Aju (Plecoglossus altivelis)
Aju, znana pod nazwą Plecoglossus altivelis, to gatunek ryby z rodziny stynkokształtnych, charakteryzujący się amfidromicznymi zachowaniami. Jest to bardzo ceniona ryba konsumpcyjna w Japonii, zwłaszcza z uwagi na unikalny sposób jej połowu, który polega na używaniu tresowanych kormoranów przez japońskich rybaków. Aju jest jedynym przedstawicielem rodzaju Plecoglossus.
Zasięg i środowisko występowania
Plecoglossus altivelis zamieszkuje północno-zachodni Pacyfik, rozciągając się wzdłuż wschodnich wybrzeży Azji, od Hokkaido aż po Tajwan. Od późnej jesieni do wiosny przebywa w przybrzeżnych wodach morskich, a w marcu, przy temperaturze około 10 °C, wchodzi do rzek i jezior, zwłaszcza w Japonii. Wędrówki tej ryby nie są związane z tarłem. Oprócz formy amfidromicznej, aju potrafi również wytwarzać formy wyłącznie rzeczne lub wyłącznie jeziorowe.
Biologia i ekologia
Aju przypomina stynkę i podobnie jak ona składa ikrę. Drobne różnice anatomiczne, w tym różnice w uzębieniu, skłoniły ichtiologów do zakwalifikowania jej do odrębnego rodzaju, co czyni ją jedynym przedstawicielem rodzaju Plecoglossus. Przedtem zaliczano ją do monotypowej rodziny Plecoglossidae, która w 2006 roku została włączona w randze podrodziny Plecoglossinae do rodziny stynkowatych. Aju zazwyczaj osiąga długość 30 cm, chociaż maksymalnie może mierzyć do 70 cm. Jest rybą o krótkim okresie życia; formy rzeczne żyją rzadko dłużej niż rok, a formy jeziorowe dwa lub trzy lata. Tarło odbywa się w rzekach wczesną jesienią. Po tarle część dorosłych osobników umiera, a te, które przeżyją, oraz larwy spływają do morza, gdzie zimują. Larwy żywią się planktonem. Po osiągnięciu długości 5–7 cm młode ryby migrują do rzek, gdzie odżywiają się glonami i owadami. Dojrzałość płciową osiągają przy długości około 20 cm.
Znaczenie gospodarcze
W Japonii Plecoglossus altivelis ma duże znaczenie ekonomiczne. Jej mięso ma słodkawy smak, co przyczyniło się do angielskiej nazwy sweetfish – słodka ryba. Aju jest poławiana zarówno w naturalnych łowiskach, jak i hodowana w akwakulturze. Japońscy rybacy wykorzystują do jej połowu oswojone i tresowane kormorany japońskie (Phalacrocorax capillatus), które są trzymane na uwięzi. Ptaki te mają zakładane obroże, które uniemożliwiają im połknięcie ryby. Kormorany nurkują w poszukiwaniu zdobyczy, a złowione ryby aportują rybakowi lub są ściągane przez niego za pomocą linki.
Podgatunki
Wyróżnia się trzy podgatunki aju:
- Plecoglossus altivelis altivelis (Temminck i Schlegel, 1846) – podgatunek nominatywny,
- Plecoglossus altivelis ryukyuensis Nishida, 1988, występujący na ograniczonym obszarze wysp Nansei w południowej Japonii,
- Plecoglossus altivelis chinensis Wu & Shan, 2005, występujący w Chinach i na Tajwanie.
Przypisy
Bibliografia
Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2. Brak numerów stron w książce.
Plecoglossus altivelis altivelis. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 1 października 2009]