Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie (ASP) jest najstarszą polską uczelnią artystyczną, która rozpoczęła swoją działalność w 1818 roku na podstawie statutu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pierwsze próby stworzenia ASP w ramach UJ, który wtedy nosił nazwę Akademii Krakowskiej, sięgają roku 1745. Józef Brodowski oraz Józef Peszka, pierwsi profesorowie ASP, zostali przyjęci jako wykładowcy rysunku i malarstwa na UJ już w 1816 roku. Od momentu powstania uczelni używano nazwy „Akademia Sztuk Pięknych”.

W 1833 roku, w wyniku represji po upadku powstania listopadowego, ASP została odłączona od Uniwersytetu Jagiellońskiego, tracąc tym samym charakter akademicki. Przez następne czterdzieści lat funkcjonowała jako Szkoła Rysunku i Malarstwa w ramach Instytutu Technicznego.

W 1873 roku Szkoła Rysunku i Malarstwa, wydzielona z Instytutu Technicznego, stała się niezależną Szkołą Sztuk Pięknych. Jej dyrektorem został Jan Matejko, który pełnił tę funkcję przez dwadzieścia lat, inicjując budowę gmachu Akademii przy placu Jana Matejki w Krakowie.

W 1895 roku dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych został Julian Fałat, dzięki któremu w 1900 roku szkoła uzyskała status uczelni wyższej, przywracając nazwę Akademia Sztuk Pięknych. Fałat powołał na profesorów wybitnych artystów związanych z Młodą Polską, a w 1905 roku został pierwszym rektorem ASP. W trakcie I wojny światowej większość gmachu ASP została przejęta przez Austriaków na potrzeby wojskowe, lecz uczelnia nie została zamknięta.

Okres międzywojenny, w którym ASP obchodziła swoje stulecie, otworzył nowy rozdział w historii uczelni, umacniając jej pozycję jako wiodącej polskiej instytucji plastycznej. W 1919 roku przyznano kobietom prawo do studiowania w krakowskiej ASP. Studenci i absolwenci uczelni tworzyli różne grupy artystyczne, które przyczyniły się do dalszego rozwoju sztuki (formiści, kapiści, Grupa Krakowska).

W 1945 roku Akademia została wznowiona po zamknięciu przez niemieckie władze okupacyjne. W 1950 roku z połączenia ASP z Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych utworzono Akademię Sztuk Plastycznych, co doprowadziło do wprowadzenia struktury wielowydziałowej, obejmującej sztuki wizualne, sztuki projektowe oraz konserwację dzieł sztuki. W 1957 roku przywrócono nazwę Akademia Sztuk Pięknych, a w 1979 roku nadano uczelni imię Jana Matejki.

Aktualnie kształcenie w Akademii odbywa się na siedmiu wydziałach: Wydziale Malarstwa, Wydziale Rzeźby, Wydziale Grafiki, Wydziale Architektury Wnętrz, Wydziale Form Przemysłowych, Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki oraz Wydziale Intermediów.

Od 2021 roku symbolem rozwoju uczelni, która pamięta o swojej tradycji i planuje przyszłość, stał się Open Eyes Art Festival.

Historia

Starania o utworzenie Akademii Sztuk Pięknych (1745–1818)

Pierwsze podejścia do utworzenia artystycznej szkoły w Krakowie, kształcącej malarzy, sięgają 1745 roku, kiedy to rektor Akademii Krakowskiej, Kazimierz Pałaszowski, wyraził zgodę na podjęcie studiów przez malarzy z Kongregacji Malarskiej. Dwa lata później piętnastu członków cechu malarskiego rozpoczęło naukę w Akademii Krakowskiej, a nową inicjatywę zatwierdził król August III. Była to pierwsza w Polsce próba odejścia od tradycji cechowych i stworzenia nowoczesnego systemu edukacji artystycznej.

