Akceptylacja

Akceptylacja (z łac. acceptilatio, od accipere – wziąć, otrzymać) to sformalizowana czynność prawna w prawie rzymskim, która prowadzi do zwolnienia z długu poprzez wypowiedzenie lub zapisanie określonych słów.

Przebieg akceptylacji

Aby przeprowadzić akceptylację, dłużnik pytał wierzyciela, czy otrzymał to, co mu obiecał, na co wierzyciel odpowiadał: „otrzymałem” (acceptum habeo).

To zagadnienie zostało opisane w Instytucjach Gaiusa.

Geneza akceptylacji

W najwcześniejszym, wysoce sformalizowanym prawie rzymskim, samo spełnienie świadczenia nie skutkowało umorzeniem zobowiązania. Aby osiągnąć ten efekt, prawo rzymskie wymagało dokonania czynności prawnej, będącej odwrotnością zawarcia zobowiązania. Zobowiązania wynikające z kontraktów werbalnych (tj. zawieranych przy użyciu określonych słów), takich jak stypulacje, również mogły być anulowane poprzez wypowiedzenie konkretnych słów – akceptylację. Metoda ta została rozszerzona na kontrakty literalne (tj. zawierane poprzez sporządzenie odpowiedniego dokumentu), gdzie akceptylacji dokonywano poprzez wpisanie otrzymanej zapłaty w księdze rachunkowej po stronie przychodów.

Charakter akceptylacji

Z czasem, w miarę wzrostu obrotów handlowych i rozwoju gospodarczego, uznano samą zapłatę (bez dodatkowych formalności) za umorzenie zobowiązania. Akceptylacja (zarówno werbalna, jak i literalna) stała się formalnym, abstrakcyjnym sposobem zwalniania z długu dłużnika przez wierzyciela. Akceptylacja zyskała status pozornej (symbolicznej) realizacji umowy (imaginaria solutio), gdyż umarzała zobowiązanie niezależnie od rzeczywistego spełnienia świadczenia. Należała do grupy actus legitimi, ponieważ obwarowanie jej terminem (dies) lub warunkiem (condicio) prowadziło do nieważności tej czynności.

Akceptylacja była częścią złożonej czynności prawnej, jaką stanowiła stypulacja akwiliańska.

Przypisy

Bibliografia

Marek M. Kuryłowicz, Adam A. Wiliński, Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116. Brak numerów stron w książce.
Władysław Rozwadowski, Prawo rzymskie, Wydanie II, Poznań 1992, ISBN 83-01-10031-1.