Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte

Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte (AMW) to publiczna uczelnia z siedzibą w Gdyni, Polska, która została założona w 1922 roku.

Instytucja ta działa pod nadzorem Ministra Obrony Narodowej i kształci podchorążych, oficerów oraz cywili w dziedzinach związanych z nawigacją, mechaniką morską oraz obronnością. AMW ma swoje korzenie w Tymczasowych Instruktorskich Kursach dla Oficerów, Oficerskiej Szkole Marynarki Wojennej, Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej oraz Wyższej Szkole Marynarki Wojennej.

Historia

Tymczasowe Instruktorskie Kursy dla Oficerów (1921)

Po utworzeniu Marynarki Wojennej 28 listopada 1918 przez Naczelnego Wodza, Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, rozpoczęto organizację sił zbrojnych. Kluczowym zadaniem było stworzenie systemu szkoleniowego. W związku z brakiem kadr podoficerskich i marynarskich rozpoczęto kształcenie specjalistów, formując w 1920 roku Szkołę Marynarzy oraz dywizjon ćwiczebny.

Dzięki licznej grupie oficerów z marynarek wojennych państw zaborczych, nie było natychmiastowej potrzeby tworzenia systemu szkolnictwa dla tego korpusu. Dopiero po wojnie polsko-bolszewickiej, kiedy znacząca część składu osobowego Marynarki Wojennej wzięła w niej udział, zaczęto budowę morskiej szkoły oficerskiej. Na rozkaz szefa Departamentu dla Spraw Morskich gen. por. mar. Kazimierza Porębskiego, 20 marca 1921 roku w Toruniu utworzono Tymczasowe Kursy Instruktorskie dla Oficerów (TIK), które miały na celu przeszkolenie oficerów i podoficerów z Wojsk Lądowych do służby na okrętach. Przyjmowano kandydatów z wiedzą wojskową i techniczną na 18-miesięczne studia. Kursy obejmowały nawigację, budowę i uzbrojenie okrętów oraz taktykę morską, a także naukę języka angielskiego, przy czym 8 miesięcy zajęć stanowiły praktyki morskie na okrętach. Dowódcą TIK był mjr mar. Adam Mohuczy, a kurs ukończyło 39 oficerów.

Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej (1922)

1 października 1922 roku, na polecenie szefa Departamentu dla Spraw Morskich, w Toruniu powołano Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej (OSMW), która miała jeden wydział i realizować program kształcenia oficerów pokładowych od podstaw. Kandydaci rekrutowani byli również spośród cywili, nie musząc posiadać wcześniejszej wiedzy wojskowej. Początkowy czas nauki wynosił 2 lata, a w 1924 roku wydłużono go do 3 lat. Program obejmował przedmioty ogólnowojskowe, morskie, pomocnicze oraz ogólne. Podchorążowie odbywali w sumie rok praktyk morskich na okrętach OORP „Komendant Piłsudski” i „Generał Haller”.

Komendanci Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej:

kmdr por. Adam Mohuczy (1 października 1922 – 6 października 1924)
kmdr Witold Panasewicz (6 października 1924 – 15 października 1925)
kmdr Czesław Petelenz (15 października 1925 – 10 listopada 1926)
kmdr por. dypl. Stefan Frankowski (23 listopada 1926 – 18 października 1928)

Szkoła Podchorążych Marynarki Wojennej (1928)

Zmieniona nazwa szkoły była efektem reorganizacji szkolnictwa w Wojsku Polskim. Na mocy zarządzenia ministra spraw wojskowych marsz. Józefa Piłsudskiego, 19 października 1928 Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej przekształciła się w Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej (SPMW). System rekrutacji i kształcenia pozostał bez zmian, jednak struktura uległa znaczącej reorganizacji. Od 1931 roku zaczęto przyjmować kandydatów do Morskiego Korpusu Technicznego. Utworzono 2 wydziały: Morski i Techniczny. Praktyki podchorążych odbywały się głównie na ORP Iskra oraz ORP Wilia. W 1935 roku powstał Wydział Administracyjny dla przyszłej administracji morskiej, a w 1938 roku szkoła przeniosła się z Torunia do Bydgoszczy.

Wprowadzono także system kursów dla oficerów, wzorując się na francuskim modelu, takich jak Oficerskie Kursy Taktyczne i inne specjalistyczne kursy. W latach 1928–1939 Wydział Morski ukończyło 173, Wydział Techniczny 23, a Wydział Administracyjny 12 słuchaczy. Ukończono również wiele kursów przez 158 oficerów.

