AIO F-313 Qaher

AIO F-313 Qaher (Zdobywca)

AIO F-313 Qaher, irański myśliwiec prototypowy, według informacji przedstawicieli Iranu, został zaprojektowany w technologii stealth.

Historia

2 lutego 2013 roku, w trakcie uroczystości państwowych z okazji 34. rocznicy zwycięstwa irańskiej rewolucji islamskiej, zaprezentowano samolot F-313 Qaher. Prezentacja miała miejsce w obecności prezydenta Mahmuda Ahmadineżada. Zgodnie z wypowiedzią irańskiego ministra obrony, Ahmada Vahidi, maszyna została stworzona w technologii stealth. Prototyp miał spędzić w powietrzu wiele godzin, jednak wzbudził wątpliwości wśród zagranicznych analityków, którzy zastanawiali się, czy to rzeczywiście funkcjonujący samolot, czy jedynie makieta. Większość ekspertów skłania się ku drugiemu rozwiązaniu. Maszyna charakteryzuje się niewielkimi rozmiarami, a na ujawnionych zdjęciach brakuje pokryw eksploatacyjnych. Niewielka kabina sprawia trudności w umieszczeniu pilota, co rodzi pytania o jego zdolność do efektywnego wykonywania zadań. Dodatkowo, mały dziób uniemożliwia instalację jakiegokolwiek systemu radarowego. Kabina pilota została wyposażona w wyświetlacze ciekłokrystaliczne oraz tradycyjne przyrządy pokładowe, jednak brakuje tam wyświetlacza przeziernego HUD, którego nie miał również hełm pilota obecnego podczas prezentacji. F-313 ma aerodynamiczny układ znany jako „kaczka”, gdzie skośne usterzenie poziome znajduje się w przedniej części kadłuba, przed skrzydłami. Przód kadłuba ma poziomą krawędź, co ma na celu zmniejszenie echa radiolokacyjnego maszyny. Wloty powietrza do silnika znajdują się na górnej powierzchni kadłuba, co z jednej strony pomaga w ukryciu turbiny, z drugiej rodzi wątpliwości co do ich efektywności, zwłaszcza podczas lotu pod dużym kątem natarcia. Rozmiar wlotów budzi obawy, czy są w stanie zapewnić wystarczający dopływ powietrza do silnika w locie na poziomie naddźwiękowym. Na zaprezentowanym samolocie brakuje węzłów do podwieszania uzbrojenia oraz wewnętrznych komór. Skrzydła w kształcie spłaszczonej litery M, z grubym profilem i wygiętymi końcówkami, przypominają te zastosowane w amerykańskim Boeing Bird of Prey. Irańska telewizja opublikowała film z F-313 w locie, jednak eksperci zgodnie twierdzą, że na nagraniu widoczny jest znacznie mniejszy model.

