Ahmed Sekou Touré (urodzony 9 stycznia 1922 w Faranah, zmarły 26 marca 1984 w Cleveland) był gwinejskim politykiem, działaczem na rzecz niepodległości oraz prezydentem Gwinei.
Życiorys
Urodził się 9 stycznia 1922 roku w Faranah w Gwinei. Pochodził z rodziny rolniczej, jako syn Alpha i Aminaty Touré. Należał do grupy etnicznej Malinke (grupa Mande) i był muzułmaninem, chociaż później ogłosił, że akceptuje „wszystkie wyznania”. Ukończył szkołę podstawową, a następnie podjął naukę w szkole technicznej w Konakry. W 1936 roku został wydalony z powodu udziału w strajku. Pracował jako urzędnik pocztowy i zainteresował się ruchem robotniczym, organizując pierwszy udany strajk w francuskiej Afryce Zachodniej, który trwał 76 dni. W 1945 roku był jednym z założycieli Federacji Związków Robotniczych Gwinei i został sekretarzem generalnym związku pracowników poczty i telekomunikacji. W 1946 roku objął stanowisko sekretarza generalnego gwinejskiego oddziału komunistycznej Powszechnej Konfederacji Pracy (CGT). W 1950 roku awansował na sekretarza generalnego Komitetu Koordynacyjnego CGT dla francuskiej Afryki Zachodniej, a w 1958 roku został przewodniczącym CGT.
Oprócz działalności związkowej, Touré zaangażował się w politykę. W 1946 roku był jednym z współzałożycieli Afrykańskiego Zjednoczenia Demokratycznego, a w tym samym roku został wybrany do Zgromadzenia Ustawodawczego Gwinei. W 1947 roku założył Demokratyczną Partię Gwinei (PDG), której sekretarzem generalnym został w 1950 roku. PDG opowiadała się za całkowitym zniesieniem kolonializmu oraz przeciwko utrzymaniu tradycyjnych struktur społecznych, takich jak instytucja wodzostwa i kastowość. Dwukrotnie, w 1951 i 1954 roku, został wybrany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego, jednak jego udział w pracach parlamentu został zablokowany. W 1955 roku ubiegał się o fotel burmistrza Konakry, zdobywając zdecydowaną przewagę głosów. Rok później został dopuszczony do prac Zgromadzenia Narodowego, które sprawował do 1958 roku. Na koniec 1957 roku objął stanowisko wiceprzewodniczącego Rady Ustawodawczej Gwinei.
W 1958 roku, po zwycięskim dla zwolenników niezależności referendum, odbyły się wybory, w których zwyciężyła formacja Touré. W latach 1958–1972 pełnił funkcję przewodniczącego rządu niepodległej Gwinei, a od 1961 roku był prezydentem. Demokratyczna Partia Gwinei stała się monopartią. Touré zerwał dotychczasowe relacje z Francją, co spowodowało, że dawna metropolia wstrzymała wszelką pomoc dla Gwinei. Odrzucił również kapitalistyczny model rozwoju, wybierając socjalizm. W nowym, niepodległym kraju wprowadzono jednopartyjne rządy PDG, a rząd przeprowadzał lewicowe reformy, takie jak nacjonalizacja niektórych sektorów gospodarki, banków zagranicznych i ziemi, oraz wprowadzenie bezpłatnego szkolnictwa i częściowej opieki medycznej. Dokonano reorganizacji administracji państwowej oraz afrykanizacji kadr.
Touré zwrócił się o pomoc do sąsiedniej Ghany, która udzieliła Gwinei pożyczek w wysokości 28 milionów dolarów. Dobre relacje łączyły go z prezydentem Ghany, Kwame Nkrumah, obaj politycy byli zwolennikami panafrykanizmu. Gwinea i Ghana zadeklarowały chęć zjednoczenia, jednak nigdy do tego nie doszło z powodu obalenia Nkrumaha przez wojsko, po czym uzyskał on azyl polityczny w Gwinei. Początkowo Touré utrzymywał dobre relacje z blokiem wschodnim; w 1960 roku odwiedził Chiny, a następnie ZSRR, gdzie prosił o pomoc gospodarczą. W tym samym roku został odznaczony Międzynarodową Leninowską Nagrodą Pokoju. Zbliżenie do bloku wschodniego było jednak krótkotrwałe, gdyż w 1961 roku prezydent wydalił radzieckiego ambasadora i oskarżył ZSRR o spiskowanie w celu wywołania rewolucji w kraju.
Po wydaleniu radzieckiego ambasadora, Touré zainicjował polityczny zwrot i otworzył się na Stany Zjednoczone. W 1963 roku spotkał się z prezydentem Johnem Fitzgeraldem Kennedym, który udzielił Gwinei wsparcia ekonomicznego. W kolejnych latach Gwinea starała się unikać angażowania się w zimną wojnę, lawirując między stronami konfliktu, co pozwoliło jej przyjmować pomoc zarówno z USA, jak i ZSRR. Gwinea aktywnie uczestniczyła również w ruchu państw niezaangażowanych.
Najbardziej napięte relacje dotyczyły jego rządu w stosunku do Senegalu, Francji i Wybrzeża Kości Słoniowej. Sytuacja zaostrzyła się w kwietniu 1960 roku, kiedy to ogłoszono rozbicie nieudanego puczu. Kolejna nieudana próba odsunięcia Touré miała miejsce w 1965 roku, a prezydent oskarżył Wybrzeże Kości Słoniowej o inspirowanie puczu. W tym samym roku powstała antyrządowa grupa Front pour la libération nationale de Guinée (FLNG), której liderzy znajdowali się na emigracji w Francji, Senegalu i Wybrzeżu Kości Słoniowej. Aby stawić czoła FLNG, prezydent, oprócz regularnej armii, wykorzystywał także partyjną milicję, która w połowie lat 60. liczyła około 30 tysięcy osób. Gwinea wspierała także partyzantów walczących o niepodległość Gwinei Bissau, która wówczas była pod panowaniem Portugalii. W 1970 roku Portugalia rozpoczęła kampanię propagandową przeciwko Gwinei w ramach NATO, a 22 listopada przeprowadziła nieudany atak na Gwineę. Po odparciu inwazji rząd Touré stał się coraz bardziej represyjny, a on sam zyskiwał na ostrożności.
Od 1975 roku nastąpiła poprawa stosunków międzynarodowych. Gwinea wznowiła relacje z Francją, co spowodowało, że Francuzi wstrzymali pomoc dla przeciwników Touré. Gwinea zrekompensowała także straty, jakie ponieśli francuscy przedsiębiorcy w wyniku nacjonalizacji oraz zezwoliła na francuskie inwestycje. Od 1978 roku wprowadzał plan liberalizacji gospodarczej i ocieplił relacje z Senegalem oraz Wybrzeżem Kości Słoniowej. Działał jako mediator, a w połowie lat 70. brał udział w mediacjach między Mali a Górną Woltą. W 1982 roku stanął na czele delegacji Organizacji Współpracy Islamskiej, prowadzącej mediacje w trakcie wojny iracko-irańskiej. W tym samym roku został wybrany przewodniczącym Organizacji Jedności Afrykańskiej, blokując w ten sposób wybór na to stanowisko przywódcy Libii, Mu’ammara al-Kaddafiego.
Zmarł na zawał serca w marcu 1984 roku. W kwietniu 1984 roku miał miejsce wojskowy zamach stanu, który zlikwidował ustanowiony przez niego monopartyjny system rządów Demokratycznej Partii Gwinei.
Przypisy