Następny etap starań o założenie Akademii Sztuk Pięknych wiązał się z osobą Hugo Kołłątaja, który jako wizytator Komisji Edukacji Narodowej w 1777 roku rozpoczął reformy Akademii Krakowskiej. Artystą odpowiedzialnym za realizację tych zamierzeń był Dominik Österreicher, który w 1782 roku został profesorem rysunku i malarstwa. Pracownia Österreichera nie stała się jednak początkiem Akademii Sztuk Pięknych. W grudniu 1794 roku Kołłątaj został aresztowany przez Austriaków, a w 1795 roku Österreicher stracił pracę w Akademii.

W 1815 roku, na podstawie postanowień kongresu wiedeńskiego, utworzono miniaturowe państwo – Wolne, Niepodległe i Ściśle Neutralne Miasto Kraków. Wprowadzone reformy dotknęły również Akademii Krakowskiej, gdzie w 1816 roku Józef Brodowski i Józef Peszka zostali profesorami rysunku i malarstwa.

Akademia Sztuk Pięknych przy Uniwersytecie Jagiellońskim (1818–1833)

W styczniu 1816 roku Józef Brodowski i Józef Peszka przedstawili Komisji Organizacyjnej Wolnego Miasta Krakowa projekty założenia Akademii Sztuk Pięknych. Komitet Akademicki pozytywnie odniósł się do tych wniosków. 16 października 1818 roku wprowadzono nowy statut Uniwersytetu Jagiellońskiego, który zawierał następujący zapis:

Dla rozszerzenia nauk sztuk pięknych, dołączona została do Uniwersytetu Akademia tychże sztuk.

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie powstała jako instytut w ramach Oddziału Literatury Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Statut UJ z 1818 roku poświęcił Akademii pięć artykułów, w których potwierdzono status profesorów Brodowskiego i Peszki, a także wprowadzono trzeciego profesora odpowiedzialnego za rzeźbę – Józefa Riedlingera.

Brotherski, Peszka i Riedlinger tworzyli grono pedagogiczne Akademii przez pierwsze pięć lat jej istnienia. Po śmierci Riedlingera w 1822 roku jego miejsce zajął Józef Schmelzer.

W 1826 roku Akademia została wyłączona z Oddziału Literatury Wydziału Filozoficznego i podlegała bezpośrednio rektorowi UJ, co postawiło ją na równi z innymi wydziałami.

Od 1831 roku na czele Akademii stał jeden z jej profesorów, który jako dyrektor zyskał kompetencje dziekana wydziału. Stanowisko to objął najpierw Józef Peszka, a następnie Józef Brodowski. W 1831 roku do grona profesorów dołączyli Wojciech Korneli Stattler, Jan Nepomucen Głowacki i Jan Nepomucen Bizański. Stattler prowadził zajęcia z malarstwa, Głowacki z krajobrazu, a Bizański z perspektywy i anatomii. W tym samym roku Stattler zredagował projekt urządzenia Akademii Sztuk Pięknych, który nie doczekał się realizacji z powodu wybuchu powstania listopadowego.

Po upadku powstania, w 1833 roku, Akademia Sztuk Pięknych została odłączona od Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Szkoła Rysunku i Malarstwa (1833–1873)

1 września 1833 roku ukazał się reskrypt komisji reorganizacyjnej, na mocy którego Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie została przyłączona do Instytutu Technicznego jako Szkoła Rysunku i Malarstwa, tracąc swój akademicki charakter. Mimo to, ciągłość istnienia uczelni została zachowana. Profesor Wojciech Korneli Stattler, wykształcony w Rzymie, stał się kluczową postacią Szkoły Rysunku i Malarstwa. W zmodernizowanych metodach nauczania wyróżniał się również Aleksander Płonczyński, który często zabierał swoich studentów na plener. Szkoła wprowadziła również grafikę, której jako pierwszy nauczał Józef Dębski. W 1839 roku stan nauczania rzeźby wznowił Karol Ceptowski.

W 1846 roku, po stłumieniu próby wywołania powstania narodowego w Krakowie, Wolne Miasto Kraków zostało włączone do Austrii, co zmieniło przynależność państwową Szkoły Rysunku i Malarstwa. Jurysdykcję nad nią objęło Ministerstwo Oświaty w Wiedniu.

