AK-230
AK-230 to podwójnie sprzężona automatyczna, uniwersalna armata morska o kalibrze 30 mm, która została opracowana w ZSRR pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku. Stanowiła jedną z najczęściej używanych armat tej klasy na świecie.
Powstanie i rozwój
Była to pierwsza całkowicie automatyczna armata okrętowa w ZSRR. Prace nad jej projektem, oznaczonym jako KŁ-302, rozpoczęto na podstawie decyzji Rady Ministrów z 1956 roku. Opracowaniem podstawy i wieży zajmowało się biuro OKB-43, natomiast za część artyleryjską odpowiadało OKB-16, z konstruktorami A. Nudelmanem i W. Niemenowem na czele. Działko, oznaczane jako NN-30, otrzymało fabryczne oznaczenie 291P. Prototyp został skonstruowany w 1957 roku, a po wprowadzeniu poprawek, produkcję armaty rozpoczęto w zakładzie nr 535 w Tule w latach 1959-1984. Po przeprowadzeniu prób państwowych w latach 1960-1961 na kutrze rakietowym projektu 205 (Osa) nr „401”, armata KŁ-302 została oficjalnie przyjęta na uzbrojenie na podstawie decyzji z 24 sierpnia 1962 roku jako kompleks AK-630-MR-104, z radiolokacyjną stacją kierowania ogniem MR-104 Ryś.
Podstawowa metoda naprowadzania na cel polega na wykorzystaniu radaru artyleryjskiego. Zgodnie z danymi radzieckimi, prawdopodobieństwo trafienia celu wielkości kutra torpedowego na dystansie 2 Mm wynosiło 99% przy zużyciu do 200 nabojów. Radar umożliwiał również automatyczne śledzenie celów powietrznych poruszających się z prędkością do 300 m/s (1080 km/h) na odległość do 1,4 Mm, z 80% prawdopodobieństwem trafienia jedną serią. Armata zasilana jest z bębna amunicyjnego umieszczonego pod pokładem. Produkcja odbywała się w ZSRR (około 1450 sztuk) oraz w Chinach (około 300 sztuk). Dzięki niewielkim rozmiarom była stosowana na wielu typach małych okrętów bojowych oraz okrętów pomocniczych produkcji państw byłego bloku socjalistycznego jako główne uzbrojenie, a rzadziej na większych okrętach bojowych jako broń przeciwlotnicza (proj. 68bis, proj. 57A). Jej następcą została armata AK-630.
Była wykorzystywana na wielu polskich okrętach (do 110 sztuk armat: na kutrach rakietowych projektu 205, kutrach torpedowych proj. 664, okrętach desantowych proj. 770, 771, 776, okrętach patrolowych oraz ścigaczach okrętów podwodnych projektów 912 i 912M, a także na okrętach szkolnych proj. 888), a obecnie znajduje się jedynie na ORP „Wodnik” (stan na 2010 rok).
Budowa
System składa się z bezzałogowej, zdalnie sterowanej wieży z dwiema armatami przeciwlotniczymi NN-30. NN-30 to chłodzone cieczą działko rewolwerowe z bębnem o czterech komorach nabojowych zasilanym z taśmy. Automatyka broni opiera się na krótkim odrzucie lufy, a zapłon jest elektryczny.
Dopuszczalne jest oddawanie serii do 100 wystrzałów na lufę, po czym powinno nastąpić 15–20 minutowe chłodzenie. W warunkach bojowych możliwe jest skrócenie przerw do 15-20 sekund, jednak może to prowadzić do rozkalibrowania lufy i konieczności remontu dział oraz pogorszenia celności.
Amunicja
W skład jednostki ognia wchodzą naboje z pociskami odłamkowo-burząco-zapalającymi OF-83, burzącymi F-83 oraz przeciwpancerno-smugowymi Br-83. Używano zapalników uderzeniowych z opóźnieniem MG-30 i MG-31, a także dennych bezwładnościowych MD-30. Pociski były wyposażone w samolikwidatory, które uruchamiały się po 11-20 sekundach. Masa ładunku miotającego wynosi 0,19 kg.
Dane
kaliber: 30 mm
liczba luf: 2
długość lufy: 65 kalibrów (L/65)
prędkość początkowa pocisku: 1050 m/s
odrzut lufy: 92 mm
kąt podniesienia luf: od -12° do +87°
prędkość obrotu wieży: 70°/s
prędkość podnoszenia luf: 55°/s
masa wieży: 1905 kg
obsługa: 2 osoby
donośność maksymalna: 6500 m do celów nawodnych (bez samolikwidatora), 4000 m do celów powietrznych
donośność praktyczna: 4738 m
szybkostrzelność:
teoretyczna: 2 × 1050 strzałów/min
praktyczna: 2 × 200–240 strzałów/min
amunicja: naboje 30 × 210B typu BR-83 i OF-83D w taśmie o pojemności 2 × 500 szt.
zasada działania automatyki działa: krótki odrzut lufy
zasilanie: 220 V DC lub 380 V, 50 Hz, 26 V DC, 115 V, 400 Hz
chłodzenie luf: cieczą
systemy kierowania (poza wieżą): radar MR-104 Ryś albo MR-103 Bars, celownik optyczny Kołonka oraz dodatkowo konsola ręcznego sterowania.
Wersje
AK-230 typu A – zasilanie 220 V DC
AK-230 typu B – zasilanie 380 V AC
AK-230M – wykonanie małomagnetyczne dla trałowców, przyjęta na uzbrojenie w 1963 roku (zasilanie 380 V).
Type 69 – chińska wersja o masie całkowitej 3600 kg.
W muzeach
Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
Okręt muzeum ORP Fala w Kołobrzegu.
Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu (Fort Gerharda)
Przypisy
Bibliografia
Jarosław J. Ciślak, Polska Marynarka Wojenna, 1995, Warszawa: „Lampart”, 1995, s. 213-214, ISBN 83-86776-08-0, OCLC 316544451.
AK-230 w serwisie Czernomorskij Fłot [dostęp 17-9-2010]
Linki zewnętrzne
Amunicja: (ang.)