Akademicki Związek Młodzieży Postępowej (znany również jako Młodzież Postępowa lub Postępówka) to studencka organizacja społeczna, która została założona w 1923 roku.
Geneza
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, postępowa młodzież uczniowska kontynuowała swoją działalność w ramach Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich oraz jej tajnej centrali – Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość”, nazywanego potocznie „Pet”. Po ukończeniu szkoły, naturalnym krokiem dla członków Petu było przystąpienie do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, który zrzeszał starszą, głównie akademicką młodzież. Przejście z Petu do Zetu nie było jednak automatyczne; Zet często przeprowadzał selekcję, żądając od byłych członków Petu wcześniejszej aktywności w jawnej organizacji, OMN Szkół Wyższych. Z drugiej strony, niektórzy w Zet byli postrzegani przez członków Pet jako zbyt mało radykalni i zbytnio związani z ideologią endecji, co sprawiało, że nie popierali wystarczająco polityki Józefa Piłsudskiego.
W 1922 roku, z inicjatywy maturzystów z Lublina i Warszawy, którzy byli członkami Pet, powstała tajna organizacja „Alfa”. Wśród jej założycieli byli m.in. Władysław Raczkowski, Janusz Rakowski, Julian Fürstenberg, Władysław Sieroszewski oraz Aniela Pleszyńska, wiele z nich pochodziło z zamożnych warszawskich rodzin. O istnieniu Alfy wspominał już 6 października 1922 roku Tomasz Piskorski.
Utworzenie „Alfy” doprowadziło do powstania jej jawnego odpowiednika w środowisku uczelni wyższych, na wzór doświadczeń Petu oraz Zet. Nowa organizacja przyjęła nazwę Akademicki Związek Młodzieży Postępowej.
Działalność
Pierwszym prezesem AZMP został Władysław Raczkowski, student Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1924 roku jego następcą był Janusz Rakowski. Do AZMP przystąpili również m.in. Wacław Szyszkowski, Jerzy Śliwowski, Irena Tarkowska, Kazimierz Mamrot, Edmund Szabłowski, Stanisław Łypacewicz oraz Henryk Seydenman.
AZMP reprezentował ideologię zbliżoną do postępowych środowisk mieszczańskich w dużych miastach. Jego hasłem była praca na rzecz narodu, etyki, demokracji i postępu.
W tym okresie największe organizacje studenckie zrzeszone były w dwóch centralach: Związku Narodowym Polskiej Młodzieży Akademickiej (Naczelnym Komitecie Akademickim), do którego należały Młodzież Wszechpolska, Młodzież Monarchistyczna oraz Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, oraz w Związku Polskiej Młodzieży Akademickiej (Centralnym Komitecie Akademickim), do którego przynależały Organizacja Młodzieży Narodowej Szkół Wyższych, Akademicki Związek Młodzieży Postępowej oraz Akademicka Młodzież Ludowa. Kilka innych organizacji również uznawało ZPMA, w tym Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (Prawica), Niezależna Młodzież Ludowa, Akademicki Związek Postępowo-Narodowy, Filarecja, Koło Akademickie Polskiej Organizacji Wolności, Koło Akademickie Stowarzyszenia Wolnomyślicieli oraz Zjednoczenie. Działały także organizacje Młodzieży Akademickiej Mniejszości Narodowych w Polsce oraz różne luźne grupy studenckie.
Rozmowy o połączeniu AZMP z OMN SW rozpoczęły się już w 1924 roku. Do zjednoczenia siedmiu organizacji akademickich (OMN, AZMP, APOW, AZNR, Wydział Młodych Partii Pracy w Warszawie, Akademicki Związek Młodzieży Radykalnej w Krakowie oraz Stowarzyszenie „Kuźnica” we Lwowie) doszło na zjeździe połączeniowym, który odbył się 12 kwietnia 1927 roku w Warszawie, gdzie powstał Związek Polskiej Młodzieży Demokratycznej.
Uwagi
Przypisy