Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach

Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach to publiczna instytucja edukacyjna, która oferuje kształcenie w dziedzinie sztuk plastycznych. Rektorat uczelni znajduje się w Katowicach, przy ulicy Raciborskiej 37, w budynku, który kiedyś pełnił funkcję kasyna oficerskiego.

Historia

W 1945 roku w Katowicach założono Państwową Szkołę Sztuk Plastycznych, która miała status szkoły średniej. W gronie nauczycieli znaleźli się tacy pedagodzy jak Aleksander Rak z Warszawy czy Stanisław Marcinów z Krakowa, a także absolwenci ASP, między innymi Rafał Pomorski z Poznania i Stanisław Tejwan, który później pełnił funkcję dyrektora liceum plastycznego. W sierpniu 1947 roku otwarto Oddział Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, który działał do lata 1951 roku. Specjalizował się w grafice użytkowej i był kierowany przez prof. Eugeniusza Gepperta oraz prof. Aleksandra Raka. Wśród wykładowców znaleźli się m.in.: Józef Mroszczak, Rafał Pomorski, Bolesław Stawiński oraz Stanisław Marcinów. Zajęcia praktyczne odbywały się w zakładzie poligraficznym związanym z Oddziałem, a program nauczania był zgodny z programem uczelni macierzystej. Przyjęto wtedy 40 studentów na pierwszy i drugi rok studiów. Oddział po raz pierwszy zaprezentował się na Festiwalu Szkół Artystycznych w Poznaniu w 1949 roku, zdobywając wyróżnienia, a także na II Ogólnopolskiej Wystawie Młodzieży w Warszawie w 1950 roku, gdzie zdobył I miejsce za plakat.

Na koniec roku akademickiego 1951/1952 katowicki Wydział Grafiki Użytkowej uzyskał autonomię, przekształcając się w Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Katowicach, z prof. Aleksandrem Rakiem na czołowej pozycji. Jednak już 1 stycznia 1952 roku WSSP w Katowicach została przyłączona do ASP w Krakowie jako II Wydział Grafiki Propagandowej, z siedzibą w Katowicach, a dziekanem został prof. Leon Dołżycki, dotychczasowy pracownik PWSSP we Wrocławiu.

Po 1956 roku doszło do szeregu reorganizacji zarówno w ASP w Krakowie, jak i w Oddziale w Katowicach. Wydział katowicki utracił swoją odrębność, a w październiku 1957 roku, po likwidacji Wydziału Grafiki Propagandowej, powstał Oddział Wydziału Grafiki ASP w Krakowie, który obejmował również Studium grafiki propagandowej, skupiając się głównie na plakatach.

W latach 60. XX wieku i w kolejnych latach status organizacyjny uczelni w Katowicach zmieniał się wielokrotnie, pozostając w strukturach ASP w Krakowie. W 1969 roku Oddział uzyskał status odrębnego Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, co trwało do 1978 roku, kiedy przekształcono go w Filię ASP w Krakowie, z doc. Tadeuszem Grabowskim na stanowisku prorektora.

Na początku 1981 roku nowym prorektorem został rzeźbiarz Bronisław Chromy, który pracował w katowickim wydziale od 1969 roku. W grudniu 1984 roku Wydział Grafiki ASP w Krakowie, Filia w Katowicach, zmienił status na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, Zamiejscowy Wydział Grafiki w Katowicach. Ostatecznie zamiejscowy Wydział Grafiki w Katowicach przekształcono w filię krakowskiej ASP w Katowicach.

W 1997 roku, z okazji 50-lecia istnienia uczelni w Katowicach, rozpoczęto dyskusje na temat usamodzielnienia Filii i przekształcenia jej w samodzielną uczelnię. W 2000 roku podjęto decyzje, które doprowadziły do przyjęcia przez Sejm Ustawy z dnia 15 lutego 2001 roku o utworzeniu Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Na jej podstawie, od 1 września 2001 roku, powstała nowa uczelnia z dwoma wydziałami – Artystycznym i Projektowym. Pierwszym rektorem nowej instytucji został prof. Michał Kliś, dotychczasowy prorektor Filii.

