Ai Weiwei (urodzony w 1957 roku w Pekinie) to chiński artysta, kurator oraz architekt. Jest współtwórcą Stadionu Narodowego w Pekinie, znanego z organizacji Letnich Igrzysk Olimpijskich w 2008 roku.
Był aktywnie zaangażowany w ujawnienie licznych nadużyć związanych z budową szkół, które zawaliły się podczas trzęsienia ziemi w prowincji Syczuan w 2008 roku.
Życie i twórczość
Urodził się w Pekinie. Jego ojciec, chiński poeta Ai Qing, został podczas rewolucji kulturalnej wraz z żoną Gao Ying wysłany do obozu pracy w regionie Sinciang w wyniku donosu. Ai Weiwei spędził tam pięć lat.
W 1978 roku rozpoczął naukę w Pekińskiej Akademii Filmowej, gdzie studiował z Chen Kaige i Zhang Yimou. Od 1979 roku był jednym z członków grupy artystycznej Xingxing (Gwiazdy), w której skład wchodzili również Huang Rui, Ma Desheng, Li Shuang, Wang Keping, Zhong Acheng oraz Qu Leilei. Po rozpadzie grupy przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie wziął udział w wystawie zorganizowanej z okazji dziesiątej rocznicy powstania grupy (Hanart Gallery, Hong-Kong i Taipei, 1989).
W latach 1981–1993 mieszkał w Nowym Jorku, gdzie studiował w Parsons School of Design, tworząc performance oraz dzieła konceptualne, przetwarzając obiekty ready-made. W 1987 roku, wspólnie z Li Shuang, Qu Leilei oraz Zhang Hongtu, podjął próby utworzenia The Chinese United Overseas Artists Association.
W 1993 roku, z powodu choroby ojca, wrócił do Chin. W Pekinie zaangażował się w tworzenie społeczności artystycznej w ubogiej dzielnicy robotniczej, znanej później jako Pekińskie East Village. Społeczność ta wydała trzy albumy dokumentujące dorobek jej członków: Książka z czarną okładką (1994), Książka z białą okładką (1995) oraz Książka z szarą okładką (1997).
W 1999 roku Ai Weiwei osiedlił się w wiosce Caochangdi, gdzie założył studio FAKE Design.
W roku 2000, razem z Feng Boyi, był kuratorem wystawy „Fuck Off”, która odbyła się równocześnie i w opozycji do Szanghajskiego Biennale.
Dzieła Ai Weiweia były prezentowane między innymi na 48. Biennale w Wenecji (1999), 1. Triennale w Guangzhou (2002), Zones of Contact: 2006 Biennale of Sydney oraz documenta 12 w Kassel (2007).
Stadion Narodowy w Pekinie
Ai Weiwei, współpracując ze szwajcarską firmą Herzog & de Meuron, pełnił rolę konsultanta artystycznego przy projekcie Stadionu Narodowego w Pekinie, znanego jako „Ptasie Gniazdo”, na Letnie Igrzyska Olimpijskie 2008.
Jednak przed rozpoczęciem igrzysk odciął się od związku z nimi, twierdząc: „Zdążyłem już o tym zapomnieć. Odrzucam wszelkie prośby, bym pozował do zdjęć na jego tle, byłoby to bowiem wymuszony uśmiech w złym guście.” Nawoływał do bojkotu wydarzenia.
W sierpniu 2007 roku skrytykował twórców choreografii ceremonii otwarcia igrzysk, w tym Steven Spielberg i Zhang Yimou, stwierdzając, że nie spełnili oczekiwań artystycznych: „To obrzydliwe. Nie szanuję nikogo, kto bez wstydu nadużywa swojej pozycji, ignorując kwestie etyczne.” W lutym 2008 roku Spielberg zrezygnował z roli doradcy Igrzysk.
Dochodzenie w sprawie ofiar trzęsienia ziemi w Syczuanie
15 grudnia 2008 roku Ai Weiwei rozpoczął dochodzenie w sprawie ofiar trzęsienia ziemi w Syczuanie, mającego na celu sporządzenie listy uczniów, którzy zginęli w wyniku katastrofy, do 12 maja 2009 roku – pierwszej rocznicy wydarzenia. Do 14 kwietnia 2009 roku lista zgromadziła 5385 nazwisk. Ai opublikował ją na swoim blogu, wraz z licznymi artykułami dokumentującymi dochodzenie. Został pobity przez policję w Chengdu, gdzie udał się, aby zeznawać w sprawie Tan Zuorena, który również starał się wyjaśnić wysoką liczbę ofiar.
