Ahmed Karahisari
Ahmed Karahisari (osm. أحمد قره حصاری; ur. 1469 w Afyon Karahisar, zm. 1556 w Stambule) to najbardziej znany osmański kaligraf z czasów sułtana Sulejmana Wspaniałego (1520–1566).
Uznawany jest za ucznia Şeyha Hamdullaha, jednak za swojego najważniejszego nauczyciela uważał perskiego mistrza Asadollaha Kermaniego (zm. 1488), chociaż nie ma informacji, gdzie dokładnie pobierał nauki. Stał się członkiem sułtańskiego korpusu kaligrafów (ahl-i hiraf) i zyskał miano najbardziej znanego kaligrafa czasów Sulejmana Wspaniałego. Dzieła sygnowane przez Karahisariego obejmują okres od 1527 do 1554 roku i wszystkie wydają się być zamówieniami sułtańskimi. Najważniejsze z nich zostały stworzone w ostatniej dekadzie jego życia, w tym największa kiedykolwiek wykonana dla Osmanów kopia Koranu, o wymiarach 63 na 43 cm, która pozostała niedokończona w chwili śmierci Karahisariego w 1556 roku (zobacz ilustracja nr 3). Oprócz egzemplarzy Koranu, Karahisari kopiował również zbiory tradycji i modlitw, a także kaligraficzne przykłady i ćwiczenia (zobacz ilustracja nr 6).
Zamiast rozwijać popularny w tamtym czasie styl Şeyha Hamdullaha, Karahisari dążył do ożywienia sześciu klasycznych duktów Jakuta al-Mustasimiego (zm. 1298), zwłaszcza doskonaląc style sülüs i tevkî. Jego styl nesih (zobacz ilustracje nr 2 i 4) nie mógł konkurować z tym wprowadzonym przez Şeyha Hamdullaha, ale w zakresie dużego sülüs (celî sülüs) (zobacz ilustracja nr 1) uznawany był za bardziej efektywny. Podobnie jak Hamdullah, Karahisari preferował użycie celî sülüs, któremu towarzyszył nesih na brzegach, ale także eksperymentował z różnymi formami kaligraficznymi, takimi jak „kwadratowe kufi” (banna’i, makili), podwójne inskrypcje zawierające lustrzane obrazy (musanna) oraz tusze w różnych kolorach. Był także znany z używania tzw. pisma łańcuchowego (musalsal), w którym litery były połączone, jakby pióro nie odrywało się od papieru. Jako mistrzowski przykład połączenia dwóch tak różnych technik jak „kwadratowe kufi” i „pismo łańcuchowe” uznaje się jego frontyspis do zbioru tekstów religijnych skopiowanych dla Sulejmana około 1550 roku (zobacz ilustracja nr 5). Wraz ze swoim przybranym synem Hasanem Çelebim (zm. po 1594) był autorem kaligrafii zdobiących prestiżowe dzieła architektoniczne wówczas Stambułu, w tym Meczet Sulejmana (zobacz ilustracja nr 1).
Oprócz Hasana Çelebiego, innym ważnym uczniem Karahisariego był Derviş Mehmed (zm. 1592). Mimo że styl Karahisariego, poza celî sülüs, został porzucony przez następne pokolenia na rzecz stylu stworzonego przez Şeyha Hamdullaha, Karahisari, obok Hamdullaha i Hafiza Osmana, jest tradycyjnie uważany za jednego z trzech najważniejszych kaligrafów okresu osmańskiego.
Przypisy
Bibliografia
- Hamid Reza Afsari: Calligraphy 3. Calligraphy in the Ottoman Period. Encyclopaedia Islamica. [dostęp 2017-06-26]. (ang.).
- Sheila S. Blair: Islamic Calligraphy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006. ISBN 978-0-7486-1212-3.
- M. Uğur Derman: Masterpieces of Ottoman Calligraphy from the Sakip Sabanci Museum. Istanbul: Sabanci University, 2004. ISBN 975-8362-45-3.
- Nabil Saidi: Ahmad Karahisari. Grove Art Online. [dostęp 2021-04-19]. (ang.).