AIM-9 Sidewinder

AIM-9 Sidewinder

AIM-9 Sidewinder to amerykański pocisk rakietowy powietrze-powietrze, który jest przenoszony przez myśliwce oraz śmigłowce. Jest to pocisk naprowadzany termicznie, co jest zgodne z jego nazwą, inspirowaną grzechotnikiem, który lokalizuje swoje ofiary na podstawie emitowanego ciepła. Sidewinder był pierwszym skutecznym pociskiem tej klasy, który doczekał się wielu kopii i modyfikacji, a jego użycie trwa do dziś.

Historia

Pocisk Sidewinder został stworzony w 1950 roku, a pierwszy testowy egzemplarz został wystrzelony w 1951 roku. Pierwsze trafienie w cel powietrzny miało miejsce 11 września 1953 roku, kiedy to nadano mu oficjalne oznaczenie XAAM-N-7. Produkcja pierwszej serii pocisków, oznaczonych jako AAM-N-7 Sidewinder I, rozpoczęła się w 1955 roku, a już w następnym roku dostarczono 240 egzemplarzy do amerykańskiej marynarki wojennej. Seryjną produkcję pocisków AAM-N-7 Sidewinder IA prowadziły firmy General Electric oraz Philco.

Siły powietrzne USA, które korzystały do tej pory z dość zawodnych pocisków AIM-4 Falcon (wówczas znanych jako GAR-2), zamówiły nowe Sidewindery pod oznaczeniem GAR-8. Do końca 1962 roku w USAF znalazło się łącznie 80 tysięcy takich pocisków.

Pierwsze zestrzelenie wrogiego samolotu za pomocą AAM-N-7 Sidewinder IA miało miejsce 24 września 1958 roku, kiedy tajwański F-86 Sabre zestrzelił chińskiego MiGa-15.

Pociski Sidewinder I i IA były wyposażone w głowicę odłamkową o masie 4,5 kg, z zapalnikiem kontaktowym lub zbliżeniowym, zdolną do rażenia celu w promieniu 9 metrów. Czujnik podczerwieni miał kąt obserwacji wynoszący 4°, a pocisk mógł manewrować z przeciążeniem do 12G. Jednostkę napędową stanowił silnik rakietowy na paliwo stałe o ciągu 17,8 kN, który pozwalał na osiągnięcie prędkości 1,7 Ma. Z powodu wąskiego kąta obserwacji czujnika, Sidewinder mógł być używany jedynie do przechwytywania samolotów od tyłu na dystansie od 900 do 4800 metrów, zakładając, że cel nie wykonuje uników. Dodatkowo czujnik podczerwieni był podatny na zakłócenia ze strony innych źródeł ciepła, takich jak słońce czy odbicia od ziemi.

Ograniczenia AAM-N-7 Sidewinder IA skłoniły marynarkę wojenną USA do opracowania ulepszonych wersji: AAM-N-7 Sidewinder IC (SAHR) z głowicą półaktywną naprowadzaną radarowo oraz AAM-N-7 Sidewinder IC (IR) naprowadzaną termicznie. W obu wersjach zastosowano nowy silnik Hercules MK 36 na paliwo stałe, co zwiększyło prędkość i zasięg do 18 km. Powiększono także głowicę bojową i usterzenie. Pociski naprowadzane radarowo nie były zbyt udane i były używane głównie przez krótki czas w samolotach F-8 Crusader.

W 1963 roku wprowadzono nowe oznaczenia pocisków, w rezultacie czego Sidewindery zaczęto nazywać AIM-9, co oznacza Air Intercept Missile – lotniczy pocisk przechwytujący.

