Ahuia Ova (ur. 1877 w Hohodae, zm. 1951 w Kili Kila) to tłumacz języka angielskiego, informator-przewodnik współpracujący z europejskimi antropologami oraz autor autobiografii, który jako drugi twórca w historii Papui-Nowej Gwinei doczekał się wydania swojej pracy w druku.
Życiorys
Ahuia Ova prawdopodobnie przyszedł na świat w Hohodae, w wiosce Hanuabada, niedaleko Port Moresby. Jego ojciec był mieszkańcem wioski plemienia Koita w Kila Kila, a po jego śmierci Ahuia osiedlił się w Hohodae z matką. Przodkowie ze strony ojca wywodzili się z Półwyspu Hood, natomiast ze strony matki z plemienia Nara (Lala), które zamieszkiwało północ od zatoki Galley Reach.
Jako młodzieniec rozpoczął pracę jako sługa i kucharz w Domu Rządowym oraz w domach europejskich urzędników. Jeden z jego pracodawców zabrał go na sześciotygodniową podróż do Cooktown w stanie Queensland. Następnie przez pięć lat pełnił funkcję konstabla w swojej wiosce. W latach 1914–1918 pracował jako tłumacz w Centralnym Trybunale. Zyskał znaczny wpływ w Hanuabadzie, stając się pierwszym przewodniczącym Rady Hanuabada. Po 1929 roku, kiedy nie został ponownie wybrany na radnego Hohodae, jego pozycja zaczęła budzić wątpliwości, zwłaszcza że wiele zawdzięczał europejskim wpływom, w szczególności wicegubernatorowi Sir Hubertowi Murrayowi.
W trakcie II wojny światowej mieszkańcy wiosek w regionie Port Moresby zostali ewakuowani. Ahuia pracował w katolickiej misji na wyspie Yule. Po powrocie Papuańczyków do Hohodae w 1945 roku spotkał się z dużą niechęcią. W 1948 roku powrócił do wioski swojego ojca, Kili Kila, gdzie zmarł w samotności i częściowej ślepocie w kwietniu 1951 roku.
Twórczość literacka
Ahuia Ova był osobą o dużej inteligencji i odwadze. Pełnił rolę tłumacza oraz informatora-przewodnika dla europejskich antropologów, takich jak Charles Gabriel Seligman, Cyril Belshaw, Bronisław Malinowski i Francis Edgar Williams. Jego upadek jako przywódcy plemiennego był częściowo wynikiem sporadycznego nadużywania władzy, ale głównie wynikał z uzależnienia od wsparcia ze strony Europejczyków. Chociaż jego bezpośredni wpływ na historię Papui-Nowej Gwinei był ograniczony, to zawarte w autobiografii opisy stanowią cenne źródło informacji, szczególnie dotyczących wyzwań, przed którymi stawali wykształceni Papuańczycy w czasach gwałtownych zmian społecznych. Konflikt między tradycyjnymi wartościami a zachodnimi zwyczajami wpłynął na jego życie.
Kluczowym aspektem jego pracy był wpływ misjonarzy i ich starania o wprowadzenie nowych religii wśród ludności tubylczej. Ahuia początkowo przynależał do Kościoła anglikańskiego London Missionary Society, którego działalność misyjna w Oceanii była intensywna i znacząco wpłynęła na edukację niepiśmiennych ludów. Z powodu poligamii został jednak pozbawiony przynależności kościelnej. Pod koniec swojego życia przeszedł na katolicyzm, twierdząc, że obie religie wyznają jednego Boga.
Dzięki znajomości z Murrayem oraz australijskim antropologiem Williamsem, redaktorem „The Papuan Villager”, Ahuia miał możliwość opublikowania swoich wspomnień w „The Journal of Royal Anthropological Institute” jako The Reminiscence of Ahua Ova. Ova spisał swoje wspomnienia w lingua franca, w Motu, które zostały przetłumaczone przez urzędnika z Hanuabady, Igo Arua, i opublikowane w 1939 roku, sześć lat po wydaniu autobiografii Hosea Linge.
Polski akcent
Jednym z antropologów, z którymi współpracował Ahuia Ova, był polski antropolog i etnograf, Bronisław Malinowski. Spotkali się po raz pierwszy w 1914 roku, a Ova miał już wtedy doświadczenie w współpracy z naukowcami. Po raz pierwszy wspierał ich w 1904 roku, kiedy pracował z mentorem Malinowskiego, Seligmanem. Ova był kluczowym źródłem informacji na temat kultury plemiennej Papuańczyków, szczególnie plemienia Koita. Seligman polecił Malinowskiemu Ovu, który wspierał go w przygotowaniach do pracy terenowej na Wyspach Trobriandzkich w latach 1915–1918. To doświadczenie pozwoliło polskiemu naukowcowi na nowo zdefiniować rolę lokalnego informatora jako osoby, z którą można prowadzić rozmowy i która jest dobrym towarzyszem w codziennych sytuacjach. Do tego czasu antropolodzy opierali się głównie na sztywnej metodzie współpracy opisanej w „Notes and Queries”.
Przypisy