Po pewnym czasie ciszy informacyjnej, w 2016 roku Iran ogłosił, że program budowy samolotu jest na ukończeniu, a próby w locie rozpoczną się 21 marca 2017 roku. 15 kwietnia 2017 roku, w obecności prezydenta i przedstawicieli mediów, przeprowadzono próbne kołowania samolotu. Zaprezentowany egzemplarz z numerem bocznym 08 i napisem „Experimental” znacząco różnił się od wcześniejszej wersji. Został wyposażony w dwa silniki zamiast jednego, prawdopodobnie pochodzące z irańskich samolotów Northrop F-5 Freedom Fighter jednostki General Electric J85. Wstawienie dwóch silników spowodowało powiększenie maszyny oraz konieczność wzmocnienia podwozia, co zostało zrealizowane poprzez dodanie dwóch kół do przedniej goleni. Kokpit został powiększony, aby pomieścić pilota oraz fotel wyrzucany z serii K-36. Na opublikowanych nagraniach i zdjęciach nie ma widocznego wyposażenia kabiny. Kabina została osłonięta prawdziwą, dwuczęściową owiewką. Zidentyfikowano komunikacyjną antenę radiową umieszczoną na grzbiecie samolotu, natomiast pod kadłubem, w części dziobowej, umieszczono okrągłą głowicę optoelektroniczną, która chowa się do wnętrza kadłuba. To jednak koliduje z ideą niskiej sygnatury radiolokacyjnej, gdyż jej kształt sprawia, że jest ona widoczna dla radarów. Analitycy zauważają, że dziób maszyny wciąż jest zbyt mały, aby pomieścić system radarowy oraz jego antenę. Kształt, umiejscowienie i rozmiar wlotów powietrza do silnika pozostały bez zmian. To zaskakujące, ponieważ już w poprzedniej wersji wyrażano wątpliwości o ich zdolności do zapewnienia wystarczającej ilości powietrza dla pojedynczego silnika. Teraz muszą one zapewnić powietrze dla dwóch jednostek napędowych, a ich kształt oraz umiejscowienie sugerują, że zbierają powietrze tylko z góry, co stawia pod znakiem zapytania ich efektywność podczas manewrów i lotów pod dużym kątem natarcia. Tak jak w wcześniejszym modelu, dysze wylotowe nie wystają poza obrys kadłuba, lecz są umieszczone wewnątrz, co naraża poszycie kadłuba na kontakt z gorącymi gazami wylotowymi, co może prowadzić do jego uszkodzenia. Eksperci wciąż nie dostrzegają wewnętrznej komory uzbrojenia w samolocie. Jeśli jedyną opcją przewidzianą przez konstruktorów są zewnętrzne zaczepy, to czyni to irańską maszynę całkowicie widoczną dla radarów potencjalnych przeciwników. Nie jest jasne, z jakiego materiału wykonano kadłub i elementy strukturalne maszyny. Zdaniem wielu ekspertów, mimo że Iran miał dostęp do zaawansowanego, amerykańskiego bezzałogowego samolotu Lockheed Martin RQ-170 Sentinel, a nawet zbudował własny bezzałogowy aparat na jego bazie, nie opanował technologii produkcji odpowiednich materiałów. Chiny zaproponowały Iranowi udział w budowie i rozwoju samolotu Shenyang J-31, który został zaprojektowany w technologii trudnej do wykrycia. Warunkiem udziału jest zakończenie własnego programu F-313.

Qaher to już drugi samolot, po IAMI Shafaq, będący próbą opanowania przez irański przemysł technologii budowy maszyn o obniżonej sygnaturze radiolokacyjnej.

Potencjalne zastosowanie

Innowacyjna konstrukcja F-313 budzi wiele wątpliwości co do jego potencjalnych zastosowań. Umiejscowienie wlotów powietrza, schowanie dysz wylotowych wewnątrz kadłuba oraz skrzydła o grubym profilu sugerują, że samolot może nie być zdolny do osiągania prędkości naddźwiękowej. Istnieje możliwość, że jest to załogowa wersja bezzałogowego odpowiednika. Konstrukcja wlotów powietrza jest charakterystyczna dla bezzałogowych aparatów latających, a irański przemysł ma duże doświadczenie w budowie i eksploatacji takich maszyn. Nie można wykluczyć, że Iran, korzystając z technologii sprawdzonej w UAV, rozwija załogową wersję. Konstrukcja samolotu bardziej sprzyja skrytemu podejściu do wyznaczonego celu na niskiej wysokości i przy prędkości poddźwiękowej niż do walki myśliwskiej.

Uzbrojenie

Zgodnie z oficjalnymi informacjami, maszyna powinna być zdolna do przenoszenia dwóch bomb o masie 900 kg każda lub kierowanych pocisków rakietowych o takiej samej wadze. Nie jest jasne, w jaki sposób uzbrojenie ma być montowane, ponieważ brakuje wewnętrznych komór uzbrojenia, a wersja zaprezentowana w 2017 roku nie ma zewnętrznych węzłów do podwieszania uzbrojenia.