Ainu rakkuru

Ainu Rakkuru

Ainu Rakkuru (jap. アイヌラックル Ainu Rakkuru) to bóg pojawiający się w ajnoskich legendach ludowych. Uznawany jest za pierwszego boga, który narodził się na Ziemi. Jego rolą jest ochrona pokoju na Ziemi oraz w relacjach między ludźmi. Inne znane mu imiona to Ainu-rak-guru (jap. アイヌ・ラッ・グル), Oina Kamui (jap. オイナカムイ) oraz Okikurumi (jap. オキクルミ).

Wstęp

Ze względu na ograniczoną ilość historycznych materiałów oraz badań, informacje dotyczące kultury i życia Ajnów są często różne lub sprzeczne, w zależności od badaczy i okresu badań (Ajnowie nie mieli własnego pisma). To samo dotyczy legend i mitów, które będą omawiane w tym artykule. Duża część wiedzy o Ajnach przekazywana jest w języku japońskim, co sprawia, że transliteracja i znaczenie słów nie zawsze oddają oryginalną wersję. Dopiero w 2008 roku, po wielu latach dyskryminacji, rząd Japonii uznał Ajnów za autochtoniczną ludność archipelagu: „Rząd uznaje Ainu za rdzennego mieszkańca, który posiada swój język, religię i kulturę”.

Tradycja

Ajnoskie opowieści o bogach oraz legendy są przekazywane ustnie, dlatego występują różnice w nazwach miejsc oraz postaci. Niektórzy badacze sugerują, że postać Ainu Rakkuru nigdy nie istniała.

Rodzina

Matką Ainu Rakkuru jest księżniczka Chikisani (jap. チキサニ姫 Chikisani hime), pierwsza bogini, która zeszła z Niebios. Wiosną utożsamiana jest z wiązami (ajn. chikisani oznacza wiąz; Ajnowie wykorzystywali to drzewo do rozpalania ognisk). Jej ojcem jest Kanna Kamui (jap. カンナカムイ), pierwszy „bóg pieca kuchennego” w Niebiosach (jap. 荒神 kōjin) oraz bóg gromu. Żoną Ainu Rakkuru jest niebiańska bogini Łabędzia Księżniczka Retatchiri (jap. 白鳥姫レタッチリ Hakuchō Hime Retatchiri), gdzie oba słowa: jap. hakuchō i ajn. retatchiri oznaczają łabędzia, a hime to po japońsku księżniczka.

Narodziny

W czasach, gdy na Ziemi nie było ludzi, zwierząt ani roślin, z Niebios zeszło kilku kamui (słowo to ma różne znaczenia, odnosi się zarówno do ajnoskich bogów, jak i do niedźwiedzia; pełni także różne funkcje gramatyczne), aby rozpocząć tworzenie Świata. Bogowie przybyli jednak za późno. W ich nieobecności zapanował chaos, z którego powstały złe duchy, diabły i demony. Mimo to bogowie postanowili chronić Ziemię przed tym złem i podjęli się stworzenia Świata.

Niebiańscy bogowie byli bardzo zaniepokojeni stanem Ziemi. Zdecydowali, że bóg gromu Kanna Kamui będzie odpowiedzialny za jej ochronę, lecz ten zakochał się w księżniczce Chikisani i porzucił swoje obowiązki, schodząc do niej w trakcie burzy.

W wyniku tego dramatycznego zstąpienia Chikisani pokryła się ogniem, wybuchła kilkakrotnie, a z jasnych płomieni narodził się Ainu Rakkuru.

Wczesne dzieciństwo

Gdy bogowie w Niebiosach dowiedzieli się o narodzinach Ainu Rakkuru, natychmiast zaczęli przygotowania do jego wychowania. Zbudowali fortecę na Ziemi, a bogini słońca wzięła na siebie obowiązek wychowania młodego boga.

Chikisani po narodzinach syna płonęła jeszcze przez sześć dni, aż całkowicie zniknęła w ogniu. Płomienie, które nie mogły zgasnąć, zostały umieszczone w kominku fortecy, gdzie dorastał jej syn.

Wkrótce Świat Ziemski został ukończony, wraz z roślinami, zwierzętami i ludźmi (ajnami). Bogowie zaczęli uczyć ludzi mowy. Ludzie, czerpiąc wiedzę od młodego boga, opuścili jaskinie, zaczęli budować domy, wytwarzać narzędzia i używać ognia.

Dzieciństwo

Ainu Rakkuru dorastał bez większych problemów. Chętnie bawił się z dziećmi ludzi, co zaowocowało dobrymi relacjami z nimi. Z tego powodu w języku ajnoskim nazwano go Ainu Rakkuru („bóg pachnący człowiekiem”, „bóg nie różniący się od człowieka”).

Dzięki wymianie kulturowej między bogami a ludźmi, ludzie zaczęli korzystać z sieci rybackich oraz łuku i strzał.

Młodość

W tym czasie demony, diabły i złe duchy, które zyskały na sile podczas nieobecności bogów, zostały zepchnięte do Państwa Ciemności we wnętrzu Ziemi. Na powierzchni zapanował pokój.

