AK-176
AK-176 to uniwersalna armata morska o kalibrze 76,2 mm, zaprojektowana w ZSRR i wykorzystywana na wielu okrętach od lat 70 XX wieku.
Historia
Na przełomie lat 60. XX wieku w ZSRR zauważono konieczność stworzenia lekkiej armaty uniwersalnej średniego kalibru, która charakteryzowałaby się dużą mocą ogniową. Celem tego działania było wzbogacenie uzbrojenia małych okrętów, w tym kutrów rakietowych, w zdolności do prowadzenia walki artyleryjskiej z celami nawodnymi. W tamtym czasie zachodnie lekkie okręty zaczęły być wyposażane w szybkostrzelne armaty 76 mm OTO Melara, co zapewniało im znaczną siłę ognia. Wcześniej stosowana na radzieckich jednostkach podwójnie sprzężona armata 57 mm AK-725 napotykała wiele problemów eksploatacyjnych i miała zbyt mały kaliber.
30 września 1969 roku marynarka ZSRR zatwierdziła wymagania dotyczące nowej armaty automatycznej kalibru 76,2 mm. Kluczowym elementem systemu stała się jednolufowa wieża artyleryjska z nowo opracowaną armatą, a także system kierowania ogniem z radiolokacyjną stacją MR-123. W 1971 roku stworzono projekt armaty, oznaczony fabrycznie jako A-221, w biurze konstrukcyjnym CNII Buriewiestnik w Gorkim, pod kierownictwem głównego konstruktora G. Ryndyka. Nowo zaprojektowane działo przeszło testy na poligonie w pobliżu Leningradu w 1977 roku. W 1979 roku wieża została poddana próbom morskim na kutrze rakietowym R-5 projektu 1241.1 w rejonie Bałtyjska. 22 czerwca 1979, na podstawie decyzji Ministra Obrony ZSRR, system przyjęto na uzbrojenie pod oznaczeniem AK-176, a produkcję wież rozpoczęto w Gorkowskim Maszynostroitielnym Zawodzie.
Pod koniec lat 80. XX wieku wprowadzono zmodernizowaną wersję armaty AK-176M, wyposażoną w nowy system kierowania ogniem MR-123-02, który posiadał telewizyjny kanał celowniczy oraz dalmierz laserowy, co zwiększało odporność na zakłócenia. Usunięto także usterki w układzie podawania amunicji. Armata AK-176M jest nadal produkowana.
System AK-176 pozwala na zwalczanie celów morskich oraz brzegowych, a dzięki wysokiej szybkostrzelności również celów powietrznych, w tym pocisków przeciwokrętowych. Stał się podstawowym systemem artyleryjskim średniego kalibru na radzieckich małych okrętach, a jego wersje eksportowe trafiły również za granicę. System ten był eksportowany do państw, które korzystały z radzieckiej technologii, w tym do Polski (AK-176M) i Indii. Jest on odpowiednikiem zachodnich systemów OTO Melara 76 mm.
Zastosowanie
System AK-176 był lub jest używany na okrętach radzieckiej lub rosyjskiej konstrukcji, w tym:
- kutry rakietowe projektów 1241.1, 1241RE, 12411 typu Mołnia (‘Tarantul’)
- korwety projektu 1241.2 typu Mołnia-2 (‘Pauk’)
- kutry rakietowe projektu 206MR (‘Matka’)
- korwety rakietowe projektu 1234.1 typu Owod (‘Nanuchka-III’)
- korwety projektu 1124M (‘Grisha III’)
- korwety projektu 1239 typu Siwucz (‘Dergach’)
- korwety projektu 11451 typu Sokoł
- korwety projektu 1166 typu Gepard
- okręty desantowe projektu 775M (‘Ropucha II’)
- kutry patrolowe projektu 10410 typu Swietljak (‘Svietlyak’)
System ten jest stosowany również na polskich korwetach rakietowych projektu 1241RE (‘Tarantul I’) oraz na okrętach polskiej konstrukcji:
- ORP „Kaszub”
- Okręty rakietowe typu Orkan (proj. 660M)
Na okrętach konstrukcji innych państw system ten jest zainstalowany na:
- korwetach typu 025 Khukri (Indie)
- korwetach typu 025A Kora (Indie)
- korwetach typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (kod NATO: Tetal II) (Rumunia)
- korwetach projektu 133.1 (kod NATO Parchim) (NRD)
Opis
Część artyleryjska systemu składa się z automatycznej armaty kal. 76,2 mm. Automatyka działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Lufa jest gwintowana, monoblokowa i wyposażona w przedmuchiwacz. Zamek jest pionowy, klinowy. Naboje są podawane automatycznie z dwóch stron, z magazynu umieszczonego pod wieżą. Lufa posiada system chłodzenia wodą z zewnątrz podczas strzelania. Maksymalna długość serii strzałów wynosi 70, po czym potrzebne jest 20–30 minutowe chłodzenie. Żywotność lufy szacuje się na 2000 strzałów.
Ogień z wieży jest kierowany za pomocą radaru artyleryjskiego MR-123/176 Wympieł (oznaczenie NATO: Bass Tilt). Możliwe jest kierowanie ogniem w sposób automatyczny, półautomatyczny przy pomocy celownika optycznego Kołonka-221 umieszczonego na pokładzie okrętu, lub ręcznie, za pomocą celownika WD-221 w wieży.
Wysokość wieży od pokładu wynosi 2,6 m, a masa armaty z wieżą i platformą podwieżową wynosi 11,2 t (bez amunicji) lub 13,1 t (z amunicją). Szybkość naprowadzania wynosi 13°/s w pionie oraz 14°/s w poziomie. Wieża wykonana jest z zastosowaniem stopu aluminiowo-magnezowego Amg61, a grubość jej ścianek wynosi 4 mm.
Naboje są zunifikowane z nabojami armaty AK-726. Stosowane są pociski z zapalnikiem uderzeniowym WG-67 przeciwko celom nawodnym oraz z radarowym zapalnikiem zbliżeniowym AR-51Ł przeznaczone do celów powietrznych. Zapas amunicji w magazynie podwieżowym wynosi 152 naboje, a dodatkowa amunicja może być przechowywana poza magazynem.
Dane taktyczno-techniczne
- kaliber: 76,2 mm
- długość lufy: 59 kalibrów (L/59) (inne źródła podają L/54)
- liczba luf: 1
- kąt podniesienia: -15° do +85°
- prędkość podnoszenia lufy: 30°/s
- szybkostrzelność: 30-120 strzałów/min
- masa pocisku: 5,9 kg
- masa naboju: 12,8 kg
- prędkość wylotowa pocisku: 980 m/s
- donośność:
- pozioma: 16 km (efektywny zasięg 12 km)
- pionowa: efektywny zasięg 7 km
- masa armaty z wieżą (bez amunicji): 11 200 kg
- masa armaty z wieżą (z amunicją): 13 100 kg
Przypisy
Bibliografia
Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
Radosław Wolf. Armata automatyczna AK-176. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 4/2007. XII (64), kwiecień 2007. Warszawa.