Akatyzja

Akatyzja

Akatyzja to zespół objawów, który objawia się:

• pobudzeniem ruchowym oraz przymusem ciągłego poruszania się. Osoby cierpiące na akatyzję nie potrafią usiedzieć w jednym miejscu, nieustannie poruszają kończynami, zmieniają pozycje, wstają i chodzą.
• lękiem
• rozdrażnieniem
• niepokojem, który jest trudny do zniesienia.

Akatyzja jest przeciwieństwem akinezji.

Przed połową XX wieku, a więc przed wprowadzeniem leków neuroleptycznych, akatyzję kojarzono głównie z chorobami neurologicznymi, w szczególności z chorobą Parkinsona. Dzisiaj objawy akatyzji najczęściej występują w trakcie leczenia neuroleptykami, ale zostały również zaobserwowane w przypadku stosowania selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, zwłaszcza fluoksetyny. Inne leki, po których mogą wystąpić objawy akatyzji, to: rezerpina, pemolina, antagoniści kanału wapniowego (takie jak werapamil, nifedypina, dilitiazem, flunaryzyna), metoklopramid, agonisty dopaminy (w tym lewodopa, apomorfina), amfetamina, buspiron oraz etosuksymid.

Występowanie objawów akatyzji wiąże się z zaburzeniami w neuroprzekaźnictwie dopaminergicznym, noradrenergicznym oraz prawdopodobnie serotonergicznym.

Do oceny nasilenia akatyzji stosuje się aktualnie skalę Barnesa (ang. Barnes Akathisia Rating Scale, BARS).

Leczenie akatyzji polega na stopniowym zmniejszaniu dawki leków, ponieważ nagłe odstawienie neuroleptyków może prowadzić do nasilenia objawów. Jako leki wspomagające wykorzystuje się propranolol lub diazepam, a także małe dawki amitryptyliny lub klonidyny.

Termin akatyzji wprowadził do medycyny Ladislav Haškovec.

Przypisy

Bibliografia

Adam Bilikiewicz, Włodzimierz Strzyżewski: Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1992, s. 482. ISBN 83-200-1688-6.

Tomasz Zyss, Marta Banach, Andrzej Zięba. Akatyzja – diagnoza, patofizjologia, terapia. „Psychiatria Polska”. 43 (4), s. 387-402, 2009.