Po przejściu Stattlera na emeryturę w 1857 roku główną postacią w szkole stał się Władysław Łuszczkiewicz, który organizował dla swoich studentów wycieczki artystyczne. Obserwacja natury i modela stała się obowiązującą metodą nauczania, stosowaną także przez Henryka Kossowskiego, profesora rzeźby od 1847 roku.

To właśnie dzięki osobowościom Stattlera i Łuszczkiewicza Szkoła Rysunku i Malarstwa przyjęła nowe oblicze. W latach 1851–1858 kształcił się w niej Jan Matejko.

Szkoła Sztuk Pięknych (1873–1900)

W 1873 roku Szkoła Rysunku i Malarstwa została odłączona od Instytutu Technicznego i uzyskała niezależność jako Szkoła Sztuk Pięknych. Uwolnienie od powiązań z innymi instytucjami edukacyjnymi, które marginalizowały kształcenie artystyczne, zainicjowało dynamiczny rozwój uczelni. Istotne znaczenie dla krakowskiej szkoły miały również swobody polityczne związane z okresem autonomii galicyjskiej. Przywództwo Jana Matejki, malarza o międzynarodowej renomie, umożliwiło dalszy rozwój placówki.

W latach 1878–1879 przy Rynku Kleparskim wzniesiono nowy gmach Szkoły Sztuk Pięknych według projektu Macieja Moraczewskiego. Szkoła Sztuk Pięknych miała cztery oddziały: rysunkowy, malarski, kompozycyjny oraz rzeźby. Oddział kompozycyjny, znany również jako oddział malarstwa historycznego (potocznie „majsterszula”), był mistrzowską pracownią Jana Matejki. Wśród jego uczniów znajdowali się tacy artyści jak Leon Wyczółkowski, Jacek Malczewski, Julian Fałat, Józef Mehoffer i Stanisław Wyspiański.

Jan Matejko zmarł w 1893 roku, a po jego śmierci w 1893–1895 obowiązki dyrektora pełnił Władysław Łuszczkiewicz. Ostatecznie w 1895 roku dyrektorem został Julian Fałat.

Akademia Sztuk Pięknych na początku XX wieku (1900–1914)

Julian Fałat uznał za priorytet podniesienie Szkoły Sztuk Pięknych do rangi Akademii. Jego starania zakończyły się sukcesem. 24 lutego 1900 roku decyzją cesarza Franciszka Józefa szkoła została przekształcona w Akademię Sztuk Pięknych, a jej uroczyste otwarcie odbyło się 5 grudnia 1900 roku w gmachu przy placu Matejki. Akademia Sztuk Pięknych wróciła do swej pierwotnej nazwy i zaczęła funkcjonować jako niezależna uczelnia. Od 1900 roku Fałat pełnił funkcję dyrektora, a w 1905 roku został pierwszym rektorem ASP, sprawując tę funkcję do 1909 roku.

Fałat zatrudnił profesorów otwartych na nowe prądy w sztuce europejskiej, takich jak Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Teodor Axentowicz, Jan Stanisławski, Wojciech Weiss, Józef Pankiewicz i Konstanty Laszczka. Młodopolscy moderniści kierowali uwagę studentów na nowe prądy w sztuce: impresjonizm, symbolizm i secesję.

Wzrost liczby studentów przy braku poszerzenia bazy lokalowej Akademii prowadził do jej przeludnienia. Oczekiwano również otwarcia nowych kierunków kształcenia. W 1906 roku Józef Pankiewicz zajął się nauczaniem grafiki, ale decyzja o otwarciu katedry architektury była opóźniona. W 1909 roku studenci zorganizowali strajk, co doprowadziło do dymisji Juliana Fałata.

W roku akademickim 1909/1910 rektorem został Leon Wyczółkowski. Ustalono nowe zasady wyboru rektora, które przewidywały, że decyzję podejmować będą profesorowie uczelni, wybierając rektora na rok akademicki, bez ograniczenia liczby kadencji. Pierwszym rektorem wybranym w ten sposób był Teodor Axentowicz, który sprawował tę funkcję w roku akademickim 1910/1911. Na czoło Akademii zawsze stawali artyści, których wkład w rozwój polskiej sztuki jest nieoceniony.