Wykładowcy

Wśród profesorów Akademii w Katowicach znaleźli się:

Graficy: Aleksander Rak, Andrzej Pietsch, Tomasz Jura, Adam Hoffmann, Tadeusz Czober, Zbigniew Pieczykolan, Stanisław Kluska, Stanisław Gawron, Roman Starak;
Malarze: Jan Dutkiewicz, Roman Nowotarski, Jerzy Duda-Gracz, Andrzej S. Kowalski, Jerzy Handermander, Maciej Bieniasz;
Doktorzy honoris causa:

Stanisław Rodziński, malarz, rektor ASP w Krakowie, gdy powstawała odrębna ASP w Katowicach (w 2008 roku);
Krzysztof Lenk, grafik, profesor Rhode Island School of Design w Providence, absolwent Wydziału Grafiki w Katowicach z 1961 roku (w 2011 roku);
Profesor honorowy: Toshihiro Hamano (w 2018 roku).

Struktura uczelni

Wydział Artystyczny – grafika i malarstwo – oferuje 5-letnie jednolite studia magisterskie;

Wydział Projektowy – wzornictwo i projektowanie graficzne – prowadzi studia w dwóch trybach: 3,5-letnich studiów licencjackich i 2-letnich uzupełniających studiów magisterskich.

Budynki

Ul. Raciborska 37 (gmach dawnego kasyna oficerskiego) – siedziba rektoratu, senatu, auli oraz administracji uczelni; budynek zaprojektowany przez Leona Dietz d’Arma w 1930 roku, zbudowany w latach 1931–1939;

Ul. Koszarowa 19 – zaadaptowany dawny budynek koszar 73 Pułku Piechoty w Katowicach, zaprojektowany w 1931 roku przez architekta Witolda Eugeniusza Czeczott-Danilewicza, oddany do użytku w latach 2004–2007. Siedziba wydziału projektowego oraz pracowni warsztatów graficznych i projektowych;

Ul. Raciborska 50 – budynek zaprojektowany przez An Archi Group z Gliwic, oddany do użytku w 2015 roku. Siedziba wydziału artystycznego i projektowego, a także Zakładu Teorii i Historii Sztuki, pracowni malarskich i multimedialnych, biblioteki, sali kinowej oraz Galerii Wertykalnej;

Rondo J. Ziętka 1 (Rondo Sztuki) – odrębny budynek w kształcie półkopuły, zaprojektowany przez architekta Tadeusza Czerwińskiego, gdzie mieści się galeria Rondo Sztuki, otwarta w 2007 roku. Budynek należy do miasta Katowice.

Struktura uczelni

Władze uczelni składają się z rektora, prorektorów, dziekanów i prodziekanów, wybieranych na 4-letnie kadencje, maksymalnie dwie, a także kanclerza i kwestora, którzy zarządzają administracją i finansami. Ciałami doradczymi są Senat i Rada Uczelni, których członkowie są wybierani na 4-letnie kadencje.

Dotychczasowi rektorzy:

Michał Kliś (2002–2006);
Marian Oslislo (2006–2012);
Antoni Cygan (2012–2020);
Grzegorz Hańderek (od 2020).

Katedry

Katedra Wzornictwa

Pracownia Podstaw Projektowania – prof. Manuel Sabalczyk;
Pracownia Podstaw Projektowania Produktu – st. wykł. dr Andrzej Sobaś;
Pracownia Projektowania Procesów Użytkowych – st. wykł. dr Andrzej Sobaś;
Pracownia Projektowania Struktur Użytkowych – st. wykł. adj. Stefan Szawica;
Pracownia Projektowania Elementów Komunikacji Wizualnej – adj. dr Ewa Stopa-Pielesz;
Pracownia Badań Wizualnych – adj. dr hab. Wiesław Gdowicz;
Pracownia Projektowania Komunikacji Wizualnej – prof. Michał Kliś;
Pracownia Projektowania Produktu – adj. II st. Jerzy Wuttke, prof. ASP;
Pracownia Malarstwa I Roku – st. wykł. Zbigniew Furgaliński;
Pracownia Rysunku I Roku – adj. Adam Pociecha;
Pracownia Rysunku, Malarstwa i Sztuk Wizualnych II – prof. Jerzy Handermander;
Pracownia Rysunku, Malarstwa i Sztuk Wizualnych III – prof. Jan Dubiel;
Pracownia Rzeźby i Sztuk Wizualnych I – st. wykł. Jacek Sarapata.

