Ajudah
Ajudah (Aju-Dah, krymskotat. Ayuv Dağ) to góra i przylądek usytuowany na południowym wybrzeżu Półwyspu Krymskiego. Jej wysokość sięga 572 m n.p.m., a ogólny obszar wynosi około 4 km². W 1947 roku kompleks „Ajudah”, obejmujący górę oraz sąsiadujące lasy, został ogłoszony rezerwatem i zabytkiem przyrody. U podnóża południowego zbocza zlokalizowany jest dziecięcy oboz „Artek”, natomiast na północnym zboczu znajduje się osiedle Partenit.
Geologiczne pochodzenie
Przylądek wysunięty jest daleko w morze, charakteryzuje się stromymi zboczami i jest zbudowany z skał krystalicznych (stanowiących formę lakkolitu). Góra powstała około 150 milionów lat temu, w okresie Jury. Kompleks Ajudahu tworzy masyw jednolitych gabro-diabazów, a na jego obszarze odkryto 18 różnych minerałów.
Toponimia
Nazwa „Ajudah” pochodzi z dwóch krymskotatarskich słów: ayuv oznaczającego „niedźwiedź” oraz dağ oznaczającego „góra”. Badacz Krymu, Piotr Keppen, zauważył, że jeszcze na początku XIX wieku Tatarzy krymscy określali tę górę jako Büyük Kastel, co tłumaczy się jako „Wielka forteca”. P. Keppen sugerował, że w średniowieczu góra mogła być znana pod nazwą Ἁγία, co oznacza „święta”, a greckie Ἁγία przekształciło się w krymskotatarskie ayuv.
Na średniowiecznych włoskich mapach-portolanach góra Niedźwiedź była oznaczona jako Camello, co oznacza „wielbłąd”.
Historia
W VIII wieku na Ajudahu zbudowano duży klasztor św. Apostołów Piotra i Pawła, którego założycielem był święty Jan Gocki. W klasztorze tym przeniósł siedzibę biskupstwa Gotskiego. Według hagiograficznych źródeł relikwie świętego Jana Gockiego znajdują się na terenie klasztoru. W pobliżu wschodniego zbocza wzniesiono główną świątynię – Bazylikę św. Piotra i Pawła, z której resztki można znaleźć na terenie sanatorium „Krym”. Oprócz klasztoru, w średniowieczu w rejonie Ajudahu powstało wiele niewielkich osad.
W literaturze
Adam Mickiewicz uwiecznił górę w swoim Sonet krymskim pod tytułem Ajudah. Inspiracją do stworzenia tego utworu był tygodniowy pobyt poety w posiadłości polskiego ziemianina Gustawa Olizara, położonej u stóp Ajudahu.
Przypisy
Bibliografia
- Алуштинский регион с древнейших времен до наших дней, Киев, 2002.
- Домбровский О., Столбунов А., Баранов И. Аю-Даг – „Святая гора”, Симферополь, 1975.
- Ена В. Г. Заповедные ландшафты Крыма, Симферополь, 1989.
- Кеппен П. И. О дрѣвностяхъ Южнаго берега Крыма и горъ Таврическихъ, Спб, 1837.
- Лебединский В. И., Партенитская долина от моря до гор, Симферополь, 1999.
- Лебединский В. И., С геологическим молотком по Крыму, Москва, 1982.
Loading ...