Aino Kuusinen z domu Turtiainen, z pierwszym mężem Sarola (ur. 3 maja 1893 w Helsinkach, zm. 1 września 1970) była fińską działaczką komunistyczną, agentką Razwiedupru (wywiadu Armii Czerwonej) oraz autorką wspomnień.
Życiorys
Aino pochodziła z rodziny robotniczej. Po ukończeniu szkoły ludowej, kontynuowała naukę w szkole medycznej przy szpitalu chirurgicznym w Helsinkach. Po zakończeniu edukacji, wyszła za inżyniera kolejowego Leo Sarolę, jednak jak przyznała we wspomnieniach, jej małżeństwo nie było udane. Była sympatykiem lewego skrzydła Socjaldemokratycznej Partii Finlandii, choć nie była jej członkinią. W 1919 roku, małżeństwo Sarola gościło w swoim domu fińskiego komunistę Otto Kuusinena, który nielegalnie przybył do Finlandii z RFSRR, aby wzmocnić struktury ruchu komunistycznego.
W 1922 roku Aino przeprowadziła się do Moskwy. W tym samym roku wstąpiła do Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików). Od 1921 roku była zaangażowana w pracę dla Kominternu. Pełniła funkcję referentki ds. Skandynawii w wydziale informacji Kominternu, a także była odpowiedzialna za prowadzenie nielegalnych działań w ruchach komunistycznych w Niemczech, Finlandii, Szwecji, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, gdzie miała na celu zakończenie wewnętrznego rozłamu w partii. Krótko po przybyciu do ZSRR, wyszła za mąż za Otto Kuusinena. Para początkowo mieszkała w hotelu Lux, gdzie zakwaterowano kierownictwo Kominternu, a następnie na Kremlu i w tzw. domu rządowym, przeznaczonym dla radzieckiej elity państwowej, partyjnej i wojskowej.
Od 1933 roku pracowała dla Zarządu Wywiadowczego (Razwiedupru) Armii Czerwonej. Aino znała oprócz swojego języka fińskiego także języki norweski, duński, niemiecki, angielski i włoski. W latach 1934–1935 działała w Chinach w siatce rezydenta Jakowa Bronina. Opuściła Chiny po rozbiciu grupy i aresztowaniu Bronina. Od stycznia 1936 do października 1937 roku, wysłana przez Razwiedupr do Japonii, współpracowała ściśle z Richardem Sorgem.
W październiku 1937 roku, w trakcie wielkiej czystki, która objęła także organy służb wywiadowczych, została wezwana do Moskwy i 31 grudnia 1937 roku została aresztowana. 3 kwietnia 1939 roku skazano ją na osiem lat łagrów. Trafiła do obozu w Workucie, a następnie do łagrów w Kazachstanie. Została zwolniona w 1946 roku, ale w 1949 roku ponownie aresztowano ją i w 1950 roku skazano na 15 lat łagrów. W 1955 roku została zwolniona i zrehabilitowana. Otto Kuusinen, który w 1935 roku związał się z studentką Mariną Amiragową, nie podjął żadnych działań, aby pomóc swojej żonie. Po zwolnieniu Aino nigdy nie spotkała się z mężem, jedynie uczestniczyła w jego pogrzebie w 1964 roku. Dopiero po śmierci Kuusinena uzyskała zgodę na wyjazd z ZSRR i odwiedzenie rodziny w Finlandii, gdzie pozostała na Zachodzie.
Była autorką wspomnień, które wydano pośmiertnie w 1972 roku w RFN i w Finlandii. Po polsku wspomnienia ukazały się w drugim obiegu pod tytułem Pierścienie przeznaczenia. W Rosji tekst Kuusinen został opublikowany dopiero w 1991 roku, po upadku ZSRR.
Jej brat, Toivo Turtiainen, był deputowanym do fińskiego parlamentu z ramienia Socjaldemokratycznej Partii Finlandii.