AK-176

AK-176 to uniwersalna armata morska o kalibrze 76,2 mm, zaprojektowana w ZSRR i wykorzystywana na wielu okrętach od lat 70 XX wieku.

Historia

Na przełomie lat 60. XX wieku w ZSRR zauważono konieczność stworzenia lekkiej armaty uniwersalnej średniego kalibru, która charakteryzowałaby się dużą mocą ogniową. Celem tego działania było wzbogacenie uzbrojenia małych okrętów, w tym kutrów rakietowych, w zdolności do prowadzenia walki artyleryjskiej z celami nawodnymi. W tamtym czasie zachodnie lekkie okręty zaczęły być wyposażane w szybkostrzelne armaty 76 mm OTO Melara, co zapewniało im znaczną siłę ognia. Wcześniej stosowana na radzieckich jednostkach podwójnie sprzężona armata 57 mm AK-725 napotykała wiele problemów eksploatacyjnych i miała zbyt mały kaliber.

30 września 1969 roku marynarka ZSRR zatwierdziła wymagania dotyczące nowej armaty automatycznej kalibru 76,2 mm. Kluczowym elementem systemu stała się jednolufowa wieża artyleryjska z nowo opracowaną armatą, a także system kierowania ogniem z radiolokacyjną stacją MR-123. W 1971 roku stworzono projekt armaty, oznaczony fabrycznie jako A-221, w biurze konstrukcyjnym CNII Buriewiestnik w Gorkim, pod kierownictwem głównego konstruktora G. Ryndyka. Nowo zaprojektowane działo przeszło testy na poligonie w pobliżu Leningradu w 1977 roku. W 1979 roku wieża została poddana próbom morskim na kutrze rakietowym R-5 projektu 1241.1 w rejonie Bałtyjska. 22 czerwca 1979, na podstawie decyzji Ministra Obrony ZSRR, system przyjęto na uzbrojenie pod oznaczeniem AK-176, a produkcję wież rozpoczęto w Gorkowskim Maszynostroitielnym Zawodzie.

Pod koniec lat 80. XX wieku wprowadzono zmodernizowaną wersję armaty AK-176M, wyposażoną w nowy system kierowania ogniem MR-123-02, który posiadał telewizyjny kanał celowniczy oraz dalmierz laserowy, co zwiększało odporność na zakłócenia. Usunięto także usterki w układzie podawania amunicji. Armata AK-176M jest nadal produkowana.

System AK-176 pozwala na zwalczanie celów morskich oraz brzegowych, a dzięki wysokiej szybkostrzelności również celów powietrznych, w tym pocisków przeciwokrętowych. Stał się podstawowym systemem artyleryjskim średniego kalibru na radzieckich małych okrętach, a jego wersje eksportowe trafiły również za granicę. System ten był eksportowany do państw, które korzystały z radzieckiej technologii, w tym do Polski (AK-176M) i Indii. Jest on odpowiednikiem zachodnich systemów OTO Melara 76 mm.

Zastosowanie

System AK-176 był lub jest używany na okrętach radzieckiej lub rosyjskiej konstrukcji, w tym:

kutry rakietowe projektów 1241.1, 1241RE, 12411 typu Mołnia (‘Tarantul’)
korwety projektu 1241.2 typu Mołnia-2 (‘Pauk’)
kutry rakietowe projektu 206MR (‘Matka’)
korwety rakietowe projektu 1234.1 typu Owod (‘Nanuchka-III’)
korwety projektu 1124M (‘Grisha III’)
korwety projektu 1239 typu Siwucz (‘Dergach’)
korwety projektu 11451 typu Sokoł
korwety projektu 1166 typu Gepard
okręty desantowe projektu 775M (‘Ropucha II’)
kutry patrolowe projektu 10410 typu Swietljak (‘Svietlyak’)

System ten jest stosowany również na polskich korwetach rakietowych projektu 1241RE (‘Tarantul I’) oraz na okrętach polskiej konstrukcji:

ORP „Kaszub”
Okręty rakietowe typu Orkan (proj. 660M)

Na okrętach konstrukcji innych państw system ten jest zainstalowany na:

korwetach typu 025 Khukri (Indie)
korwetach typu 025A Kora (Indie)
korwetach typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (kod NATO: Tetal II) (Rumunia)
korwetach projektu 133.1 (kod NATO Parchim) (NRD)

Opis

Część artyleryjska systemu składa się z automatycznej armaty kal. 76,2 mm. Automatyka działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Lufa jest gwintowana, monoblokowa i wyposażona w przedmuchiwacz. Zamek jest pionowy, klinowy. Naboje są podawane automatycznie z dwóch stron, z magazynu umieszczonego pod wieżą. Lufa posiada system chłodzenia wodą z zewnątrz podczas strzelania. Maksymalna długość serii strzałów wynosi 70, po czym potrzebne jest 20–30 minutowe chłodzenie. Żywotność lufy szacuje się na 2000 strzałów.

Ogień z wieży jest kierowany za pomocą radaru artyleryjskiego MR-123/176 Wympieł (oznaczenie NATO: Bass Tilt). Możliwe jest kierowanie ogniem w sposób automatyczny, półautomatyczny przy pomocy celownika optycznego Kołonka-221 umieszczonego na pokładzie okrętu, lub ręcznie, za pomocą celownika WD-221 w wieży.

Wysokość wieży od pokładu wynosi 2,6 m, a masa armaty z wieżą i platformą podwieżową wynosi 11,2 t (bez amunicji) lub 13,1 t (z amunicją). Szybkość naprowadzania wynosi 13°/s w pionie oraz 14°/s w poziomie. Wieża wykonana jest z zastosowaniem stopu aluminiowo-magnezowego Amg61, a grubość jej ścianek wynosi 4 mm.

Naboje są zunifikowane z nabojami armaty AK-726. Stosowane są pociski z zapalnikiem uderzeniowym WG-67 przeciwko celom nawodnym oraz z radarowym zapalnikiem zbliżeniowym AR-51Ł przeznaczone do celów powietrznych. Zapas amunicji w magazynie podwieżowym wynosi 152 naboje, a dodatkowa amunicja może być przechowywana poza magazynem.

Dane taktyczno-techniczne

kaliber: 76,2 mm
długość lufy: 59 kalibrów (L/59) (inne źródła podają L/54)
liczba luf: 1
kąt podniesienia: -15° do +85°
prędkość podnoszenia lufy: 30°/s
szybkostrzelność: 30-120 strzałów/min
masa pocisku: 5,9 kg
masa naboju: 12,8 kg
prędkość wylotowa pocisku: 980 m/s
donośność:

pozioma: 16 km (efektywny zasięg 12 km)
pionowa: efektywny zasięg 7 km

masa armaty z wieżą (bez amunicji): 11 200 kg
masa armaty z wieżą (z amunicją): 13 100 kg

Przypisy

Bibliografia

Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.

Radosław Wolf. Armata automatyczna AK-176. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 4/2007. XII (64), kwiecień 2007. Warszawa.