ASP w okresie I wojny światowej (1914–1918)

W czasie I wojny światowej Austriacy przejęli większość gmachu ASP na cele wojskowe, ale uczelnia nie została zamknięta. Rektorem w tym czasie był Józef Mehoffer, który miał duże zasługi w organizacji Akademii. Prawie stu wykładowców i studentów wstąpiło do Legionów Polskich, w tym Leon Chwistek i Mariusz Zaruski. Dwaj byli rektorzy, Julian Fałat i Leon Wyczółkowski, dokumentowali życie na froncie w swoich obrazach i grafikach. W 1916 roku Józef Piłsudski bywał w gmachu przy placu Matejki, gdzie pozował Konstantemu Laszczce do popiersia. Studenci wystosowali do niego uroczysty list, który stał się znany jako „adres” do przyszłego Naczelnika Państwa w odrodzonej Rzeczypospolitej.

ASP w okresie międzywojennym (1918–1939)

W 1918 roku Akademia Sztuk Pięknych obchodziła stulecie swojego istnienia. W niespokojnych czasach nie udało się zorganizować uroczystych obchodów, lecz odzyskanie niepodległości przez Polskę miało symboliczne znaczenie. Pierwszym premierem II Rzeczypospolitej został Jędrzej Moraczewski, syn Macieja, architekta gmachu Akademii Sztuk Pięknych. Rektorem ASP w odrodzonej Polsce został Wojciech Weiss.

Od roku akademickiego 1919/1920 kobiety uzyskały prawo studiowania w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, co było zwieńczeniem długiego procesu, sięgającego czasów Juliana Fałata. Maria Dulębianka była najważniejszą postacią walczącą o dostęp kobiet do studiów w ASP. Fałat, z pomocą licznych petycji, podjął decyzję o utworzeniu wydziału dla kobiet, który jednak nigdy nie powstał z powodu braku odpowiednich warunków lokalowych. Pierwszą kobietą, która rozpoczęła studia w ASP, była Zofia Baltarowicz-Dzielińska, która w 1917 roku podjęła naukę rzeźby u Konstantego Laszczki. W 1919 roku kobiety zostały przyjęte jako pełnoprawne studentki, uczestnicząc w zajęciach z mężczyznami.

W 1919 roku Józef Gałęzowski, kierownik kursu architektury w ASP, został rektorem. W 1922 roku na stanowisko rektora powołano Adolfa Szyszko-Bohusza, jednego z najwybitniejszych polskich architektów i konserwatorów. Ten okres to czas intensywnego rozwoju uczelni, podczas którego dobudowano trzecie piętro gmachu Akademii przy pl. Matejki. Na mocy statutu ASP z 1925 roku obok Wydziału Malarstwa i Rzeźby powstał Wydział Architektury, co otworzyło nowe kierunki kształcenia.

W okresie międzywojennym zrealizowano wiele inicjatyw, takich jak otwarcie Oddziału Paryskiego ASP, wydawanie miesięcznika „Sztuki Piękne”, czy wprowadzenie zwyczaju nadawania tytułu profesora honorowego. Profesorowie i studenci ASP brali także udział w renowacji Zamku Królewskiego na Wawelu.

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie była w międzywojniu miejscem narodzin nowoczesnych programów artystycznych, które wskazywały nowe kierunki rozwoju polskiej sztuki. Z pracowni profesora Józefa Pankiewicza wywodzili się kapiści, którzy zapoczątkowali nurt koloryzmu. Ze studentów ASP rekrutowali się twórcy ugrupowań awangardowych: formiści oraz członkowie Grupy Krakowskiej.

