Akademia Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej

Akademia Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej (ros. Академия русского балета им. А. Я. Вагановой) to państwowa szkoła baletowa z siedzibą w Petersburgu, uważana za jedną z najstarszych uczelni tego typu na świecie. Jej nazwa jest ściśle związana z rozwojem oraz międzynarodowym uznaniem rosyjskiej szkoły baletowej. Od 1 listopada 1957 roku szkoła nosi imię Agrippiny Waganowej, znanej rosyjskiej primabaleriny i pedagoga tańca klasycznego. Wcześniej była znana jako Państwowy Leningradzki Instytut Choreografii oraz Leningradzka Szkoła Choreografii, a jeszcze wcześniej funkcjonowała jako Piotrogrodzka Państwowa Szkoła Baletowa, sięgając początków Cesarskiej Szkoły Baletowej. W 1961 roku nadano jej tytuł Akademii, co przyczyniło się do obecnej nazwy.

== Siedziba ==

Gmachy Akademii Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej znajdują się przy ulicy Architekta Rossiego w Petersburgu (ros. улица Зодчего Росси), która łączy Teatr Aleksandryjski z placem Łomonosowa. Szkoła składa się z pięciu budynków, które zostały zaprojektowane w ten sam sposób i mają identyczną elewację, co tworzy złudzenie, że po obu stronach ulicy znajdują się jedynie dwa gmachy (w rzeczywistości jest ich pięć). Oryginalny styl architektoniczny podkreśla splendor gmachu Teatru Aleksandryjskiego. Ulica ta wyróżnia się tym, że jej szerokość wynosi 22 metry, co odpowiada wysokości budynków, a jej długość wynosi dokładnie dziesięć razy więcej, osiągając 220 metrów.

== Historia ==

=== XVIII wiek ===

Szkoła została założona 4 maja 1738 roku z inicjatywy cesarzowej Anny Romanowej. Zatrudniono francuskiego mistrza tańca klasycznego, Jeana-Baptiste’a Landé, który rozpoczął nauczanie 12 rosyjskich chłopców i dziewcząt w specjalnie przygotowanych salach Pałacu Zimowego. Wśród pierwszych nauczycieli znaleźli się przedstawiciele Europy Zachodniej, w tym Jean-Baptiste Landé, Austriak Franz Hilverding oraz Włoch Giovanni Canzianni. Pierwszym rosyjskim nauczycielem był Iwan Walberg, który zrealizował wiele znaczących przedstawień baletowych dla Cesarskiego Baletu Rosyjskiego.

=== XIX wiek ===

W 1801 roku do Sankt Petersburga przybył Charles Didelot, który objął stanowisko dyrektora w Cesarskim Balecie Rosyjskim oraz związanej z nim szkole baletowej. Przez 20 lat prowadził zarówno produkcje baletowe, jak i nauczanie w Cesarskiej Szkole Baletowej, podnosząc standard edukacji. Po Didelocie przybyli do Sankt Petersburga inni znani mistrzowie baletu, tacy jak Jules Perrot, autor baletów Giselle i Esmeralda, oraz Arthur Saint-Léon, który stworzył Coppélię. W 1847 roku do miasta przybył Marius Petipa, który przez 63 lata stworzył 46 baletów oraz wiele utworów baletowych o charakterze popisowym (łac. divertissement). Współpracując z Piotrem Czajkowskim, Petipa stworzył trzy arcydzieła baletowe XIX wieku: Jezioro łabędzie, Śpiącą królewnę i Dziadka do orzechów, które do dziś stanowią podstawę repertuaru klasycznych zespołów baletowych na całym świecie. Wiele prac Petipy było dostosowanych do potrzeb uczniów Cesarskiej Szkoły Baletowej.

Wśród innych znanych mistrzów, którzy uczyli w tym okresie, byli Enrico Cecchetti oraz Christian Johannson. Połączenie eleganckiego stylu francusko-rosyjskiego Johannsona z radością szkoły włoskiej zaowocowało całym pokoleniem tancerzy, których nazwiska stały się synonimem wielkości rosyjskiego baletu, w tym Anna Pawłowa, Tamara Karsawina oraz Wacław Niżyński.

=== XX wiek ===

W 1898 roku szkołę ukończył wybitny absolwent, Michaił Fokin. Jego choreografie, takie jak Chopiniana, Ognisty ptak i Pietruszka, zapoczątkowały nową erę w tańcu klasycznym. Uczył w szkole w latach 1904–1916, a jego uczniowie byli pierwszymi wykonawcami jego choreografii. W 1921 roku absolwentem szkoły został George Balanchine, światowej sławy choreograf i założyciel New York City Ballet. Inni wybitni absolwenci z pierwszych dekad XX wieku to Fiodor Łopuchow, Leonid Ławrowski, Jurij Grigorowicz oraz Olga Winogradowa.

==== Okres II wojny światowej ====

W czasie II wojny światowej nauczyciele i uczniowie szkoły doświadczyli wielu trudności, zwłaszcza podczas blokady Leningradu, która trwała niemal 2 lata i 5 miesięcy (od 8 września 1941 do 27 stycznia 1944 roku). W tym czasie zginęło ponad milion mieszkańców Leningradu.