W 1939 roku, w czasie wojny obronnej Polski, oficerowie i podchorążowie Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej, którzy pozostawali w kraju, aktywnie uczestniczyli w działaniach wojennych. 24 sierpnia 1939 roku podchorążych wyokrętowano i odesłano do Bydgoszczy. W dniu wybuchu wojny, komendant otrzymał rozkaz ewakuacji szkoły do Pińska, gdzie 12 września rozwiązano szkołę. Podchorążych wcielono do batalionów morskich Flotylli Pińskiej, a pozostali uczestniczyli w kampanii wrześniowej.

W latach 1928–1939 Szkołą Podchorążych Marynarki Wojennej dowodzili:

kmdr dypl. Stefan Frankowski (19 października 1928 – 13 maja 1929)
p.o. kpt. mar. dypl. Jerzy Kłossowski (13 maja 1929 – 23 maja 1929)
kmdr por. Karol Korytowski (23 maja 1929 – 4 kwietnia 1933)
kmdr por. Tadeusz Morgenstern-Podjazd (4 kwietnia 1933 – 10 października 1937)
kmdr por. dypl. Tadeusz Stoklasa (10 października 1937 – 18 sierpnia 1939)
kmdr Tadeusz Morgenstern-Podjazd (18 sierpnia 1939 – 19 września 1939).

Szkoła Podchorążych Marynarki Wojennej (1939)

25 listopada 1939 roku, na rozkaz szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej kadm. Jerzego Świrskiego, w Wielkiej Brytanii reaktywowano Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej. Celem było dokończenie kształcenia tych podchorążych, którzy dostali się do Wielkiej Brytanii. W późniejszym czasie do szkoły rekrutowano także podoficerów i marynarzy. System nauczania nie zmienił się znacząco, ale praktyki morskie odbywały się głównie na okrętach Royal Navy. 17 września 1943 roku powołano Szkołę Podchorążych Rezerwy Marynarki Wojennej (SPRMW), która miała wspólną komendę z SPMW. Obydwie szkoły zlikwidowano 25 listopada 1946 roku.

W latach 1939-1946 Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej ukończyło w Korpusie Morskim 53 podporuczników, a w Morskim Korpusie Technicznym 16, w tym 2 w rezerwie. Komendanci w Wielkiej Brytanii to:

kmdr por. Ludwik Ziębicki (25 listopada 1939 – 18 stycznia 1940)
kmdr Witold Zajączkowski (18 stycznia 1940 – 18 października 1940)
kmdr por. Włodzimierz Kodrębski (18 października 1940 – 5 października 1941)
p.o. kmdr ppor. Mirosław Kownacki (5 października 1941 – 20 marca 1942)
p.o. kmdr ppor. Zbigniew Wojewódzki (20 marca 1942 – 18 października 1943)
kmdr por. Wojciech Francki (18 października 1943 – 28 sierpnia 1945)
kmdr Tadeusz Morgenstern-Podjazd (18 października 1945 – 25 listopada 1946).

Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej (1946)

18 stycznia 1946 roku, na polecenie naczelnika ludowego Wojska Polskiego marsz. Michała Rola-Żymierskiego, utworzono wojskową szkołę morską. Szef Sztabu Generalnego, pełniący obowiązki Dowódcy Marynarki Wojennej kmdr dypl. Adam Mohuczy, 1 lutego 1946 roku wydał rozkaz o sformowaniu w Gdyni Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej (OSMW). Nowa szkoła była przejściowym rozwiązaniem przed utworzeniem wyższej uczelni wojskowej. Początkowo nauka trwała 3 lata, a później wprowadzono 4-letni okres studiów. Kandydaci musieli mieć ukończone 4 klasy szkoły średniej, a pierwszeństwo mieli marynarze i podoficerowie Marynarki Wojennej oraz oficerowie Wojsk Lądowych.

Nauka na Wydziale Pokładowym obejmowała cykle: ogólny, polityczny, prowadzenia okrętów, taktyki morskiej, broni morskiej, wiedzy morskiej, łącznościowo-radiolokacyjnego oraz praktyki morskie. Wydział Techniczny zawierał przedmioty ogólne, polityczne, ogólnotechniczne, elektroniczne, elektrotechniczne, silnikowe oraz praktyki morskie. Uczniowie zdawali egzaminy i prace dyplomowe, a po ich zaliczeniu otrzymywali specjalności. Praktyki morskie odbywały się początkowo na cywilnej fregacie s/y „Dar Pomorza”, a następnie na ORP „Iskra” oraz ORP „Zetempowiec”. Około 500 oficerów ukończyło Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej.