ASP w czasie II wojny światowej (1939–1945)

Akademia Sztuk Pięknych rozpoczęła nowy rok akademicki w październiku 1939 roku, ale już w grudniu władze niemieckie zamknęły uczelnię. Od września 1940 roku w gmachu ASP funkcjonowała Staatliche Kunstgewerbeschule (Państwowa Szkoła Rzemiosła Artystycznego). Była to kontynuacja Państwowego Instytutu Sztuk Plastycznych, który działał od 1938 roku. Na czele Kunstgewerbeschule stanął ostatni przedwojenny rektor Akademii, Fryderyk Pautsch, jednak w marcu 1941 roku został zastąpiony przez Wilhelma Heerde. Ostatecznie Kunstgewerbeschule została zamknięta 31 marca 1943 roku. Gmach Akademii przekształcono w niemiecką szkołę handlową, sierociniec dla niemieckich dzieci oraz koszary wojskowe.

ASP w okresie PRL (1945–1989)

W styczniu 1945 roku wznowiono działalność sekretariatu ASP, a zajęcia ze studentami trwały od marca do lipca, co zaliczono jako rok akademicki 1944/1945. Fryderyka Pautscha, który wznowił swoje obowiązki po wojnie, zastąpił Eugeniusz Eibisch. W pierwszych latach po wojnie Akademia stała się miejscem narodzin nowych ugrupowań artystycznych, jak Grupa Młodych Plastyków, do której należeli Tadeusz Kantor, Tadeusz Brzozowski, Jerzy Nowosielski i inni. W 1948/1949 roku zorganizowano I Wystawę Sztuki Nowoczesnej, co potwierdziło pozycję sztuki nowoczesnej w Krakowie.

W lutym 1949 roku podczas konferencji w Nieborowie, trzej artyści związani z Akademią – Tadeusz Kantor, Maria Jarema i Jerzy Nowosielski – protestowali przeciwko wprowadzeniu socrealizmu. Krakowskie środowisko artystyczne stało się także świadkiem wystawy z 1955 roku, która stanowiła manifest polskiej sztuki awangardowej.

W 1950 roku Akademia Sztuk Pięknych połączyła się z Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych, tworząc Akademię Sztuk Plastycznych w Krakowie. Do Wydziału Malarstwa i Wydziału Rzeźby dołączono Wydział Grafiki, Wydział Architektury Wnętrz, Wydział Włókienniczy oraz Wydział Scenografii. Nowe wydziały poszerzyły spectrum kształcenia artystycznego. W 1951 roku Akademia przejęła budynek przy ul. Smoleńsk 9 po dawnym Muzeum Techniczno-Przemysłowym, co wzbogaciło bazę lokalową. W 1957 roku przywrócono nazwę Akademia Sztuk Pięknych.

W 1979 roku Jan Matejko został oficjalnym patronem Akademii Sztuk Pięknych. Przemiany demokratyczne w 1980 roku zaowocowały utworzeniem organizacji związkowej NSZZ „Solidarność”, która wspierała dążenia do nadania uczelni samorządności.

ASP po 1989 roku

W III Rzeczypospolitej Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie kontynuowała działalność jako uczelnia wyższa i instytucja kulturotwórcza, stale doskonaląc programy studiów oraz poszerzając bazę lokalową, mimo problemów ekonomicznych na początku lat 90. XX wieku. Akademia prowadziła działalność wystawienniczą, promując twórczość swoich artystów także poza granicami Polski.

W 1992 roku przywrócono zwyczaj nadawania tytułu profesora honorowego, a nadanie tytułu Józefowi Czapskiemu w tym roku symbolizowało połączenie współczesnej ASP z epoką II Rzeczypospolitej, gdy Czapski był studentem uczelni.

W 2011 roku powstał najmłodszy wydział – Wydział Intermediów. W latach 1996–2021 wydawano kwartalnik „Wiadomości ASP”, a jego kontynuacją jest „Restart”, publikowany od 2021 roku, w którym zamieszczane są recenzje wydarzeń artystycznych, eseje, wywiady oraz dokumentacje wystaw. Od 2021 roku ukazuje się także czasopismo „Elementy. Sztuka i Dizajn”, które porusza problemy sztuki na wyższym poziomie refleksji.