Katedra Projektowania Graficznego

Pracownia Ilustracji i Rysunku Użytkowego – ad. dr Anna Machwic – Adamkiewicz;
Pracownia Projektowania Pisma i Znaku – prof. Zbigniew Pieczykolan;
Pracownia Nowych Mediów – prof. Marian Oslislo;
Pracownia Projektowania Książki i Typografii – adj. st. wykł. Marian Słowicki;
Pracownia Projektowania Publikacji Multimedialnych – adj. II st. Bogdan Król;
Pracownia Projektowania Plakatu – prof. Roman Kalarus;
Pracownia Fotografii – prof. Waldemar Jama;
Pracownia Rysunku I roku – adj. II st. Stefan Speil, prof. ASP;
Pracownia Malarstwa I roku – mgr Magdalena Nazarkiewicz.

Katedra Grafiki Warsztatowej

Pracownia Druku Wklęsłego I (metal) – prof. Stanisław Kluska;
Pracownia Druku Wklęsłego II (metal) – prof. Jan Szmatloch;
Pracownia Druku Wypukłego I (linoryt) – adj. II st. Mariusz Pałka;
Pracownia Druku Wypukłego II (linoryt) – prof. Ewa Zawadzka;
Pracownia Druku Płaskiego (litografia) – prof. Józef Budka;
Pracownia Sitodruku – prof. Waldemar Węgrzyn;
Pracownia Technik Cyfrowych – prof. Adam Romaniuk;
Pracownia Malarstwa i Rysunku I roku – prof. Stanisław Kluska;
Pracownia Rysunku – prof. Bogdan Topor.

Katedra Malarstwa

Pracownia malarstwa I – prowadzący: Jacek Rykała;
Pracownia kreatywnego myślenia w obrazowaniu malarskim – prowadzący: Michał Minor;
Pracownia malarstwa III – prowadzący: Zbigniew Blukacz;
Pracownia poszukiwań indywidualnych strategii malarskich – prowadząca: Dominika Kowynia;
Pracownia malarstwa V – prowadzący: Andrzej Tobis;
Pracownia działań rysunkowych – prowadzący: Piotr Kossakowski;
Pracownia rysunku II;
Pracownia rysunku III – prowadzący: Antoni Cygan;
Pracownia rysunku IV – prowadzący: Maciej Linttner;
Pracownia kształcenia podstawowego – prowadząca: Małgorzata Rozenau;
Pracownia rzeźby – prowadzący: Sławomir Brzoska;
Pracownia działań rysunkowych – prowadzący: Piotr Kossakowski;
Sztuka w działaniu / Terapia społeczna / Rysunek jako komunikat – prowadząca: Jolanta Jastrząb.

Zakład Teorii i Historii Sztuki

Studium Języków Obcych i WF

Absolwenci

Szymon Kobylarz – artysta sztuk wizualnych;
Gosia Kulik – graficzka i malarka;
Mona Tusz – artystka street-artowa.

Przypisy

Bibliografia

DorotaD. Głazek, Trwanie i zmiana. Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach 1947-2007, [w:] MieczysławM. Juda (red.), Od grafiki propagandowej do Ronda Sztuki, Katowice: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, 2007, s. 7–24, ISBN 978-83-922526-6-5 (pol.).

JaninaJ. Więckowska-Lazar, AleksanderA. Rak, Dzieje Wydziału Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, „Zeszyty Naukowe ASP” (8), Kraków 1972, s. 28.