Akant jako Motyw Zdobniczy
Akant to motyw dekoracyjny, który przybiera formę stylizowanego liścia, kwiatu oraz wici akantu, rośliny dziko rosnącej w rejonie Morza Śródziemnego.
Motyw ten jest znany i wykorzystywany od czasów starożytnych w architekturze, na przykład w głowicach kolumn w porządku korynckim (po raz pierwszy zastosowany w świątyni Apollina w Bassai, około 420 p.n.e.) oraz w porządku kompozytowym (w architekturze rzymskiej). Akant był także obecny w malarstwie wazowym oraz reliefach. W późniejszych stuleciach motyw ten znajdował zastosowanie we wszystkich stylach nawiązujących do sztuki antycznej. W średniowieczu często występował w dekoracji włoskich iluminowanych rękopisów z XIII i XIV wieku. Stanowił jeden z kluczowych elementów ornamentalnych w renesansie, gdzie obok liścia akantu pojawia się również jego kwiat.
W epoce nowożytnej można wyróżnić kilka form akantu:
- akant mięsisty/bujny (acanthus mollis) – odznacza się grubymi, ciężkimi liśćmi, stosowanym w europejskiej sztuce od około 1630 roku, w Europie Środkowej od połowy XVII wieku.
- akant suchy (acanthus spinoza) – charakteryzuje się przestylizowanymi, „wysuszonymi” liśćmi, obecny od około 1700 roku, stanowi główny ornament architektury gotyckiej.
- akant płomienisty – ma płynne, falujące formy liści, pojawia się po roku 1725.
Oprócz znanej z kapiteli formy liścia, akant może również przybierać kształt wici roślinnej lub rozety.
Motyw akantu występuje zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi elementami dekoracyjnymi. Może być częścią spływów wolutowych, modylionów (liść akantu), elementem wypełniającym płyciny (wić roślinna), występować w kasetonach (kwiat akantu), na bazach podpór, we fryzach ciągłych, na konsolach oraz w dekoracji akroterionów (kwiaty i wici). W ornamentyce akantowo-wstęgowej motyw ten łączony jest z gładką lub karbowaną wstęgą.
Przypisy