Rok 2018 był szczególny, ponieważ Akademia obchodziła jubileusz dwustulecia swojego istnienia. W ramach obchodów zorganizowano wystawy, spotkania, konferencje i koncerty, a inauguracja roku akademickiego odbyła się w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, dokładnie dwieście lat po wydaniu statutu Uniwersytetu Jagiellońskiego, na mocy którego Akademia powstała.

W 2021 roku Akademia stała się współorganizatorem Open Eyes Art Festival, który promuje młodą sztukę w jej różnorodności, będąc katalizatorem wydarzeń artystycznych w przestrzeni Akademii i poza nią. Oferta festiwalu, ciesząca się dużym uznaniem, dowodzi, że Akademia, świadoma swojej tradycji, wciąż odkrywa nowe wymiary twórczości i reaguje na wyzwania współczesności.

Historia kobiet na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie

Walka o prawa do studiowania

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie przyjęła kobiety dopiero po 100 latach swojego istnienia, jednak już w XIX wieku podejmowano działania, aby umożliwić im dostęp do edukacji artystycznej w Krakowie.

XIX wiek

W 1868 roku Adrian Baraniecki założył Wyższe Kursy dla Kobiet, które wraz z Muzeum Techniczno-Przemysłowym miały swoją siedzibę w klasztorze oo. franciszkanów przy ul. Franciszkańskiej 4. Studentki mogły wybierać spośród trzech wydziałów: Historyczno-Literackiego, Przyrodniczego i Sztuk Pięknych. Kierownikiem Wydziału Sztuk Pięknych był najpierw Władysław Łuszczkiewicz (1868–1875), a następnie Jan Matejko (1875–1893).

W latach 80. XIX wieku Maria Dulębianka, jedna z czołowych polskich emancypantek, zgłosiła się do pracowni Jana Matejki, chcąc uczyć się w szkole pod jego kierownictwem. Niestety, jej prośby o dostęp kobiet do edukacji artystycznej w Krakowie nie przyniosły rezultatów.

Po dziesięciu latach, gdy kierownictwo w Szkole przejął Julian Fałat, Dulębianka ponownie wystąpiła z postulatem umożliwienia kobietom uczestnictwa w Szkołach Sztuk Pięknych. Nawoływała do utworzenia wydziału dla kobiet, którym chciała kierować. Fałat, być może nieprzeciwny tej idei, nie poświęcił jednak sprawie należytej uwagi, koncentrując się na podniesieniu rangi Szkoły Sztuk Pięknych do poziomu Akademii.

W 1896 roku 10 uczennic Wyższych Kursów dla Kobiet napisało petycję do Ministerstwa Wyznań i Oświaty oraz innych instytucji. Profesorowie zgodzili się na przyjęcie kobiet, dostrzegając w tym korzyści dla studentów. Jednakże, aby to zrealizować, potrzebne były nowe sale oraz zwiększenie liczby profesorów. Fałat obiecał wsparcie w realizacji postulatów studentek.

XX wiek

Krótko po przekształceniu Szkoły w Akademię, w 1900 roku, nadeszło kolejne podanie do Ministerstwa Wyznań i Oświaty od ośmiu kobiet: Niny Bobieńskiej, Emilii de Laveaux Karcz, Wandy Nusbaum, Marii Czajkowskiej, Jadwigi Malinowskiej, Celiny Wiśniewskiej, Cybulskiej i Marii Niedzielskiej. Kobiety prosiły o przyjęcie ich jako wolnych słuchaczek do Akademii Sztuk Pięknych, postulując o wyznaczenie osobnej sali do nauki.

W 1901 roku profesorowie zatwierdzili pozytywną odpowiedź na przyjęcie kobiet na uczelnię. Grupa profesorów postanowiła przyjąć kobiety na dwuletni okres próbny, jednak problemy lokalowe znów stanęły na przeszkodzie. Namiestnictwo poprosiło o przesłanie kosztorysu, ale sprawa utknęła w martwym punkcie.

W 1907 roku do ASP wpłynęła kolejna petycja kobiet, a problem lokalowy znów wrócił na porządek dzienny.

