Akademicki Klub Włóczęgów Wileńskich (AKWW) to męskie stowarzyszenie akademickie, które zostało założone w 1923 roku na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (USB). Inicjatorzy klubu pragnęli stworzyć alternatywę dla zbyt „sztywnych” korporacji akademickich, które funkcjonowały na polskich uniwersytetach w okresie międzywojennym.
Historia
W dniu 19 grudnia 1923 roku, studenci USB: Teodor Nagurski, Wacław Korabiewicz, Wacław Urbanowicz oraz Alfred Urbański, uznając, że dominujące na polskich uczelniach korporacje są zbyt formalne, postanowili stworzyć organizację, która lepiej odpowiadałaby duchowi młodego pokolenia. Czesław Miłosz, jako jeden z członków, porównał ją do amerykańskich hippisów. Sztandar klubu stanowiła „Laga” z „Sznurem Jedności”, czyli duża drewniana laska pasterska z kolorowym (bordowo-złotym) sznurem. Zamiast eleganckich „dekli” korporacyjnych czy standardowych czapek akademickich, Włóczędzy nosili duże, czarne baskijskie berety z kolorowymi frędzlami, które oznaczały ich pozycję w hierarchii klubowej: czerwony dla „Noworodka”, żółty dla „Włóczęgi”, a złoty dla „Arcywłóczęgi”. Początkowo organizacja nie miała formalnego statutu, jednak z czasem, aby móc korzystać z pomocy uczelni i uzyskać lokal na siedzibę, konieczne było jego opracowanie i rejestracja.
Klub był z założenia organizacją apolityczną, co pozwoliło na przyjęcie do niej osób o różnych poglądach politycznych – od lewicowych i komunistycznych, jak Stefan Jędrychowski czy Czesław Miłosz, po nacjonalistyczne, reprezentowane przez Kazimierza Hałaburdę, oraz umiarkowanych demokratów, takich jak Leon Lech Beynar (znany później jako Paweł Jasienica) czy Władysław Arcimowicz. Wspólnym mianownikiem łączącym członków Klubu były poczucie humoru, pasja do turystyki i sportu oraz otwartość na innych.
Rytuał pasowania na „Włóczęgę” był sprawdzianem poczucia humoru. Kandydaci, zwani „Noworodkami”, musieli w określonym dniu przybyć do centrum miasta w przebraniu niemowlaka, a następnie przemaszerować na dworzec kolejowy, skąd udawali się w okolice Wilna. Tam, w obecności wybranych „Matek Chrzestnych”, odbywał się akt „Chrztu Noworodków”, podczas którego nadawano im specjalne imiona klubowe, często niezgodne z ich oczekiwaniami. Przykładowo, Wacław Korabiewicz był nazywany „Kilometrem”, Paweł Jasienica „Bachusem”, Czesław Miłosz „Ja-yo”, a Wacław Krukowicz „Majtkiem Złodziejem”.
Głównym obszarem działalności AKWW było promowanie turystyki. W tym celu utworzono na USB specjalną sekcję ZNAJ (Zmarnowanej Niedzieli Ani Jednej), w ramach której Włóczędzy organizowali cotygodniowe wycieczki w okolice Wilna. Oprócz tych wycieczek, członkowie klubu podejmowali także bardziej ekstremalne wyprawy. Najbardziej znana to 3-tysięczna wyprawa kajakowa z Nowego Targu do Stambułu, która miała miejsce w okresie od 6 lipca do 13 września 1930 roku. Wcześniej, od 20 czerwca do 25 lipca 1929 roku, Włóczędzy przepłynęli kajakiem z Wilna do Poznania (1700 km). Takie wyprawy kajakowe były dość liczne, a z czasem doświadczenia członków Klubu umożliwiły stworzenie specjalnego szlaku kajakowego z Wilna do jeziora Narocz i z powrotem. Innym działaniem na rzecz rozwoju turystyki było zbadanie i uporządkowanie podziemi kościoła Św. Ducha w Wilnie przez członków AKWW.
Członkowie AKWW angażowali się nie tylko w turystykę. Wśród nich znajdowali się poeci, jak Czesław Miłosz i Teodor Bujnicki, a także inni Włóczędzy, tacy jak Kazimierz Hałaburda, Władysław Arcimowicz czy Wacław Korabiewicz, którzy publikowali swoje wiersze w wydawnictwach USB. Członkowie Klubu brali również udział w przygotowywaniu popularnych Szopek Akademickich oraz innych znaczących wydarzeń kulturalnych, takich jak „Zabijanie Bazyliszka”.
Chociaż AKWW był organizacją apolityczną, po zakończeniu studiów przez pierwszych członków Klubu, Teodor Nagurski założył nową organizację o charakterze politycznym – Klub Włóczęgów Seniorów w Wilnie. Promował on ideę krajowości, stawiając na regionalizm oraz współpracę z mniejszościami narodowymi w Wileńszczyźnie. Ideologami tego klubu byli Seweryn Wysłouch oraz Stanisław Swianiewicz. Natomiast Stefan Jędrychowski, Czesław Miłosz, Teodor Bujnicki i Henryk Chmielewski związali się z grupą komunistyczną Henryka Dembińskiego.
Działalność obu organizacji została przerwana przez II wojnę światową. Jednak w styczniu 1975 roku w Katowicach, w Śląskiej Akademii Medycznej, gdzie pracował jeden z byłych Włóczęgów, Tadeusz Ginko, tradycja AKWW została przeniesiona na Akademicki Klub Kajakowy „Kajman”. Studenci otrzymali atrybuty AKWW, a ich klub przyjął nazwę Akademicki Klub Włóczęgów „Kajman”. Po zakończeniu działalności tego klubu w latach osiemdziesiątych XX wieku, po prawie dekadzie, 13 lutego 1990 roku doszło do kolejnego przekazania tradycji AKWW przez Wacława Korabiewicza, na nowo powołany przez młodych Polaków Klub Włóczęgów Wileńskich, który działa do dziś, kontynuując tradycję swoich poprzedników z okresu międzywojennego.
Lista członków AKWW
Przypisy
Bibliografia
Czesława Miłosza autoportret przekorny. Rozmowy przeprowadził Aleksander Fiut, Kraków 1988
P. Jasienica, Pamiętnik, Warszawa 2007
A. Srebrakowski, Aktywność turystyczno-krajoznawcza klubów „Włóczęgów” w Wilnie (1923-1939), [w:] „Znowuż ≫z kuferkiem i chlebakiem≪…”, red. B. Konopska, J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław 2014
A. Srebrakowski, Wileńscy „Włóczędzy”, Wrocław 1997
W. Szełkowski, Klub Włóczęgów Wileńskich, Wilno 1999
B. Tarnowska, Pieśni trampów. Poezja i wierszopisarstwo z kręgu Akademickiego Klubu Włóczęgów Wileńskich, [w:] Poezja i poeci w Wilnie w latach 1920–1940. Studia, pod red. T. Bujnickiego i K. Biedrzyckiego, Kraków 2003
Wileńskie szopki akademickie (1921-1933), wstęp i opracowanie Marek Olesiewicz, Białystok 2002
Linki zewnętrzne
Aktywność turystyczno-krajoznawcza klubów „Włóczęgów” w Wilnie (1923-1939). hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-01)].
Wileńscy „Włóczędzy”. hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-01)].
K. Węgrowska, Słownictwo Akademickiego Klubu Włóczęgów
A. Szawerna-Dyrszka, Rzeki wileńskich Włóczęgów
