planach wojskowych w jesieni 1918 roku. W czerwcu 1920 roku, w ramach wsparcia dla konspiracji powstańczej, na Śląsk został wysłany porucznik Tadeusz Puszczyński, były członek POW z Królestwa Polskiego. W grudniu 1920 roku utworzono Referat Destrukcji w Dowództwie Obrony Plebiscytu, który opracował plan operacji „Mosty”, zatwierdzony 6 stycznia 1921 roku. W lutym Referat liczył 9 oficerów, 4 podchorążych, 4 sierżantów, 5 plutonowych, 2 kaprali oraz 22 szeregowych. Z czasem Referat Destrukcji został rozszerzony o ochotników, którzy mieli doświadczenie w minerstwie i pracach inżynieryjnych, w tym saperów z byłej armii niemieckiej oraz górników dobrze znających materiały wybuchowe.

Od marca 1921 roku zaczęto zbierać materiały, takie jak ekrazyt i melinit, potrzebne do zniszczenia obiektów w domach Polaków w pobliżu planowanych punktów wysadzenia. Pod koniec marca Puszczyński zamieszkał w hotelu „Deutsches Haus” w Strzelcach Opolskich, posługując się fałszywą tożsamością jako Konrad Wawelberg. Do hotelu przybywali łącznicy z oddziałów komandosów, które były rozmieszczone w ukrytych placówkach od Praszki i Kluczborka po Opawę, Prudnik i Rybnik. 1 maja Puszczyński otrzymał rozkaz rozpoczęcia akcji „Mosty”.

Działania

Akcja dywersyjna rozpoczęła się na specjalny rozkaz wodza naczelnego powstania, podpułkownika kawalerii Wojska Polskiego Macieja Mielżyńskiego, o północy i zakończyła się po kilku godzinach. Działania przeprowadzono w pełnym zaskoczeniu Niemców, a straty po stronie polskiej były stosunkowo niewielkie – do niewoli wzięto 3 oficerów, 3 podchorążych oraz 18 podoficerów i szeregowych.

W akcji wzięło udział 22 oficerów, 6 podoficerów oraz 57 szeregowych powstańców, zgrupowanych w kilku oddziałach. W wyniku tych działań udało się odciąć niemieckie ośrodki dyspozycyjne, takie jak Wrocław i Nysa, a także Prudnik, który był punktem koncentracji niemieckich bojówek, od obszaru operacyjnego powstania.

Wykaz obiektów zniszczonych podczas akcji „Mosty”

Na linii kolejowej Opole–Jelcz–Wrocław:

• most kolejowy na rzece Budkowiczance pomiędzy Karłowicami a Popielowem – dowódca akcji kpr. Bohdan de Nisau

Na linii kolejowej Opole–Brzeg–Wrocław:

• tory kolejowe koło stacji Dąbrowa – ppor. Franciszek Strzelczyk-Łukasiński
• most kolejowy na Odrze w Opolu-Szczepanowicach – kpt. Tadeusz Puszczyński

Na linii kolejowej Nysa–Prudnik–Kędzierzyn:

• most kolejowy na rzece Osobłodze w Dzierżysławicach pod Głogówkiem – pchor. Stanisław Gliński

Na linii kolejowej Nysa–Prudnik–Racławice Śląskie–Głubczyce:

• tory kolejowe w Racławicach Śląskich – pchor. Janusz Meissner
• most kolejowy na rzece Osobłodze w Racławicach Śląskich – pchor. Józef Sibera

Na linii kolejowej Prudnik–Gogolin:

• most kolejowy na Odrze w Krapkowicach – ppor. Nowaczek
• most kolejowy na rzece Białej w Dobrej pod Krapkowicami – por. Włodzimierz Dąbrowski

Na linii kolejowej Kluczbork–Namysłów–Wrocław:

• most na rzece Baryczka pod Smardami – pchor. Stanisław Czapski
• tory kolejowe

Przypisy

Bibliografia

Encyklopedia powstań śląskich (zespół redakcyjny: Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner), Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole 1982, s. 14.

Słownik Powstań Śląskich – 1921 Ryszard Kaczmarek, Maciej Fic, Wydawnictwo Naukowe FNCE. Katowice 2021, s. 17-24.