W 1913 roku temat kobiet został podniesiony na posiedzeniu Grona Profesorów. Konstanty Laszczka, Teodor Axentowicz i Józef Mehoffer byli za dopuszczeniem kobiet do studiowania, ale pod warunkiem utworzenia osobnych pracowni. Józef Pankiewicz i Wojciech Weiss opowiadali się za pełnym dostępem bez ograniczeń, o ile poprawi się warunki lokalowe, natomiast ówczesny rektor, Jacek Malczewski, był przeciwny dopuszczeniu kobiet do Akademii.

W 1917 roku do Krakowa przybyła Zofia Baltarowicz-Dzielińska, która pragnęła studiować rzeźbę. Profesorowie uznali jej talent i zgodził się rozpocząć studia w charakterze hospitantki. Dzięki temu krokowi inne kobiety uzyskały dostęp do Akademii. W następnym roku dołączyła do pracowni profesora Weissa Iza Polakiewicz, a potem także Zofia Rudzka. Miesiąc przed oficjalną uchwałą przyjęcia kobiet do pracowni Laszczki dołączyła Janina Reichert. Zofia kontynuowała studia do 1920 roku, a w wieku 52 lat powróciła, aby ukończyć dwa ostatnie lata studiów.

14 grudnia 1918 roku Grono Profesorów pod przewodnictwem rektora Wojciecha Weissa przyjęło oficjalną uchwałę o dopuszczeniu kobiet do studiów w Akademii Sztuk Pięknych. Kobiety mogły przystąpić do egzaminów wstępnych w październiku 1919 roku.

Pierwszymi studentkami ASP w Krakowie były:

Maria Stanisława Gutkowska, Helena Kozłowska, Irena Bojarska, Irena Borzęcka, Janina Kopysteńska, Stefania Feillowa, Halina Miączyńska, Olga Plutecka, Maria Fromowiczówna, Bala Lesserówna, Janina Narzymska, Helena Loriówna, Zofia Marsówna, Natalia Milan, Olga Niewska, Janina Reichertówna, Romana Szereszewska, Izabela Koziebrodzka. Lista powstała na podstawie zapisu zaliczenia półrocza normalnych studiów 30 lipca 1920 roku.

Obecnie

W 2018 roku Akademia obchodziła 100. rocznicę obecności kobiet w jej murach. Obecnie większość studentów to kobiety, które kilkakrotnie obejmowały stanowisko dziekana. Do tej pory żadna kobieta nie była rektorem.

Wśród wykładowczyń znajdują się takie artystki jak: Hanna Rudzka-Cybisowa, Zofia Medwecka, Ewa Janus, Iwona Demko, Joanna Zemanek, Kinga Nowak, Joanna Kubicz, Agata Kwiatkowska-Lubańska, Marta Bożyk, Marta Antoniak, Gabi Buzek, Czesława Frejlich, Teresa Kotkowska-Rzepecka, Janina Kraupe-Świderska, Joanna Kubicz, Lilla Kulka, Jadwiga Smykowska, Edyta Sobieraj, Wanda Ślędzińska oraz Danuta Urbanowicz.

Rektorzy

Szkoła Sztuk Pięknych (dyrektor)

• 1873–1893: Jan Matejko
• 1893–1895: Władysław Łuszczkiewicz (p.o.)
• 1895–1900: Julian Fałat

ASP (rektor)

• 1900–1909: Julian Fałat (do 1905 dyrektor ASP)
• 1909–1910: Leon Wyczółkowski
• 1910–1911: Teodor Axentowicz
• 1911–1912: Konstanty Laszczka
• 1912–1914: Jacek Malczewski
• 1914–1918: Józef Mehoffer
• 1918–1919: Wojciech Weiss
• 1919–1922: Józef Gałęzowski
• 1922–1927: Adolf Szyszko-Bohusz
• 1927–1928: Teodor Axentowicz
• 1928–1929: Adolf Szyszko-Bohusz
• 1929–1931: Konstanty Laszczka
• 1931–1932: Fryderyk Pautsch
• 1932–1933: Józef Mehoffer
• 1933–1936: Wojciech Weiss
• 1936–1939: Fryderyk Pautsch
• 1945–1949: Eugeniusz Eibisch (do 1947 p.o.)
• 1949–1950: Zbigniew Pronaszko
• 1950–1951: Zygmunt Radnicki
• 1951–1952: Konrad Srzednicki
• 1952–1954: Mieczysław Wejman
• 1954–1967: Czesław Rzepiński
• 1967–1972: Mieczysław Wejman
• 1972–1980: Marian Konieczny
• 1980–1987: Włodzimierz Kunz
• 1987–1993: Jan Szancenbach
• 1993–1996: Włodzimierz Kunz
• 1996–2002: Stanisław Rodziński
• 2002–2008: Jan Pamuła
• 2008–2012: Adam Wsiołkowski
• 2012–2020: Stanisław Tabisz
• od 2020: Andrzej Bednarczyk

