Al-Haji Sir Ahmadu Bello (ur. 1910, zm. 1966) był politykiem nigeryjskim oraz pierwszym premierem regionu Północna Nigeria w latach 1954-1966.
Wraz z Abubakarem Tafawą Balewą, był jednym z czołowych polityków Północnej Nigerii. Wspólnie z Balewą odegrał kluczową rolę w negocjacjach dotyczących statusu regionu w niepodległej Nigerii. Podczas jego przewodnictwa w Północnym Kongresie Ludowym, jego partia odniosła zwycięstwo w wyborach parlamentarnych w 1959 roku. Bello został zamordowany 15 stycznia 1966.
Młodość
Ahmadu Bello przyszedł na świat 12 czerwca 1910 roku w Rabbah, w stanie Sokoto. Był synem przywódcy dystryktu oraz dziedzicem tronu w emiracie Sokoto. Jego pradziadek, Sułtan Bello, był założycielem Sokoto, a jego ojciec był czczonym kalifą, Usmanem Daną Fodio. Ahmadu Bello uczęszczał do Szkoły Prowincjonalnej w Sokoto (wówczas jedynej nowoczesnej szkoły w regionie) oraz do Koledżu Kształcenia Nauczycieli w Katsina. Po pięciu latach w Katsina, został oddelegowany przez sułtana do nauczania w średniej szkole w Sokoto, która przeszła gruntowną rewitalizację. W 1934 roku został przywódcą dystryktu Rabbah, a cztery lata później objął urząd burmistrza miasta Gusau. W 1938 roku bez sukcesu ubiegał się o tytuł sułtana Sokoto. Nowy sułtan przyznał mu wkrótce tytuł tradycyjny, a obecnie honorowy, „Sarduna” i włączył go do Lokalnej Rady Zarządzającej Sokoto. W 1948 roku otrzymał stypendium na studia w zakresie administracji samorządowej w Anglii, które przyjął, aby poszerzyć swoją wiedzę na temat zarządzania.
Polityka nigeryjska
Po powrocie z Wielkiej Brytanii, Ahmadu Bello został wyznaczony jako delegat prowincji Sokoto do regionalnego Zgromadzenia. Na forum Zgromadzenia reprezentował interesy terenów północnych oraz nawiązał porozumienie z głównymi przedstawicielami północnych emiratów: Kano oraz Bornu. W wyniku pierwszych wyborów w Północnej Nigerii, które odbyły się w 1952 roku, uzyskał mandat w Zgromadzeniu Północnym. Stał się także członkiem regionalnej Rady Wykonawczej oraz ministrem pracy. Potem pełnił funkcje ministra pracy, ministra rządu lokalnego oraz ministra rozwoju społeczności w Północnej Nigerii.
W 1954 roku Ahmadu Bello został pierwszym premierem Północnej Nigerii. W trakcie wyborów niepodległościowych w 1959 roku, poprowadził Północny Kongres Ludowy (NPC) do zdobycia większości miejsc w parlamencie. NPC dążył do utworzenia koalicji z Narodową Radą Nigerii i Kamerunu (National Council of Nigeria and the Cameroons), kierowaną przez dr Nnamdiego Azikiwe. Połączone partie stworzyły pierwszy krajowy, federalny rząd, który doprowadził Nigerię do uzyskania niepodległości od Wielkiej Brytanii. W trakcie formowania niezależnego rządu federalnego w 1960 roku, Bello, jako lider NPC, pozostał na stanowisku premiera Północnej Nigerii, a funkcję premiera Federacji przejął jego zastępca, Abubakar Tafawa Balewa.
Najważniejszym osiągnięciem Ahmadu Bello była modernizacja oraz unifikacja różnorodnych, odrębnych grup etnicznych w północnej Nigerii. Premier zginął podczas przewrotu wojskowego w styczniu 1966 roku, który doprowadził do obalenia pierwszego rządu niepodległej Nigerii. Aż do zamachu stanu, Ahmadu Bello pełnił funkcję premiera Północnej Nigerii.
Na jego cześć uniwersytet w Zarzy nosi jego imię. Jego podobizna widnieje również na banknocie o nominale 200 naira (waluta nigeryjska). Ahmadu Bello pozostawił po sobie jedno dziecko.
Bibliografia
Ahmadu Bello; My Life, Cambridge University Press, 1962.