Akad, Akkad, Agade, Akade, Akkade (zapis w piśmie klinowym A-ga/kà-dèki) – to starożytne miasto w Mezopotamii, które pełniło funkcję stolicy imperium akadyjskiego w czasach rządów Sargona Wielkiego (około XXIV i XXIII wieku p.n.e.) oraz jego następców; do tej pory nie zostało zidentyfikowane w badaniach archeologicznych.
Historia
Najwcześniejsze wzmianki o Akadzie pochodzą z tzw. „dat rocznych” Enszakuszany, który był władcą II dynastii z Uruk i żył prawdopodobnie jedno pokolenie przed Sargonem. Wzmianka ta sugeruje, że miasto istniało już w czasach, gdy Sargon (jak podają jego inskrypcje) miał je rzekomo założyć. Za panowania Sargona Akad stał się stolicą jego państwa. Zachowane teksty z czasów dynastii akadyjskiej przedstawiają to miasto jako wielką, wspaniałą stolicę imperialną, z licznymi świątyniami i pałacami, działającym portem oraz rozwiniętą administracją. Najbardziej znana z mezopotamskich „lamentacji nad upadkiem miast”, Przeklęcie miasta Agade, której tekst powstał około 100 lat po upadku imperium akadyjskiego, opisuje upadek i opuszczenie Akadu jako symbolu upadku całego imperium. Jednak źródła historyczne wskazują, że miasto było zamieszkane przez następne siedemnaście wieków. W okresie panowania III dynastii z Ur, Akad stał się siedzibą gubernatora jednej z prowincji. Prolog do Kodeksu Hammurabiego wspomina o istniejącej w Akadzie świątyni E-ulmasz, poświęconej bogini Isztar. Część miasta była zamieszkana także w okresach: kasyckim, nowoasyryjskim i nowobabilońskim. Ostatnia wzmianka o mieście pochodzi z dokumentu datowanego na 29. rok panowania Dariusza I Wielkiego.
Lokalizacja
Dokładne położenie Akadu pozostaje nieznane. Z pisanych źródeł wynika, że miasto znajdowało się w pobliżu Kisz, Babilonu i Sippar. Publikacja raportu z 1972 roku, dotyczącego badań powierzchni okolic Kiszu (M. Gibson, The City and Area of Kish, Miami 1972), ponownie wywołała dyskusję na temat lokalizacji stolicy Sargona. Išan Mizjad, jedno z miejsc zidentyfikowanych podczas tych badań, usytuowane między Kiszem a Babilonem, w pobliżu starożytnego koryta Eufratu, zostało wskazane jako potencjalny kandydat do utożsamienia z Akad. Irackie wykopy sondażowe w tym rejonie ujawnili dowody na istnienie osiedla z czasów III dynastii z Ur, jednak nie dotarły do warstw akadyjskich. Analiza występowania Akadu w tekstach historycznych zdaje się sugerować, że miasto mogło być położone około 50 km dalej na północny wschód, w rejonie zbiegu rzek Tygrys i Dijala.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East, vol. I, Oxford University Press, New York-Oxford 1997, s. 41–44.