Wykładowcy

Absolwenci

Wydziały

Wydział Malarstwa

• Katedra Malarstwa
• Pracownia Malarstwa I
• Pracownia Malarstwa II
• Pracownia Malarstwa III
• Pracownia Malarstwa IV
• Pracownia Malarstwa V
• Pracownia Malarstwa VI
• Pracownia Malarstwa VII
• I Pracownia Malarstwa i Rysunku I roku studiów
• II Pracownia Malarstwa i Rysunku I roku studiów
• Katedra Rysunku
• Pracownia Rysunku I
• Pracownia Rysunku II
• Pracownia Rysunku III
• Pracownia Rysunku IV
• Pracownia Rysunku V
• Pracownia Rysunku VI
• Pracownia Rysunku VII
• Katedra Interdyscyplinarna
• I Pracownia Interdyscyplinarna
• II Pracownia Interdyscyplinarna
• Pracownia Malarstwa Ściennego
• Pracownia Tkaniny Artystycznej
• Pracownia Papieru Czerpanego
• Katedra Scenografii
• Pracownia Scenografii Teatralnej
• Pracownia Scenografii Teatralnej i Filmowej
• Pracownia Kształtowania Przestrzeni Teatralnej
• Katedra Edukacji Artystycznej
• Jednostka niezależna: Galeria Malarstwa

Wydział Rzeźby

• Katedra Podstaw Kształcenia Kierunkowego
• Pracownia Podstaw Rzeźby
• Pracownia Podstaw Kompozycji Przestrzennej
• Pracownia Rysunku i Kompozycji na Płaszczyźnie
• Warsztat odlewniczy
• Katedra Rzeźby I
• Pracownia Rzeźby I
• Pracownia Rzeźby II
• Pracownia Rzeźby III
• Pracownia Rzeźby IV
• Katedra Rzeźby II
• Pracownia Rzeźby w Drewnie
• Pracownia Rzeźby w Kamieniu
• Pracownia Rzeźby w Ceramice
• Pracownia Rzeźby w Metalu
• Pracownia Intermedialne Rozszerzenie Warsztatu Rzeźbiarskiego
• Katedra Rysunku
• Pracownia Rysunku I
• Pracownia Rysunku II
• Pracownia Rysunku III
• Katedra Projektowania Architektoniczno – Rzeźbiarskiego
• Pracownia Rzeźby w Przestrzeni Publicznej
• Pracownia Projektowania Architektoniczno-Rzeźbiarskiego
• Pracownia Technik i Prezentacji i Kreacji Cyfrowej
• Liternictwo
• Galeria „R”

Wydział Grafiki

• Katedra Grafiki Warsztatowej
• Pracownia Drzeworytu
• Pracownia Litografii
• Pracownia Miedziorytu
• Pracownia Serigrafii
• Pracownia Wklęsłodruku
• Katedra Rysunku i Malarstwa
• Pracownia Malarstwa I
• Pracownia Malarstwa II
• Pracownia Rysunku I
• Pracownia Rysunku II
• Pracownia Rysunku III
• Pracownia Malarstwa dla I roku
• Pracownia Rysunku dla I roku
• Pracownia Struktury Dzieła
• Katedra Grafiki Projektowej
• Pracownia Form Reklamowych
• Pracownia Projektowania Książki