Ak-Kaja
Ak-Kaja (ukr. Ак-Кая, ros. Ак-Кая, krymskotat. Aq Qaya) to góra położona w południowej części Półwyspu Krymskiego, w Ukrainie, w okolicy miejscowości Biłohirśk. Wznosi się na wysokość 343 m n.p.m., co oznacza, że góruje o około 160 m nad korytem rzeki Bijuk-Karasu. Nazwa tej góry wywodzi się z języka krymskotatarskiego i dosłownie tłumaczy się jako „biała skała”, co odnosi się do jasnych warstw wapiennych, które tworzą masyw.
Budowa geologiczna
Ak-Kaja należy do obszaru Gór Krymskich, które składają się z zmetamorfizowanych utworów pochodzących z różnych okresów ery mezozoicznej. Powstała w wyniku orogenezy alpejskiej, podobnie jak Karpaty. Jej struktura składa się głównie z łupków, argilitów i wapieni. W masywie tym znajdują się różnorodne materiały budowlane, takie jak marmur, wapń budowlany oraz surowce do produkcji cementu. Można tu również spotkać liczne skamieniałości numulitów, które osiągają maksymalnie do 70 okręgów i średnicę do 7 cm. Skały wapienne sprzyjają powstawaniu zjawisk krasowych oraz form takich jak leje, jaskinie, polja i korytarze. Jaskinie uformowane w wapieniach różnią się od krasowych jaskiń gipsowych występujących na Podolu. W większości przypadków są one krótkie, głębokie, o dużej objętości i znacznej wysokości. W obrębie Ak-Kaja znajdują się pieczary, które są śladami obecności ludzi z epoki kamienia łupanego.
Rzeźba terenu
Pasmo Gór Krymskich jest wyraźnie podzielone na trzy równoległe pasma: Pasmo Główne (lub Południowe), Wewnętrzne oraz Zewnętrzne, oddzielone długimi obniżeniami śródgórskimi. Ak-Kaja należy do Pasma Zewnętrznego, którego średnia wysokość wynosi 350 m n.p.m. i rozciąga się na około 114 km. To niewysoki łańcuch górski, który wznosi się z stepu, tworząc kuestę. Ak-Kaja zbudowana jest głównie z wapieni. Na zachodniej stronie widać wyraźne wychodnie skalne, podczas gdy wschodnia strona ma łagodnie nachylone warstwy miękkich iłów oraz margli, na które wpływają procesy erozji. Szczyt góry ma płaską formę grzbietową, określaną jako jajło (co w języku tatarskim oznacza letnie pastwisko). Jajła to bezleśne wysoczyzny, porośnięte trawą.