W latach 1946–1958 szkołą kierowali:

p.o. kmdr ppor. Stanisław Mieszkowski (3 lipca 1946 – 5 marca 1947)
kmdr por. Adam Rychel (5 marca 1947 – 4 kwietnia 1948)
kmdr Robert Satanowski (4 kwietnia 1948 – 7 października 1949)
kmdr Wiktor Rukiewicz (7 października 1949 – 5 listopada 1951)
p.o. kmdr por. Tadeusz Makarewicz (5 listopada 1951 – 24 grudnia 1952)
kmdr Mikołaj Rożkow (24 grudnia 1952 – 13 września 1954)
kmdr Stanisław Leszczyński (13 września 1954 – 18 października 1958).

Pierwszy komendant, kmdr Stanisław Mieszkowski, został zamordowany w 1952 roku po „procesie” w ramach sprawy zwanej spiskiem komandorów. Pośmiertnie mianowany został kontradmirałem w 2016 roku przez prezydenta RP Andrzeja Dudę.

Wyższa Szkoła Marynarki Wojennej (1955)

Na mocy uchwały Rady Ministrów z 11 czerwca 1955 roku, Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej przekształciła się w Wyższą Szkołę Marynarki Wojennej (WSMW), której nadano imię Bohaterów Westerplatte. Uczelnia początkowo miała 4 fakultety: nawigacji i łączności, broni morskich, techniczny oraz zaoczny. W 1956 roku zlikwidowano fakultet zaoczny, a w 1957 roku pozostałe przekształcone zostały w Wydział Morski i Wydział Techniczny. W latach 1974–1975 bandery podniesiono na dużym okręcie szkolnym ORP Wodnik oraz trzech kutrach szkolnych: OORP Podchorąży, Kadet i Elew. W 1976 roku ORP Gryf zastąpił starszą jednostkę o tej samej nazwie, eks ORP Zetempowiec.

Program studiów obejmował nawigację i mechanikę, z przedmiotami ogólnowojskowymi oraz uzbrojeniem morskim. Absolwenci obu wydziałów uzyskiwali tytuł inżyniera. Od 1955 roku absolwenci Wydziału Pokładowego mogli ubiegać się o Kurs Doskonalenia Oficerów, a w 1959 roku otwarto studia magisterskie dla absolwentów Wydziału Technicznego. W 1968 roku utworzono Szkołę Chorążych Marynarki Wojennej, a uczelnia uzyskała prawo nadawania stopnia doktora w zakresie nauk nawigacyjnych i mechaniki okrętowej. Wyższą Szkołę Marynarki Wojennej ukończyło około 2000 oficerów i 800 chorążych.

Komendanci Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej:

kmdr Stanisław Leszczyński (11 czerwca 1955 – 18 października 1958)
p.o. kmdr por. Tadeusz Makarewicz (18 października 1958 – 3 lutego 1959)
kmdr Kazimierz Podrucki (3 lutego 1959 – 21 stycznia 1966)
kontradm. mgr Gereon Grzenia-Romanowski (21 stycznia 1966 – 14 marca 1969)
kontradm. mgr Henryk Pietraszkiewicz (14 marca 1969 – 1 grudnia 1969)
kmdr doc. dr inż. Edward Łączny (1 grudnia 1969 – 27 lutego 1971)
kontradm. dr Witold Gliński (27 lutego 1971 – 18 października 1983)
kmdr doc. dr hab. Jerzy Apanowicz (18 października 1983 – 17 lipca 1987)

Akademia Marynarki Wojennej (1987)

17 lipca 1987 roku Sejm PRL uchwalił ustawę przekształcającą Wyższą Szkołę Marynarki Wojennej w Akademię Marynarki Wojennej (AMW). Utworzenie AMW zharmonizowało nazwę z jej statusem. Uczelnia początkowo zachowała strukturę i system edukacyjny swojej poprzedniczki. W końcu lat 90. XX wieku wprowadzono studia magisterskie w kierunkach wojskowych oraz cywilnych, takich jak nawigacja, mechanika, stosunki międzynarodowe i pedagogika. W 1994 roku rozformowano grupę okrętów szkolnych, a jednostki pływające przekazano do dywizjonu Okrętów Szkolno-Badawczych 3 Flotylli Okrętów w Gdyni. W 2002 roku zlikwidowano Szkołę Chorążych Marynarki Wojennej.