19 sierpnia 1941 roku rozpoczęto ewakuację Leningradzkiej Szkoły Choreografii oraz Leningradzkiego Państwowego Akademickiego Teatru Opery i Baletu im. S. M. Kirowa do Permu, oddalonego o około 1500 km od Sankt Petersburga (wówczas nazywanego Mołotowem). Ewakuacja miała miejsce do 29 sierpnia. Uczniowie zostali zakwaterowani w wiosce Płatoszino (ros. Платошино), około 40 km od Permu, w trudnych warunkach. Mieszkali w chacie bez okien, pracowali na polu, a z uwagi na niedobory żywności otrzymywali bardzo skromne racje.

W latach 1941–1945, po ewakuacji, w budynku nr 2 Leningradzkiej Szkoły Choreografii mieściła się siedziba Leningradzkiego Okręgu Wojskowego, a w tym celu zbudowano betonowy bunkier w centralnej części budynku.

W zimie uczniowie zostali przeniesieni do miejscowości Polazna, położonej 45 km od Permu i 22 km od najbliższej stacji kolejowej. Warunki zakwaterowania były lepsze – dzieci mieszkały w drewnianych i murowanych budynkach z dostępem do stołówki. Z Mołotowa przyjechali nauczyciele z Leningradzkiej Szkoły Choreografii (N.A. Kamkowa, L.M. Tjuntina i W.P. Mej), a uczniowie uczęszczali do wiejskiej szkoły, gdzie uczyli ich miejscowi oraz ich nauczyciele.

13 kwietnia 1942 roku, uwolniwszy się z blokady Leningradu, do Mołotowa przybyła Agrippina Waganowa, która była bardzo osłabiona, ale natychmiast przystąpiła do pracy, organizując klasy w Polaznie. Po kilku miesiącach do Mołotowa przybył Nikołaj Pawłowicz Iwanowski, były dyrektor artystyczny Leningradzkiej Szkoły Choreografii, a mianowany na nowego dyrektora. Egzaminowe przedstawienie odbyło się 6 czerwca 1942 roku na scenie Mołotowskiego Teatru Opery i Baletu. Przed jego rozpoczęciem M.Ch. Frangopulo przedstawił historię Leningradzkiej Szkoły Choreografii, podkreślając, że „prawie wszyscy mistrzowie baletu ZSRR byli uczniami szkoły”.

W grudniu 1942 roku uczniowie zostali przeniesieni do Mołotowa, gdzie w lutym następnego roku rozpoczęli naukę w budynku na obrzeżach miasta. 19 czerwca 1943 roku Agrippina Waganowa otrzymała tytuł profesora choreografii oraz została zaproszona do Moskwy, aby prowadzić klasę baletową przy Teatrze Bolszoj. 24 listopada weszła w skład nowego kierownictwa tego teatru. W zastępstwie Waganowej opiekę nad uczniami w Mołotowie objęła Ałła Szelest.

Finałowe przedstawienia kończące rok szkolny (zarazem pożegnalne, uroczyście kończące pobyt poza Leningradem) miały miejsce 30 czerwca i 1 lipca 1943 roku. Kilka miesięcy później wielu uczniów zostało zaproszonych do Moskwy, aby uczestniczyć w wieczorze młodych talentów, który odbył się 8 listopada 1943 roku w Sali Koncertowej im. Piotra Iljicza Czajkowskiego.

W czerwcu 1944 roku uczniowie wrócili do Sankt Petersburga, a szkoła została zorganizowana ponownie w tym samym miejscu – w gmachach przy ul. Architekta Rossiego. Po kilku tygodniach wystąpili na scenie Państwowego Akademickiego Małego Teatru Operowego (obecnie Teatr Michajłowski).

16 sierpnia 1944 roku rozpoczęto nabór do Leningradzkiej Szkoły Choreografii. Spośród 50 przygotowanych miejsc wpłynęło 150 podań. Przedstawienia absolwentów miały miejsce 4 i 9 grudnia 1944 roku na scenie Leningradzkiego Państwowego Akademickiego Teatru Opery i Baletu im. S. M. Kirowa. Tradycja ta przetrwała do dzisiaj, a występy odbywają się corocznie na deskach renomowanego Teatru Maryjskiego, którego pierwotna nazwa została przywrócona w 1992 roku.

==== Lata powojenne (druga połowa XX wieku) ====

W późnych latach 50. i 60. trzech absolwentów szkoły, którzy zdobyli międzynarodową sławę, rozpoczęło karierę sceniczną w Leningradzkim Państwowym Akademickim Teatrze Opery i Baletu im. S. M. Kirowa (obecnie Teatr Maryjski): Rudolf Nuriejew, Natalija Makarowa oraz Michaił Barysznikow. Współczesnymi gwiazdami światowego baletu są także inni absolwenci tej uczelni, tacy jak Diana Wiszniowa, Uljana Łopatkina, Julija Machalina oraz Faruch Ruzimatow.

== Władze ==

Rektorem Akademii Baletu Rosyjskiego im. Agrippiny Waganowej jest obecnie Nikołaj Tsiskaridze, były tancerz Teatru Bolszoj i Teatru Maryjskiego. Dyrektorem artystycznym Akademii jest Żanna Ajupowa, była balerina Teatru Maryjskiego.

== System dydaktyczny ==

Na terenie uczelni znajdują się 14 profesjonalnie przygotowanych sal tanecznych, wyposażonych m.in. w nagłośnienie oraz odpowiednie posadzki. Jedna z nich nosi imię Mariusa Petipy, aby uczcić pamięć tego wybitnego baletmistrza, który tworzył w niej swoje choreografie.

=== Przedmioty wykładane na Akademii ===

==== Przedmioty taneczne ====