Ak Sunkur al-Bursuki
Ak Sunkur al-Bursuki, znany również jako أبو سعيد سيف الدين قاسم الدولة آق سنقر البرسقي, (data urodzenia nieznana – zmarł 26 listopada 1126) był jednym z kluczowych dowódców w armii seldżuckiej, służąc pod władzą sułtanów Mohammada Tapara (1105 – 1118) oraz Mahmuda (1118 – 1131).
Życiorys
Jego kariera rozpoczęła się jako mameluk Bursuka (zm. 1097), który był dowódcą w służbie Tughrila Bega (1038 – 1063) oraz kolejnych seldżuckich sułtanów, co przyczyniło się do nadania mu nisby al-Bursuki. W 1105 roku Mohammad Tapar mianował go na stanowisko namiestnika (szihna) Bagdadu, gdzie jego głównym zadaniem była obrona stolicy Iraku przed zagrożeniem ze strony władców arabskiej dynastii Mazjadydów z Al-Hilli.
Po śmierci namiestnika Mosulu Maududa w 1113 roku, Ak Sunkur zyskał dodatkową władzę nad tym miastem, formalnie pełniąc funkcję atabega małoletniego syna sułtana, Masuda (1135 – 1152). Jego zadaniem było prowadzenie dżihadu przeciwko krzyżowcom oraz przywrócenie autorytetu sułtana wśród lokalnych muzułmańskich władców. W 1114 roku Ak Sunkur podjął nieudany atak na Edessę, a następnie poniósł dotkliwą porażkę w starciu z Ilghazim (1091 – 1122) z rodu Artukidów. Te niepowodzenia doprowadziły do utraty jego pozycji, a lata 1116 – 1118 spędził w swojej posiadłości ar-Rahba nad Eufratem.
Nowy sułtan Mahmud, po objęciu tronu w 1118 roku, ponownie powołał Ak Sunkura na namiestnika Bagdadu, jednak szybko został on zastąpiony przez Mengü-Barsa. Masud przyznał Ak Sunkurovi Maraghę jako ikta. W międzyczasie Dubajs (1108 – 1135) z rodu Mazjadydów namawiał Masuda oraz jego atabega Aj-Abę Dżujusz Bega do buntu przeciwko Mahmudowi oraz do zlikwidowania Ak Sunkura. Dowiedziawszy się o tym, Ak Sunkur przeszedł na stronę Mahmuda i stanął na czele jego armii, pokonując rebeliantów w bitwie pod Asadabadem w 1120 roku.
W 1121 roku Ak Sunkur ponownie objął namiestnictwo Mosulu, tym razem od Mahmuda. W kolejnym roku został także namiestnikiem Bagdadu, otrzymując ikta Wasit. Dodatkowo, ponownie zajął się opieką nad Masudem jako jego atabeg i ożenił się z jego matką, wdową po Mohammadzie Taparze. W 1123 roku, wspólnie z kalifem Al-Mustarszidem (1118 – 1135), obronił Bagdad przed atakiem Dubajsa. Mimo to, na prośbę kalifa w 1124 roku, Ak Sunkur przestał być namiestnikiem Bagdadu. Mahmud uczynił go atabegiem jednego ze swoich synów i wysłał do Mosulu, aby rozpoczął dżihad przeciwko łacinnikom.
W 1124 roku Aleppo zostało oblężone przez krzyżowców we współpracy z Dubajsem, a mieszkańcy, nie mogąc liczyć na pomoc od swojego nominalnego władcy Timurtasza (1122 – 1154) z rodu Artukidów, zwrócili się do Ak Sunkura. Ten przerwał oblężenie miasta w styczniu 1125 roku, jednak został pokonany w bitwie pod Azaz, mimo to zachował kontrolę nad Aleppo. Chociaż posiadał silną bazę w Mosulu i Aleppo, planował podjąć agresywne działania przeciwko krzyżowcom, to jednak 26 listopada 1126 roku został zabity przez nizarytów.
Przypisy
Bibliografia
- J.A. Boyle (ed.): The Cambridge history of Iran. Volume 5. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968. ISBN 978-0-521-06936-6. Brak numerów stron w książce
- Cl. Cahen: Āk Sunkur Al-Bursukī. W: H.R.A. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 314. ISBN 90-04-08114-3.
- Harold S.H.S. Fink: The Foundation of the Latin States, 1099 – 1118, [w:] M.W.M.W. Baldwin (red.), The first hundred years (A History of the Crusades, volume, I), Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1969. Brak numerów stron w książce
- Peter Malcolm Holt: Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku. (przeł.) Barbara Czarska. Warszawa: Państw. Instytut Wydawniczy, 1993. ISBN 83-06-02290-4. Brak numerów stron w książce