14 września 2009 roku w szpitalu w Monachium zdiagnozowano u niego krwawienie wewnętrzne, prawdopodobnie w wyniku pobicia, a lekarz zalecił operację mózgu.
Sunflower Seeds
W październiku 2010 roku w londyńskim muzeum Tate Modern zainaugurowano wystawę Sunflower Seeds (Ziarna słonecznika). Ta przygotowywana przez pięć lat instalacja składa się z ponad stu milionów ręcznie robionych i malowanych porcelanowych „ziaren” słonecznika, wyprodukowanych przez ponad 1600 mieszkańców słynącego z produkcji porcelany miasta Jingdezhen. Ziarna rozsypano na powierzchni 3400 metrów kwadratowych hali turbin Tate Modern.
Według słów autora, spacer po powierzchni ziaren miał sprzyjać doświadczeniu mieszanki masowej konsumpcji, wielkiego przemysłu oraz domowej produkcji, jaką charakteryzują dzisiejsze Chiny.
16 października 2010 roku, z powodu zbyt wysokiego zagęszczenia pyłu porcelanowego w powietrzu, zarząd muzeum ograniczył dostęp do wystawy, kierując zwiedzających na balkony.
Spór o szanghajskie studio
W listopadzie 2010 roku Ai Weiwei został umieszczony w areszcie domowym przez chińską policję, aby uniemożliwić mu oficjalne otwarcie jego nowego studia w Szanghaju. Budynek został zaprojektowany i wzniesiony w ramach zaproszenia, które Ai Weiwei oraz inni artyści otrzymali od „wysokiego urzędnika”. Miało to stanowić przyczynek do powstania planowanej przez lokalne władze dzielnicy kulturalno-artystycznej, w której Ai miał uczyć architektury. Został oskarżony o budowę bez odpowiednich zezwoleń, co doprowadziło do wydania nakazu rozbiórki. Ai twierdzi, że w trakcie realizacji projektu władze były niezwykle przychylne, a sama budowa odbywała się „pod ich nadzorem”. Dopiero dwa miesiące przed planowanym otwarciem dowiedział się, że jego studio ma zostać zburzone. Uważa się za „jednego z zaproszonych artystów, którego studio zostanie zrównane z ziemią”.
Otwarcie studia odbyło się bez jego obecności, a uczestnicy przyjęcia spożyli kraba wełnistoszczypcego, którego chińska nazwa (chiń. 河蟹 héxiè) jest homofonem słowa „harmonia” (chiń. 和谐 héxié), co ironicznie wykorzystywane jest przez chińskich internautów. Następnego dnia artysta został zwolniony z aresztu domowego.
Studio zostało zburzone na polecenie rządu chińskiego 11 stycznia 2011 roku.
Podobnie jak innym aktywistom i intelektualistom, Ai Weiwei nie pozwolono na opuszczenie Chin przed ceremonią wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla pisarzowi Liu Xiaobo w Oslo w grudniu 2010 roku. Ai twierdzi, że nie został zaproszony na ceremonię i planował podróż do Korei, lecz po zatrzymaniu poinformowano go, że nie może opuścić kraju z powodów związanych z bezpieczeństwem narodowym.
Zatrzymanie przez chińskie władze
W kwietniu 2011 roku Ai Weiwei został zatrzymany przez chińskie władze i przesłuchiwany, jak podała agencja Xinhua, „w sprawie przestępstwa gospodarczego”. O uwolnienie artysty apelowały zachodnie rządy, w tym Stany Zjednoczone, Niemcy oraz Wielka Brytania. Ai Weiwei, który naraził się komunistycznym władzom, nazywając chińskich przywódców „gangsterami” i walcząc na rzecz praw człowieka, według niepotwierdzonych informacji dziennika Wen Wei Po, był oskarżany o unikanie płacenia podatków, niszczenie dokumentów księgowych, a także o bigamię i rozpowszechnianie pornografii w internecie.
22 czerwca 2011 roku, po rzekomym przyznaniu się do winy, Ai Weiwei został zwolniony z więzienia za kaucją na okres jednego roku, zobowiązując się do powstrzymania się od publicznych wypowiedzi. W tym okresie artysta nie mógł opuszczać Pekinu.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Ai Weiwei: Sunflower Seeds w Tate Modern Turbine Hall w Londynie – relacja z wernisażu