Airspeed Horsa
Airspeed Horsa to brytyjski szybowiec transportowy z czasów II wojny światowej, produkowany przez firmę Airspeed Ltd. Nazwa tego szybowca wywodzi się od Horsy, legendarnego wojownika i władcy Kentu.
Historia rozwoju konstrukcji
Szybowiec został zaprojektowany zgodnie z wymaganiami X.26/40 z grudnia 1940 roku, które dotyczyły szybowca transportowego zdolnego przewieźć od 20 do 25 żołnierzy oraz ich wyposażenie, a także lądować w różnych warunkach terenowych. Konstrukcja szybowca miała być drewniana, co miało na celu wykorzystanie niewykorzystanych mocy produkcyjnych przemysłu meblarskiego.
Ministerstwo Lotnictwa, po zapoznaniu się z projektem zespołu pod kierownictwem H. Tiltmanna, zamówiło siedem prototypów. Dwa z nich zostały zmontowane w zakładach Fairey przy lotnisku Heathrow i posłużyły do testów w locie. Pozostałe pięć powstało w Airspeed Ltd w Portsmouth jako prototypy doświadczalne dla armii.
Produkcję seryjną oprócz Airspeed rozpoczęły także Austin Motor Company oraz Harris Lebus (producent mebli) z poddostawcami. Łącznie zbudowano około 3800 szybowców.
Wersje
- AS.51 Horsa Mk I – wersja podstawowa
- AS.58 Horsa Mk II – wersja z odchylanym dziobem, co ułatwia załadunek i rozładunek.
Zastosowanie bojowe
Szybowce Horsa, obok amerykańskiego Waco CG-4 Hadrian, stanowiły kluczowy sprzęt transportowy dla brytyjskich wojsk powietrznodesantowych. Używano ich m.in. podczas desantu na Sycylii, lądowania w Normandii, operacji „Market Garden” oraz podczas forsowania Renu w ramach operacji „Varsity”. Kilka egzemplarzy było również używanych przez armię amerykańską. Do holowania szybowców potrzebne były czterosilnikowe samoloty, takie jak Handley Page Halifax lub Short Stirling, zwłaszcza w trudnych warunkach klimatycznych. Załogi ceniły je za podwozie z kołem przednim, które chroniło przed przewróceniem podczas lądowania na miękkim terenie.
Opis konstrukcji
Szybowiec Airspeed Horsa był drewnianym wolnonośnym górnopłatem o półskorupowej konstrukcji. Przednia część kadłuba z ładownią miała przekrój kołowy, tylna zaś stożkowy i bocznie spłaszczony. Kabina pilotów była umieszczona z przodu, co zapewniało dobrą widoczność, ale jednocześnie narażało załogę na trudności podczas lądowania w trudnym terenie.
Szybowiec był przystosowany do transportu 25 (w wersji Mk II – 28) żołnierzy z ich wyposażeniem lub ładunku, takiego jak dwa samochody Willys Jeep lub jeden jeep i haubica M3A1 kal. 75 mm. Załadunek i rozładunek odbywały się przez duże drzwi z lewej strony kadłuba oraz mniejsze z prawej, a w warunkach polowych możliwe było odłączenie tylnej części kadłuba (w zależności od wersji: za pomocą ładunków wybuchowych lub odchylanej na zawiasach). W wersjach Horsa Mk II zastosowano kabinę pilotów odchylaną na bok, co pozwalało na bezpośredni wjazd i wyjazd z ładowni.
Choć szybowiec był zaprojektowany jako sprzęt wielokrotnego użytku, w praktyce okazało się to problematyczne. Lądowanie w silnie bronionych rejonach, często z przeciążeniem konstrukcji, oraz potrzeba szybkiego rozładunku sprzętu sprawiły, że większość szybowców ulegała uszkodzeniom i przestawała nadawać się do dalszego użytkowania. Niemniej jednak możliwość lądowania w konkretnym miejscu (w przeciwieństwie do spadochronowego desantu) oraz transportowane w szybowcach sprzęty były na tyle istotnymi zaletami, że szybowce transportowe, w tym Airspeed Horsa, były szeroko wykorzystywane w czasie II wojny światowej.
Przypisy
Bibliografia
Leonard Bridgman: Jane’s Fighting Aircraft of World War II. Nowy Jork: Crescent Books, 1988. ISBN 0-517-67964-7.
Tadeusz T. Królikiewicz: Szybowce transportowe, Warszawa: Wydaw. Min. Obrony Narodowej, 1985, ISBN 83-11-07162-4, OCLC 750576901. Brak numerów stron w książce.
David D. Mondey: The Hamlyn Concise Guide to British Aircraft of World War II, Londyn: Bounty Books, 2006, ISBN 978-0-7537-1462-1, OCLC 298398092. Brak numerów stron w książce.