Wersje

  • AIM-9A – pierwsza seria pocisków, początkowo znana jako AAM-N-7 Sidewinder I. Wyprodukowano tylko 240 sztuk.
  • AIM-9B – początkowo oznaczony jako AAM-N-7 Sidewinder IA, a przez USAF jako GAR-8, to wersja seryjna AIM-9A. Zbudowano ponad 80 000 sztuk.
  • AIM-9C – pierwsze oznaczenie AAM-N-7 Sidewinder IC (SAHR), ulepszona wersja z półaktywną głowicą radarową. Używana w ograniczonym zakresie, a w latach 80. pozostałe egzemplarze przebudowano na pociski przeciwradarowe AGM-122 Sidearm.
  • AIM-9D – pocisk z głowicą o węższym kącie widzenia wynoszącym 2,5°, chłodzoną ciekłym azotem, co zredukowało wpływ szumów termicznych. Wyprodukowano zaledwie 1000 sztuk w latach 1965–1969.
  • AIM-9E – wersja opracowana specjalnie dla USAF, będąca modyfikacją AIM-9B z nową głowicą przeszukującą z chłodzeniem termoelektrycznym i przeszukiwaniem z prędkością 16,5° na sekundę. 5000 pocisków AIM-9B przerobiono na standard AIM-9E. Wariant AIM-9E-2 miał silnik bezdymny.
  • AIM-9F – wersja europejska, znana również jako AIM-9B FGW.2, zbudowana w Niemczech. Wyprodukowano 15 000 sztuk.
  • AIM-9G – wersja AIM-9D przeznaczona dla US Navy, z systemem SEAM (Sidewinder Expanded Acquisition Mode) umożliwiającym poszukiwanie celu według zadanego schematu. Wyprodukowano 2120 sztuk w latach 1970–1972.
  • AIM-9H – pocisk opracowany przez US Navy, z nowoczesną elektroniką naprowadzania i głowicą przeszukującą o kącie 20° na sekundę. Wyprodukowano 7700 sztuk w latach 1972–1974.
  • AIM-9J – ulepszona wersja AIM-9E, z nową elektroniką i silnikiem o dłuższym czasie działania. Od 1972 roku zbudowano ponad 10 000 sztuk, z czego wiele to konwersje wcześniejszych wersji.
  • AIM-9K – planowana przez marynarkę kolejna modyfikacja AIM-9H, która jednak nie została zrealizowana z powodu wprowadzenia pocisku AIM-9L dla wszystkich sił zbrojnych USA.
  • AIM-9L – rozwinięcie AIM-9H, które pozwoliło na atakowanie celów pod każdym kątem (ALASCA). Posiadał nowy silnik MK 36 oraz moduł naprowadzający. Wyprodukowano ponad 16 000 sztuk, a pociski tego typu były efektywnie używane przez RAF w trakcie wojny o Falklandy w 1982 roku.
  • AIM-9M – rozwinięcie AIM-9L z ulepszonym systemem naprowadzania, mniej wrażliwym na środki przeciwdziałania. Wyprodukowano około 7000 sztuk od 1982 roku.
  • AIM-9N – zmodyfikowana wersja AIM-9J z nowocześniejszym modułem naprowadzającym, zbudowana w liczbie około 7000 sztuk, głównie na eksport.
  • AIM-9P – modyfikacja AIM-9J/N finansowana przez USAF, przeznaczona na eksport do krajów, które nie powinny otrzymać nowocześniejszych AIM-9L/M. Wyprodukowano ponad 21 000 sztuk.
  • AIM-9Q – planowana wersja rozwojowa AIM-9M, która prawdopodobnie nigdy nie została zbudowana.
  • AIM-9R – wersja AIM-9M z nowym czujnikiem podczerwieni, który miał lepsze możliwości namierzania celu w warunkach dużego szumu termicznego. Pierwszy raz wystrzelony w 1990 roku, ale produkcja nigdy nie rozpoczęła się z powodu braku funduszy.
  • AIM-9S – eksportowa wersja AIM-9M o niższych parametrach, bardziej podatna na przeciwdziałania, zakupiona m.in. przez Turcję.
  • AIM-9X – ostatnia modyfikacja pocisku, wprowadzana od 2004 roku, z nowymi systemami naprowadzania i zmiennym wektorem ciągu. Została zakupiona przez Polskę wraz z samolotami F-16, a w 2017 roku wprowadzono najnowszą wersję Sidewinder 9X Block II.