Akcja Bałtycka

Akcja Bałtycka to program, który od drugiej połowy XX wieku zajmuje się badaniem migracji ptaków, w szczególności wróblowych, na polskim wybrzeżu Bałtyku. Początki tej inicjatywy sięgają obozów studenckiego Koła Naukowego Biologów Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwszy obozowy projekt w rejonie ujścia Wisły miał miejsce jesienią 1960 roku, a jego wyniki zainspirowały do stworzenia programu Akcji Bałtyckiej, który rozpoczął się jesienią 1961 roku. Twórcą oraz długoletnim kierownikiem Akcji był prof. dr hab. Przemysław Busse. Aktualnie Akcja Bałtycka jest zarządzana przez Stację Badania Wędrówek Ptaków Uniwersytetu Gdańskiego. Programem kieruje dr inż. Jarosław Nowakowski, a prof. Przemysław Busse pełni rolę Honorowego Przewodniczącego Zespołu Organizacyjno-Naukowego.

Prace terenowe

Prace terenowe Akcji Bałtyckiej prowadzone są wiosną (od 24 marca do 15 maja) oraz jesienią (od 12 sierpnia do 2 listopada) w co najmniej dwóch lokalizacjach jednocześnie, na tzw. terenowych stacjach obrączkowania ptaków (TSOP). Tylko trzy stacje Akcji Bałtyckiej funkcjonują nieprzerwanie od 1960 roku:

TSOP Bukowo-Kopań w rejonie miejscowości Darłowo
TSOP Mierzeja Wiślana pomiędzy miejscowościami Skowronki i Krynica Morska
TSOP Hel, znajdująca się między miejscowościami Chałupy i Kuźnica

Stacje terenowe mają formę obozu namiotowego, w którym znajduje się zadaszone miejsce do pracy z ptakami. W pobliżu obozu rozstawiane są sieci ornitologiczne do chwytania ptaków, które następnie są obrączkowane i mierzone na miejscu. Kontrola sieci odbywa się co godzinę, od świtu do zmierzchu, a podczas migracji sów także w nocy. Prace są prowadzone niezależnie od warunków atmosferycznych. W ciągu dnia łapane są od kilkunastu do ponad 1500 ptaków. Badania terenowe Akcji Bałtyckiej w dużej mierze opierają się na pracy wolontariuszy. Osoby, które ukończyły 18 lat i są zainteresowane badaniami ptaków, mogą stać się wolontariuszami w Akcji Bałtyckiej.

Osiągnięcia Akcji Bałtyckiej

Dzięki działaniom Akcji Bałtyckiej zaobrączkowano blisko dwa miliony ptaków, z czego około 1,5 miliona zostało zmierzonych. Standardowe procedury obrączkowania i mierzenia ptaków, które zostały opracowane w ramach Akcji Bałtyckiej, są obecnie stosowane w wielu krajach i obejmują 16 pomiarów oraz oznaczeń. Akcja Bałtycka dysponuje najbogatszą bazą danych pomiarowych kręgowców na świecie. Prace te przyniosły także kilkanaście tysięcy wiadomości powrotnych dotyczących dalekodystansowych przelotów (czyli kompletnych informacji o okolicznościach zaobrączkowania i odnalezienia ptaków w innym czasie oraz miejscu).

Na podstawie danych zebranych podczas Akcji Bałtyckiej powstało ponad 200 publikacji, raportów i innych prac naukowych.