Akademia Mohylańska
Akademia Mohylańska to uczelnia wyższa, która została założona w 1658 roku w Kijowie w wyniku postanowień unii hadziackiej, przekształcając prawosławne Kolegium Kijowsko-Mohylańskie, utworzone w 1632 roku przez metropolitę kijowskiego Piotra Mohyłę. Uczelnia funkcjonowała do 1817 roku.
Organizacja i status uczelni
Akademia w Kijowie została założona jako kolegium prawosławne, inspirowane jezuickimi wzorcami, przez metropolitę Piotra Mohyłę, który był reformatorami Cerkwi w Rzeczypospolitej. Mohyła przez długi czas dążył do uzyskania statusu akademii dla swojej uczelni, jednak napotykał na trudności. Wprowadzenie prawosławnej szkoły według katolickich norm wzbudziło kontrowersje wśród prawosławnych w Rzeczypospolitej; krytycy posądzali Mohyłę o to, że jego absolwenci oddalają się od swojego wyznania. Unia hadziacka przewidywała utworzenie wyższej uczelni o statusie akademii w Księstwie Ruskim, co doprowadziło do zmiany statusu prawnego istniejącej uczelni prawosławnej, zrównując ją z Akademią Krakowską. Po traktacie Grzymułtowskim i trwałym zajęciu Kijowa przez Carstwo Rosyjskie, status uczelni został potwierdzony przez Piotra I w 1694 i 1701 roku.
Elita edukacyjna i języki wykładowe
W Akademii Mohylańskiej kształciła się elita polityczna i duchowna Rusi. Wysoki poziom nauczania oraz autorytet uczelni przyciągały wielu cudzoziemców prawosławnych, zwłaszcza Rosjan, Wołochów i Mołdawian. Językami wykładowymi w Akademii były: łacina, polski i ruski, przy czym znaczenie języka rosyjskiego wzrastało od połowy XVIII wieku.
Znani absolwenci
Wśród studentów Akademii znajdowali się m.in.: Symeon Połocki (ruski i rosyjski pisarz), Dymitr z Rostowa (święty prawosławny, teolog, biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego), Stefan (Jaworski) (biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, długoletni locum tenens patriarchatu moskiewskiego), Filoteusz (Leszczyński) (biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, święty prawosławny), Iwan Mazepa (hetman Lewobrzeżnej Ukrainy), Filip Orlik (hetman na uchodźstwie), Samuel Wełyczko (sekretarz Iwana Mazepy i kronikarz), Teofan Prokopowicz (prawosławny arcybiskup i wysoki urzędnik Imperium Rosyjskiego), Michaił Łomonosow (rosyjski uczony i poeta), Piotr Prokopowicz (ukraiński pszczelarz), Hryhorij Skoworoda (ukraiński poeta liryczny, filozof i kompozytor).
Zamknięcie Akademii
Na mocy decyzji Świętego Synodu, organu zarządzającego Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej, Akademia została zamknięta w 1817 roku, a w jej miejsce utworzono Kijowską Akademię Duchowną.
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Bibliografia, literatura, linki
-
Києво-Могилянська академія w: Енциклопедія історії України: Т. 4. Red. W. A. Smolij i in. Naukowa myśl, Kijów 2007, ISBN 966-00-0632-2, s. 183–186
-
Aleksander Walerian Jabłonowski, Akademia Kijowsko-Mohilańska: Zarys historyczny na tle rozwoju ogólnego cywilizacji zachodniej na Rusi, Lwów, 1899–1900
-
Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Wyd. II rozszerzone, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9
-
Ryszard Łużny, Pisarze kręgu Akademii Kijowsko-Mohylańskiej a literatura polska: Z dziejów związków kulturalnych polsko-wschodniosłowiańskich XVII–XVII wieku, Cracow, 1966
-
Michał Kozłowski, Akademia Mohylańska