Od 2015 roku następuje umiędzynarodowienie uczelni, co znacząco zwiększyło wymianę studentów i nauczycieli, w tym z Kataru, Kuwejtu i Arabii Saudyjskiej. W okresie kadencji ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza, ze stanowisk profesorów wizytujących odeszli: admirał Ryszard Łukasik, wiceadmirał Henryk Sołkiewicz i kontradmirał Zbigniew Badeński.

Komendanci Akademii Marynarki Wojennej:

kmdr doc. dr hab. Jerzy Apanowicz (17 lipca 1987 – 10 listopada 1988)
kontradm. Kazimierz Bossy (10 listopada 1988 – 5 lutego 1993)
kontradm. Henryk Matuszczyk (5 lutego 1993 – 3 października 1994)
kontradm. prof. dr hab. Antoni Komorowski (3 października 1994 – 2003)
kontradm. prof. dr hab. inż. Zygmunt Kitowski (17 listopada 2003 – 26 kwietnia 2007)
kontradm. dr inż. Czesław Dyrcz (od 26 kwietnia 2007 – 23 stycznia 2015)
kontradm. prof. dr hab. Tomasz Szubrycht (od 23 stycznia 2015)

Organizacja

Struktura organizacyjna

Komenda Akademii Marynarki Wojennej

Wydział Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego
Instytut Nawigacji i Hydrografii Morskiej
Instytut Uzbrojenia Okrętowego i Informatyki
Katedra Hydroakustyki
Katedra Eksploatacji Jednostki Pływającej
Wydział Mechaniczno-Elektryczny
Instytut Budowy i Eksploatacji Okrętów
Instytut Elektrotechniki i Automatyki Okrętowej
Katedra Matematyki i Fizyki
Zakład Technologii Prac Podwodnych
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich
Instytut Operacji Morskich
Instytut Bezpieczeństwa Narodowego
Instytut Bezpieczeństwa Publicznego
Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych
Instytut Stosunków Międzynarodowych
Instytut Pedagogiki
Katedra Marynistyki
Studium Ogólnomorskie
Studium Ogólnowojskowe
Studium Języków Obcych
Ośrodek Szkoleniowy AMW
Centrum Doskonalenia Kursowego
Oddział Kształcenia
Oddział Naukowy
Oddział Zabezpieczenia
Kwestura
Biblioteka Główna im. Lecha Kaczyńskiego

Władze

Rektor-komendant – kadm. prof. dr hab. Tomasz Szubrycht

prorektor ds. wojskowych – kmdr Sławomir Dorotyn

prorektor ds. kształcenia – kmdr dr hab. Dariusz Bugajski

prorektor ds. nauki – kmdr dr hab. inż. Tomasz Kniaziewicz

kanclerz – kmdr Marek Drygas

Kształcenie

Studia zawodowe i magisterskie

Studia wojskowe:

Nawigacja
Mechanika i Budowa Maszyn
Mechatronika
Mechatronika specjalność: Prace Podwodne
Informatyka
Systemy informacyjne w bezpieczeństwie
Logistyka

Studia cywilne:

Wydział Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego
Informatyka
Nawigacja
Oceanotechnika
Wydział Mechaniczno-Elektryczny
Automatyka i Robotyka
Mechanika i Budowa Maszyn
Mechatronika
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich
Wydział Nauk Społecznych i Humanistycznych

Studia podyplomowe i doktoranckie, kursy

Studia podyplomowe:

wojskowe: taktyka marynarki wojennej (WDiOM), morska sztuka operacyjna (WDiOM), hydrografia morska (WNiUO);
cywilne: zarządzanie kryzysowe (WDiOM), zarządzanie logistyką (WDiOM), nawigacja satelitarna (WNiUO), hydrografia morska (WNiUO), Ochrona danych osobowych i informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych (WNHiS), Przygotowanie pedagogiczne (WNHiS), Edukacja dla bezpieczeństwa (WNHiS), Dyplomacja (WNHiS), Bezpieczeństwo imprez masowych (WNHiS), Działalność organizacji pozarządowych w UE (WNHiS), Gerontologia (WNHiS).

Uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego:

nauki o bezpieczeństwie (WDiOM)

Uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora:

nauki techniczne: budowa i eksploatacja maszyn (WME), geodezja i kartografia (WNiUO)

Kursy: radarowe, ARPA, hydrograficzne klasy A i B, systemu nawigacji satelitarnej GPS, systemu bezpieczeństwa morskiego GMDSS, ochrony przeciwpożarowej, indywidualnych technik ratunkowych, medyczne, językowe.

Doktorzy honoris causa

prof. dr hab. inż. Lech Kobyliński (1990)
prof. dr hab. inż. Bolesław Mazurkiewicz (1997)
prof. dr hab. inż. Władysław Wojnowski (2000)
kmdr prof. dr Józef Urbański (2000)
kontradm. mgr Henryk Pietraszkiewicz (2001)
prof. dr inż. Jerzy Doerffer (2002)
prof. dr hab. Longin Pastusiak (2003)
kpt. ż.w. prof. dr hab. Daniel Duda (2015)
kpt. ż.w. prof. dr hab. Aleksander Walczak (2015)

Odznaka Absolwenta Studiów Cywilnych

W 2015 roku Minister Obrony Narodowej zatwierdził zmiany statutu AMW, w tym utworzenie Odznaki absolwenta studiów cywilnych. Senat AMW ustanowił odznakę „Odznaka Absolwenta Studiów Cywilnych Akademii Marynarki Wojennej”, której projekt został wyłoniony w konkursie. Odznaka jest jednostopniowym odznaczeniem, które ma być widocznym znakiem przynależności do społeczności AMW. Prawo do odznaki przysługuje absolwentom studiów cywilnych I lub II stopnia, a także najlepszym absolwentom kierunków studiów cywilnych. Pozostali absolwenci mogą ubiegać się o nią na indywidualny wniosek, również ci, którzy ukończyli studia przed 2015 rokiem.

Czasopisma naukowe

„Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej” – kwartalnik wydawany od 1959 roku, obecnie publikowany głównie w języku angielskim jako ‘Scientific Journal of Polish Naval Academy’. Publikacje mają charakter naukowy.

„Colloquium” – kwartalnik wydawany od 2009 roku, redagowany przez Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW, zawierający artykuły z zakresu filozofii i zmian kulturowych oraz otwarte forum dyskusyjne.

„Międzynarodowe Prawo Humanitarne” – rocznik naukowy dotyczący konfliktów zbrojnych i problemów prawa humanitarnego, współorganizowany przez AMW oraz Uniwersytet Gdański.

„Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego” – cykliczne wydawnictwo umożliwiające wymianę doświadczeń związanych z bezpieczeństwem morskim. Od 2012 roku artykuły publikowane są w Internecie kwartalnie, a rocznie wydawana jest papierowa wersja z zestawieniem artykułów z danego roku.

Przypisy

Bibliografia

Władysław Białek, Tadeusz Struniewski, Wyższa Szkoła Marynarki Wojennej imienia Bohaterów Westerplatte, Wojskowy Instytut Historyczny, Warszawa 1978

Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, Maria Babnis, Alfons Jankowski, Jan Sawicki, Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918-1947, Wyższa Szkoła Morska, Gdynia 1996 (ISBN 83-86703-50-4)

Andrzej Drzewiecki, Bogdan Zalewski (red.), Moja droga na morze. Jubileuszowe wspomnienia absolwentów oksywskiej Alma Mater, Wydawnictwo Akademickie AMW, Gdynia 2004 (ISBN 83-87280-66-6)

Andrzej Drzewiecki, Profesura z morzem w tle, czyli rzecz o oficerach naukę w Akademii Marynarki Wojennej uprawiających, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007 (ISBN 978-83-7441-773-0)

Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.

Dariusz Nawrot, Akademia Marynarki Wojennej. Zarys dziejów 1922-2012, Wydawnictwo Bernardinum Sp. z o.o., Gdynia 2012 (ISBN 978-83-921643-2-6)

Dariusz D. Nawrot, Z Torunia do Okehampton. Rzecz o Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej historią życia jej komendantów pisana, Gdynia: Wydawnictwo Akademickie AMW, 2010, ISBN 978-83-60278-52-9, OCLC 751501957.

Strona internetowa Akademii Marynarki Wojennej – http://www.amw.gdynia.pl