Akademia Straki
Akademia Straki (cz. Strakova akademie) to eklektyczny budynek w stylu neobarokowym, usytuowany na lewym brzegu Wełtawy w dzielnicy Praga Malá Strana. Powstał w latach 1891–1896 według projektu architekta Václava Roštlapila. Pod jego kopułą umieszczono posągi autorstwa Josefa Maudera. Na początku budynek pełnił rolę akademika dla ubogich potomków czeskiej szlachty, a obecnie stanowi siedzibę Rządu Republiki Czeskiej.
Budynek Akademii Straki zawiera również ogród zaprojektowany pod kierownictwem Františka Thomayera.
Historia
Budowla otrzymała nazwę od tajnej rady cesarskiej hrabiego Jana Petra Straki z Nezabylic, który w 1710 roku przekazał swój majątek na fundację wspierającą edukację biednych potomków czeskiej szlachty. Mimo trudności wynikających z interwencji administracyjnej rządu wiedeńskiego, stypendyści otrzymywali pomoc finansową, a sama akademia została otwarta dopiero w 1897 roku.
Reprezentacyjny, neobarokowy budynek został zaprojektowany przez Václava Roštlapila i posiadał luksusowe oraz nowoczesne jak na tamte czasy wyposażenie. Budowa trwała pięć lat (1891–1896), a jego powierzchnia wyniosła 4000 m², podczas gdy przylegający ogród zajmował 17 000 m². Koszty budowy przekroczyły milion koron, a w tym czasie rozebrano kaplicę św. Ignacego.
Na parterze znajdowały się różne gabinety, administracja oraz sala z pomocami dydaktycznymi. Pierwsze i drugie piętro były przeznaczone dla studentów, gdzie zlokalizowane były pokoje do nauki, sypialnie oraz kaplice. Budynek był wyposażony w centralne ogrzewanie (jako pierwszy w Pradze), łaźnie z basenem i salę gimnastyczną oraz miał własny szpital.
W Akademii uczono między innymi śpiewu, rysunku, muzyki, stenografii, jeździectwa i szermierki. Po dwóch latach działalności Akademii otwarto także czesko-niemieckie gimnazjum. W czasie I wojny światowej budynek przeszedł na własność Czerwonego Krzyża, który utworzył szpital z 470 łóżkami.
Po zakończeniu działalności szpitala i utworzeniu Czechosłowacji w 1918 roku, sytuacja w Akademii Straki uległa zmianie. Władze potrzebowały przestrzeni dla pracowników nowo powstałych organów państwowych, a zniesienie szlachectwa wpłynęło na dalsze losy budynku. Część obiektu została przejęta przez instytucje administracyjne (Ministerstwo Zasobów Ludowych, Ministerstwo Obrony Narodowej i Urząd Statystyczny), a większa część przypadała Centralnemu Związkowi Studentów Czechosłowackich. Mieściła się tam biblioteka akademicka, archiwum, a później także Dom Akademicki. Formalnie budynek nadal należał do Fundacji Straki, która pobierała symboliczny czynsz i odpowiadała za wszelkie naprawy i konserwację, aż do likwidacji fundacji na mocy decyzji z 25 maja 1938 roku.
Od kwietnia 1939 roku z budynków Akademii Straki zaczęła korzystać administracja Rządu Protektoratu Czech i Moraw. W latach 1939–1941 przeprowadzono prace budowlane pod kierownictwem Ladislava Machonia, co sugerowało plany dalszego użytkowania obiektu. W styczniu 1942 roku teren Akademii został przejęty przez nazistowski sąd specjalny (Sondergericht).
Po wojnie, od 15 maja 1945 roku, budynek został przekształcony na cele rządowe. Akademia stała się siedzibą rządu oraz pierwszego powojennego premiera Czechosłowacji, Zdenka Fierlingera, i pełniła tę funkcję aż do rozpadu Czechosłowacji w 1993 roku.
Obecnie w budynku mieści się Biuro Rządu Republiki Czeskiej.
Przypisy
Bibliografia
Zdeněk Bezecný. Die Akademie des Grafen Straka w: Ivo Cerman, Luboš Velek. Adelige Ausbildung. Die Herausforderung der Aufklärung und die Folgen. München: Martin Meidenbauer, 2006. Svazek Studien zum mitteleuropäischen Adel. 1.. S. 169–174.
Lucie Wittlichová. Sto let Strakovy Akademie. Lucie Wittlichova. Dějiny a současnost. 1997, vol. 19, nr 2, s. 33–37.
Alena Wagnerová, Sidonie Nádherná a konec střední Evropy. Wydawca Argo. 2010, s. 40–41.