Ajaks – misjonarz w Swebach
Ajaks był duchownym ariańskim, który został wysłany jako misjonarz do Swebów, ludu w przeważającej mierze wyznającego pogaństwo, w latach 464 lub 466.
Imię duchownego, które może wydawać się „homeryckie”, oraz jego pochodzenie wzbudzają sporo kontrowersji wśród badaczy. Hydacjusz, katolicki biskup Aquae Flaviae, określa go jako Aiax natione Galata. Termin „Galata” może odnosić się zarówno do Galicji, Galii, jak i Galacji. Niektórzy uczeni sugerują, że tak właśnie nazywano Greków ze wschodu, inni natomiast twierdzą, że chodzi o pochodzenie celtyckie. Warto zauważyć, że termin ten używano na określenie Celtów zamieszkujących wschodnią część Europy, a Hydacjusz, wychowany w tym regionie, mógł przyswoić tę grecką formę.
Ajaks został wysłany przez Teodoryka II, wizygockiego króla rezydującego w Tuluzy, który także był arianinem, co było typowe dla wielu German. W tym okresie ariańska wersja chrześcijaństwa cieszyła się znacznie większym wpływem wśród German, dzięki intensywnej działalności misjonarskiej, zapoczątkowanej przez Wulfilę. Misja Ajaksa mogła być wynikiem zacieśnienia kontaktów między Swebami a Gotami, a także zbliżenia między dotychczas wrogimi plemionami. Dowodem na tę zmianę relacji jest małżeństwo swebskiego króla Remismunda z gocką księżniczką, co sugeruje, że być może to Remismund poprosił o przysłanie misjonarza.
Zgodnie z relacją Hydacjusza, Ajaks był określany jako hostis catholicae fidei et divinae trinitatis, co oznacza „wróg wiary katolickiej i Świętej Trójcy”. To stwierdzenie przyczyniło się do przekonania późniejszego autora, Izydora z Sewilli, że Swebowie przed przybyciem Ajaksa byli przeważająco katolikami. Hydacjusz opisuje Ajaksa jako effectus apostata, co sugeruje, że mógł on wcześniej być katolikiem. W jego pismach pojawia się także termin senior Arrianus inter Suevos, co prawdopodobnie oznacza, że Ajaks pełnił rolę biskupa dla swebskich arian.
Misja Ajaksa, wspierana oficjalnie przez Remismunda, zakończyła się znacznym sukcesem, zwłaszcza wśród arystokracji. Istnieje możliwość, że nie był on jedynym ariańskim duchownym, który został wysłany do Galicji przez Wizygotów. Niezależnie od tego, Ajaks stał się kluczowym twórcą i organizatorem kościoła ariańskiego na terenach Swebów, a w ciągu kilku lat działalności tego wyznania większość Swebów przyjęła chrześcijaństwo w ariańskiej formie.
Bibliografia
- Arias Jorge C., Identity and Interactions: The Suevi and the Hispano-Romans. University of Virginia, 2007
- Ferreiro Alberto, Braga and Tours: Some Observations on Gregory’s De virtutibus sancti Martini. w: Journal of Early Christian Studies, numer 3, 1995
- Mathisen Ralph W., Barbarian Bishops and the Churches 'in Barbaricis Gentibus’ During Late Antiquity. w Speculum, numer 72, 1997
- Thompson, E. A. The End of Roman Spain: Part IV, Conclusion. w: Nottingham Mediaeval Studies, numer 23, 1979
- Thompson, E. A., Barbarian Collaborators and Christians. w: Romans and Barbarians: The Decline of the Western Empire, Madison: University of Wisconsin Press, 1982
- Thompson, E. A., The Conversion of the Spanish Suevi to Catholicism. w: Visigothic Spain: New Approaches, edycja Edward James, Oxford: Oxford University Press, 1980
- Wolfram, Herwig, History of the Goths, tłumaczenie: Thomas J. Dunlap, Berkeley: University of California Press, 1988