Pokonanie wielkiego jelenia

Ainu Rakkuru wyruszył na walkę z wielkim jeleniem. W trakcie drogi nad brzegiem małej rzeczki spotkał piękną księżniczkę. Jako że jego żoną miała być Łabędzia Księżniczka, ukłonił się napotkanej dziewczynie i przyspieszył kroku.

Gdy w końcu napotkał wielkiego jelenia, ten zaatakował go. Młody bóg miał już doświadczenie w walce z jeleniami, lecz ten był dwa razy większy i znacznie silniejszy. Po zaciętej walce Ainu Rakkuru zdołał pokonać jelenia.

Ainu Rakkuru zrozumiał, że ten jeleń nie był zwykłym stworzeniem. Wkrótce miał stać się dorosły, więc bogowie zesłali go, aby sprawdzić umiejętności młodego boga. Ainu Rakkuru pochował jelenia z godnością, jak przystało na boga odpowiedzialnego za Ziemię.

Następnie Ainu Rakkuru wystrzelił nową strzałę w niebo, aby dusza wielkiego jelenia mogła wrócić z powrotem.

Pogrom demonów

Po pokonaniu jelenia Ainu Rakkuru wracał w chwale, aby spotkać Łabędzią Księżniczkę, ale została ona porwana przez czarownicę Uesoyomę (jap. ウエソヨマ). Młody bóg rzucił się w pogoń za czarownicą, ale ta przy pomocy magii odebrała mu wzrok.

Ainu Rakkuru wrócił do fortecy, w której był wychowywany, z pomocą bogów, i dzięki bogini, która się nim opiekowała, całkowicie wyzdrowiał. Księżniczka została uwięziona w Państwie Ciemności.

W nocy Ainu Rakkuru otrzymał od bogini cenny miecz z Nieba, przywdział zbroję i sam wyruszył na ratunek księżniczce. Udał się do wnętrza ziemi, gdzie dotarł do Państwa Ciemności. Z zaskoczenia zaatakował Uesoyomę oraz armię demonów, eliminując je jednego po drugim. Pokonał również władcę Państwa Ciemności.

Gdy Państwo Ciemności pogrążyło się w chaosie, Ainu Rakkuru wskazał mieczem na niebo, co spowodowało, że spadła potężna błyskawica, będąca siłą jego ojca – boga gromu Kanna Kamui. Miecz rozżarzył się blaskiem błyskawicy. Ainu Rakkuru machnął mieczem kilkakrotnie, a Państwo Ciemności stanęło w ogniu, który płonął przez dwanaście dni.

Młody bóg uratował swoją ukochaną, a oboje wrócili bezpiecznie do fortecy na powierzchni ziemi. Po upewnieniu się, że Łabędzia Księżniczka jest bezpieczna, bogini wychowująca Ainu Rakkuru powróciła do Niebios.

Po tych wydarzeniach Ainu Rakkuru stał się bogiem odpowiedzialnym za Ziemię. Wszystkie zagrożenia ze strony złych mocy zniknęły, a ludzie żyli w pokoju.

Późne lata

Po pokonaniu demonów Ainu Rakkuru dokonał wielu bohaterskich czynów. Kiedy się zestarzał, wśród ludzi zapanował rozkład moralny i deprawacja, co spowodowało jego odejście z tego świata. To wywołało wzrost przestępczości i katastrof. Ainu Rakkuru jednak nie porzucił ludzi całkowicie, ogłaszając, że będzie przychodził w odwiedziny wraz z grzmotem. Z tego powodu ludzie zaczęli czcić gromy jako przybycie boga pokoju.

Różnice w podaniach

W opowieściach dotyczących Ainu Rakkuru występują następujące różnice:

W roli ojca przedstawia się boga słońca, boga wieku (Pakoro Kamui) oraz inne bóstwa;
Łabędzia Księżniczka zostaje porwana i uwięziona przez zazdrosną kapłankę z sąsiedniej wsi;
Zdarzenia mają miejsce w różnej kolejności;
W Ainu Shinyōshū autorstwa Yukie Chiri przedstawiony jest pod imieniem Okikirmui (jap. オキキリムイ) i towarzyszą mu kuzyni Samayunkuru (jap. サマユンクル) oraz Shupunranka (jap. シュプンランカ). Samayunkuru to niecierpliwy, drażliwy słabeusz o płytkiej wiedzy i niewielkiej sile woli, podczas gdy Okikirmui jest odważnym, dobrodusznym człowiekiem, posiadającym wiedzę o bogach;
W niektórych podaniach Okikurumi i Samayunkuru (zapisywany także jako Samaikuru) byli braćmi, ale to Samayunkuru pełnił rolę bohaterskiego boga;
Te same czyny przypisuje się także ludzkiemu bohaterowi Ponyaunpe (zapisywany także jako Ponyaumbe, Poiyaunpe), który w niektórych przypadkach również jest bratem Ainu Rakkuru.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Kyōsuke Kindaichi, Ainu no shinten: Ainu Rakkuru no densetsu, Yashima Shobō, 1943 r., str. 1-179.
Tasuke Yamamoto, Kamui-yukara Ainu-Rak-Kuru-den, Heibonsha, 1993 r., str. 127-185.