Airco DH.4

Airco DH.4 to dwumiejscowy, dwupłatowy samolot bombowy z czasów I wojny światowej, który miał silnik umieszczony z przodu. Jego konstrukcja była oparta na prostej ramie z drewna, a poszycie wykonane z płótna i sklejki.

Stworzony przez Geoffreya de Havillanda, głównego konstruktora w firmie Airco, DH.4 był dziennym bombowcem, który mógł osiągnąć pułap niemal 7000 m oraz maksymalną prędkość 170 km/h, co sprawiało, że był trudny do przechwycenia przez niemieckie myśliwce. Był to pierwszy brytyjski samolot zaprojektowany z myślą o konkretnych zadaniach.

Historia

Prototyp DH.4 został oblatany w sierpniu 1916 roku, a formalne testy miały miejsce między 21 września a 12 października. Już 15 października pierwsza maszyna trafiła do Francji w celu testowania w warunkach bojowych. Początkowo planowano zastosowanie silnika BHP Galloway Adriatic o mocy 230 KM, jednak po wielu próbach zdecydowano się na silnik Rolls-Royce Eagle o mocy 375 KM. Uzbrojenie DH.4 składało się z karabinu maszynowego Vickers kal. 7,7 mm (0,303 cala) obsługiwanego przez pilota oraz jednego, a później dwóch sprzężonych karabinów maszynowych Lewis, również kal. 7,7 mm, zamontowanych na obrotnicy w kabinie obserwatora. Samolot mógł przenosić dwie bomby o wadze 107 kg lub cztery po 52 kg. Oficjalne wprowadzenie DH.4 do służby miało miejsce 6 marca 1917 roku wraz z przybyciem 55 Dywizjonu do Francji. W momencie wejścia do służby, DH.4 był szybszy od niemieckich myśliwców, a podczas zadań rozpoznawczych nie potrzebował eskorty. Samolot był produkowany w dużych ilościach i pozostał w czynnej służbie do końca wojny, w momencie jej zakończenia będąc na stanie 30 brytyjskich dywizjonów.

DH-4 miał na tyle dobre osiągi, że zdecydowano się na jego wykorzystanie do patrolowania wysp brytyjskich przed atakami niemieckich sterowców. 5 sierpnia 1918 roku załoga DH-4 skutecznie zaatakowała i zestrzeliła LZ 112. W celu atakowania sterowców jeden z DH-4 został eksperymentalnie wyposażony w działo 57 mm, strzelające pod kątem 45°. Następcą DH.4 był Airco DH.9, uznawany za jeden z najlepszych bombowców I wojny światowej. Chociaż bombowiec DH.4 cieszył się uznaniem załóg, był nazywany „płonącą trumną” (ang. The Flaming Coffin) z powodu wypadków związanych z zapaleniem się po trafieniu.

Konstrukcja DH.4

Konstrukcja samolotu była typowa dla maszyn tego okresu, z drewnianą ramą wzmocnioną stalowymi linkami i pokrytą płótnem. Kadłub o konstrukcji kratownicowej miał przekrój prostokątny i był wzmocniony linkami, z pokryciem z płótna w czterech pierwszych segmentach za kabiną. Segmenty przednie pokryto sklejką o grubości 3 mm. Skrzydła były dwudźwigarowe, wykonane z drewna, z lotkami na górnym płacie. Płat górny był trójdzielny, a dolny dwójdzielny. Podwozie było stałe z kółkiem ogonowym. Samoloty seryjne były napędzane dwunastocylindrowym silnikiem Rolls Royce, który napędzał czterołopatowe śmigło o średnicy 2622 mm. Rury wydechowe silnika były umieszczone powyżej górnego płata. Zbiornik paliwa znajdował się w kadłubie, skąd paliwo było przepompowywane do zbiornika opadowego.

Amerykańskie DH.4

W tym samym czasie amerykańskie jednostki lotnicze w Europie nie miały własnych bombowców i korzystały z maszyn od Brytyjczyków i Francuzów. Amerykanie postanowili szybko wybudować własny samolot oparty na europejskich konstrukcjach. Rozważano adaptację francuskiego samolotu SPAD XIII, włoskiego bombowca Caproni, lub brytyjskich RAF SE.5, Bristol F.2B Fighter i DH.4. Ostatecznie zdecydowano się na DH.4 ze względu na prostotę konstrukcji oraz możliwość przystosowania go do amerykańskiego silnika rzędowego Liberty VIII o mocy 400 KM po wprowadzeniu niewielkich zmian.

Testy amerykańskiej wersji zakończono w październiku 1917 roku, a produkcję DH.4, nazywanego Liberty Plane (ang. samolot wolności), rozpoczęto. Do zakończenia wojny, 11 listopada 1918 roku, amerykańskie wytwórnie wyprodukowały 3106 maszyn w Dayton-Wright Airplane Company, 1600 w Fisher Body Division (General Motors Corporation) oraz 140 w Standard Aircraft Corporation. Planowano budowę dodatkowych 7502 samolotów DH.4, ale zamówienia zostały anulowane po zakończeniu działań wojennych.

Powojenna służba DH.4

Pomimo zaprzestania produkcji w 1918 roku, samoloty DH.4 pozostały w służbie amerykańskiej aż do 1932 roku. Wiele z nich, przeznaczonych do planowanej ofensywy w Europie w 1919 roku, nie zostało wysłanych z powodu wcześniejszego zakończenia wojny. Od 1918 roku DH.4 zaczęto wykorzystywać jako samolot pocztowy, najpierw dla rządu, a następnie po przeróbkach na DH.4B, który posiadał skrzynię ładunkową na 225 kg listów zamiast przedniego siedzenia. Dodatkowo zmodyfikowano układ wydechowy, dodając tłumik płomieni, aby chronić pilota przed oślepieniem podczas nocnych lotów. W sumie ponad 200 samolotów DH.4B używano do przewozu poczty.

Od 1927 roku część samolotów pocztowych przekształcono w maszyny patrolowe do zwalczania pożarów, które miały nadzorować rozległe obszary leśne zachodnich Stanów Zjednoczonych. Inne maszyny trafiły do nowo powstałych linii lotniczych, gdzie pełniły funkcję samolotów pocztowych aż do 1930 roku.

W latach 20. XX wieku wiele DH.4 trafiło w ręce prywatnych właścicieli, którzy po przeróbkach wykorzystywali je w różnych rolach, w tym do opryskiwania pól, transportu rannych czy holowania reklam.

Przypisy

Bibliografia

Wiesław Bączkowski: Samoloty bombowe pierwszej wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1986, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. 30. ISBN 83-206-0497-4. OCLC 20903698.

Wiesław Bączkowski: Samoloty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000, seria: Ilustrowana encyklopedia techniki wojskowej. ISBN 83-86776-54-4. OCLC 297782323.

Riccardo Niccoli: Samoloty: najważniejsze typy, najciekawsze konstrukcje. Aldershot: Bellona, 2001. ISBN 978-83-11-09406-2. OCLC 297740160.

Anthony G. Williams, Emmanuel Gustin: Flying guns: World War I and its aftermath 1914-32. Ramsbury: Airlife, 2003. ISBN 978-1-84037-396-7. OCLC 62886896.

The American D.H.4. Leatherhead, Surrey: George Falkner & Sons Ltd., 1964, seria: Profile Publications. 97. OCLC 1367273171.