Akcja „Burza” w Okręgu Lublin AK
Akcja „Burza” w Okręgu Lublin Armii Krajowej stanowiła część zorganizowanych działań wojskowych przeciwko niemieckim siłom zbrojnym, mających miejsce w końcowej fazie okupacji, tuż przed nadejściem Armii Czerwonej na obszary, które w latach 1918-1939 były częścią II Rzeczypospolitej.
Historia Akcji Burza na Lubelszczyźnie
Akcja „Burza” w Okręgu Lublin AK miała miejsce w dniach od 20 do 29 lipca 1944 roku.
W operacji „Burza” uczestniczyły oddziały 3 Dywizji Piechoty, 9 Dywizji Piechoty, 15 pułku piechoty oraz 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty. Do działań włączyły się również jednostki Batalionów Chłopskich i Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, a łączna liczba mobilizowanych sił wynosiła około 20 tysięcy żołnierzy.
Partyzanci atakowali wycofujące się jednostki niemieckie wzdłuż szlaków komunikacyjnych na terenie Lubelszczyzny, a w wielu przypadkach bronili miejscowości, które były pacyfikowane przez hitlerowców.
W dniu 22 lipca 3 batalion 7 pułku piechoty pod dowództwem kapitana Bolesława Flisiuka „Jaremy” w Puchaczowie zablokował odwrót niemieckiej jednostki, uzyskując wsparcie ogniowe od artylerii sowieckiej. W wyniku działań wzięto do niewoli około 100 jeńców, w tym dowódcę dywizji, oraz zdobyto znaczne ilości uzbrojenia.
Na obszarze Inspektoratu Zamość działały jednostki 9 pułku piechoty AK, dowodzone przez majora Stanisława Prusa „Adama”. 21 lipca batalion majora Wilhelma Szczepankiewicza „Drugaka” wyzwolił Bełżec, a następnego dnia, wspólnie z żołnierzami z 3 Gwardyjskiej Armii 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej, zdobyli Tomaszów Lubelski.
Batalion porucznika Adama Piotrowskiego „Doliny” obronił mosty w Bondyrzu i Kaczórkach, współpracując z oddziałami sowieckimi w walkach o Zwierzyniec i Frampol. Batalion podporucznika Stefana Kwaśniewskiego „Wiktora” atakował niemieckie siły w rejonie Majdanu Wojsławickiego, pod Majdanem Nowym oraz w Grabowcu. Oddział partyzancki porucznika Józefa Śmiecha „Ciąga” walczył w Skierbieszowie oraz w okolicach Izbicy i Orłowa.
W Inspektoracie Lublin oddziały miejskie przejęły wiele kluczowych obiektów publicznych i przemysłowych, w tym uratowano dworzec kolejowy w Lublinie. Prowadzono rozpoznanie wspierające działania oddziałów sowieckich, a także wzięto do niewoli kilkuset niemieckich żołnierzy. Oddziały leśne prowadziły walki w powiatach lubelskim i lubartowskim. 21 i 22 lipca jednostki 27 Dywizji Piechoty AK opanowały Kock, Firlej, Kamionkę, Kozłówkę oraz Michów, a wspólnie z oddziałem porucznika Józefa Jurałozińskiego „Jura” zdobyły Lubartów.
W Inspektoracie Puławy działały oddziały 8 i 15 pułku piechoty AK, które organizowały zasadzki na drogach Lublin – Kurów, Kazimierz Dolny – Puławy, Puławy – Wąwolnica, Godów – Opole Lubelskie. Udało się opanować Kurów, Urzędów, Nałęczów, Garbów, Wąwolnicę, Sobolew, Ryki oraz Końskowolę.
26 lipca oddziały pod dowództwem kapitana Stanisława Węglowskiego „Lechity”, porucznika Mariana Sikory „Przepiórki” oraz podporucznika Franciszka Jerzego Jaskulskiego „Zagona” brały udział w walkach o Puławy. Na przedpolach działał oddział podporucznika Bolesława Frańczaka „Argila”. Oddział podporucznika Mariana Bernaciaka „Orlika” zlikwidował niemiecką załogę w składach amunicji w Stawach, a oddział kapitana Piotra Ignacaka „Sawy” zajął fort na Mierzwiączce. Zgrupowanie podporucznika Klemensa Kurzypa „Wojtyńskiego” przejęło koszary w Stężycy.
W Klementowicach i Sobolewie zatrzymano transporty wojskowe, zdobywając uzbrojenie, amunicję oraz sprzęt wojenny.
24 lipca oddział porucznika Stanisława Łokuciewskiego „Małego” zdołał rozbić niemiecką kolumnę pod Urzędowem. Następnie wkroczył do miasta, gdzie rozbroił 11 niemieckich żołnierzy, zdobywając m.in. broń i sprzęt wojskowy. 25 lipca oddział podporucznika Janusza Furdala „Dębicza”, współdziałając z grupą Batalionów Chłopskich pod dowództwem podporucznika Jana Jabłońskiego „Drzazgi”, obronił mieszkańców Zastowu Polanowskiego przed zagładą. Walczono również w Końskowoli z niemieckim oddziałem, który próbował podpalić miasteczko.
Bilans walk
Oddziały Armii Krajowej w Okręgu Lublin, prowadząc działania bojowe w ramach Akcji Burza, zdobyły lub opanowały w ciągu 9 dni miejscowości: Bełżec, Wąwolnica, Urzędów, Końskowola, Lubartów, Poniatowa, Kock, a wspólnie z wojskami Armii Czerwonej miejscowości: Biała Podlaska, Chełm, Zamość, Międzyrzec Podlaski, Radzyń, Łuków, Krasnystaw, Szczebrzeszyn, Lublin, Puławy i Dęblin.
Jak wskazuje gen. Tadeusz Bór-Komorowski, żołnierze Armii Krajowej zniszczyli kilkanaście czołgów i pojazdów pancernych, zdobyli dwie baterie artyleryjskie, kilkanaście dział przeciwpancernych, a także wiele karabinów maszynowych oraz dużą ilość innego sprzętu.
Przypisy
Bibliografia
Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944–1945. Warszawa: 1971.
Zygmunt Mańkowski: Między Wisłą a Bugiem 1939–1944. Studium o polityce okupanta i postawach społeczeństwa. Lublin: 1978.
Tadeusz Przyłucki: Czas Burzy w 50. rocznicę operacji „Burza”. Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Zakład poligraficzny Akcydens, 1994. ISBN 83-90-1777-0-6.
Loading ...