Akcja „Burza” na Wołyniu

Akcja „Burza” to operacja wojskowa, która została zorganizowana i przeprowadzona przez jednostki Armii Krajowej przeciwko oddziałom Wehrmachtu w końcowej fazie niemieckiej okupacji, tuż przed wejściem oraz w trakcie działań Armii Czerwonej przeciwko siłom niemieckim. Działania te miały miejsce na terenie II Rzeczypospolitej, szczególnie w obszarze województwa wołyńskiego.

W akcji na Wołyniu uczestniczyło 6,5 tysiąca żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty.

Kalendarium

1944

4 stycznia – Armia Czerwona wkroczyła na terytorium II RP w rejonie Sarn na Wołyniu.
15 stycznia – przeprowadzono mobilizację kilkunastu roczników Polaków; rejony koncentracji znajdowały się w lasach w okolicach Kowla i Włodzimierza Wołyńskiego.
28 stycznia – utworzenie 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty.
10 lutego – dowództwo Okręgu Wołyń AK przejął ppłk. Jan Wojciech Kiwerski.
4 marca – nawiązano kontakt z Sowietami (kpt. Gusiew) w rejonie Dąbrowa – Zasmyki.
17 marca – rozbrojono kompanię Wehrmachtu w Zasmykach.
18 marca – rozpoczęły się walki z Niemcami.
20-27 marca – miały miejsce liczne walki w rejonie rzeki Turii, w tym zdobycie Turzyska i bój o most w Turopinie.
23 marca – rozbrojono oddział Wehrmachtu (76 żołnierzy) w Stężarzycach.
24 marca – bój pod Kapitułką.
26 marca – rozmowy ppłk. J.W. Kiwerskiego z radzieckim dowódcą armii na kierunku kowelskim gen. Siergiejewem.
koniec marca – przegrupowanie dywizji oraz przerzucenie zgrupowania „Gromada” na południowy zachód od Kowla w celu współdziałania z Armią Czerwoną w zdobyciu miasta.
kwiecień – walki frontowe na zachód od Kowla:
2 kwietnia – bój pod Sztuniem i Zamłyniem.
3 kwietnia – zdobycie Maszowa.
3/4 kwietnia – nocna walka z SS (strzelcy górscy) w Sztuniu. Zginęło 81 Niemców, a 42 wzięto do niewoli. Straty polskie wyniosły 8 zabitych i 6 rannych.
5 kwietnia – utrata Sztunia na rzecz Niemców.
7 kwietnia – zasadzka pod Kalinówką na kolumnę wozów niemieckich. Zginęło 10 Niemców, a 2 wzięto do niewoli.
8 kwietnia – wycofanie się batalionu „Jastrzębia” z Czmykosu pod presją niemieckiego natarcia z użyciem czołgów.
8 kwietnia – przejęcie zrzutu lotniczego pod Władynopolem.
9 kwietnia – natarcie niemieckie na pozycje 27 DP AK pod Pustynką, Staweczkami i Zamłyniem. Polskie siły zostały wyparte ze Staweczek i Zamłynia, jednak udało się utrzymać Pustynkę.
10 kwietnia – kontynuacja natarcia niemieckiego, co skutkowało dalszym pogarszaniem się sytuacji dywizji.
12 kwietnia – próby odzyskania inicjatywy przy współpracy z oddziałami Armii Czerwonej, jednak nieudana ofensywa w kierunkach północnym i południowym, w tym próba zdobycia Włodzimierza Wołyńskiego.
12/13 kwietnia – spotkanie ppłk. Kiwerskiego z gen. Gromowem, które przebiegało w chłodnej atmosferze. Gromow nie zgodził się na wycofanie dywizji na wschodni brzeg Turii do strefy działań wojsk sowieckich. Zalecił prowadzenie walk obronnych w rejonie lasów stęzarzyckich, mosurskich i ziemlickich. W nocy Niemcy wyparli Polaków z Pustynki, a kolejna próba odbicia nie powiodła się następnego dnia.
13-14 kwietnia – zajęcie nowych pozycji obronnych na północnej krawędzi lasów mosurskich oraz na południu wzdłuż linii bagien w rejonie Zabłocia.
15 kwietnia – utrata wsi Sieliska przez batalion „Łuna”.
16-19 kwietnia – intensywne walki obronne w okrążeniu.
18 kwietnia – zginął dowódca 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK.
21 kwietnia – wyjście z pierwszego okrążenia (na Wołyniu).
28 kwietnia – postój w lasach szackich (Polesie).
21 maja – wyjście z drugiego okrążenia (na Polesiu).
27 maja – tragiczna przeprawa przez Prypeć na drugą stronę frontu.
10 czerwca – przejście na teren Lubelszczyzny.

Pozostałe oddziały, które przeszły przez Bug na zachód do Okręgu Lublin AK, wzięły udział w akcji „Burza” na terenie Lubelszczyzny. Dywizja zachowała ciągłość bojową do końca lipca 1944.

Podsumowanie

W okresie od stycznia do czerwca 1944 roku, 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK stoczyła ponad 100 walk (zarówno mniejszych, jak i większych), tracąc ponad 600 żołnierzy. Józef Turowski szacował straty wroga (Niemców i Węgrów) na 700-750 zabitych oraz co najmniej 900 rannych.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Józef J. Turowski, Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Warszawa: PWN, 1990, ISBN 83-01-08465-0, OCLC 834116008. Brak numerów stron w książce.
Władysław Filar: 27 WDP AK Fenomen Polskiego Państwa Podziemnego. [dostęp 2009-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 stycznia 2012)]. (pol.).
Stefan Korboński: Polskie państwo podziemne (Przewodnik po Podziemiu z lat 1939-1945). Bydgoszcz: Wydawnictwo Nasza Przyszłość. Brak numerów stron w książce.