Ahmad Mahir, arab. أحمد ماهر (rok urodzenia 1888, zgon 24 lutego 1945) – polityk egipski, pełniący funkcję premiera Egiptu w latach 1944–1945.
Życiorys
Pochodzenie i wczesna działalność
Był członkiem zamożnej rodziny właścicieli ziemskich, która miała głębokie tradycje polityczne oraz aktywnie uczestniczyła w egipskim ruchu narodowym. Jego ojciec, Muhammad Mahir, miał karierę wojskową, a później pracował jako urzędnik państwowy oraz wiceminister wojny. Ahmad Mahir miał pięciu braci, wszyscy z nich zdobyli wykształcenie wyższe. Jego starszy brat, Ali, również zajął się polityką, trzykrotnie obejmując urząd premiera Egiptu (w latach 1936, 1939–1940 oraz 1952).
Ahmad Mahir ukończył studia prawnicze w Montpellier, gdzie uzyskał doktorat z zakresu nauk prawnych. Po powrocie do Egiptu rozpoczął pracę jako wykładowca w szkole prawniczej w Kairze oraz w Wyższej Szkole Handlowej w tym mieście.
Działacz Wafdu
W 1919 roku dołączył do partii Wafd. Z jej ramienia został wybrany do egipskiego parlamentu w 1923 roku, a następnie objął stanowisko ministra oświaty w rządzie Sada Zaghlula. Opuścił rząd w 1924 roku po oskarżeniu o powiązania z grupą, która zorganizowała udany zamach na brytyjskiego gubernatora generalnego Egiptu i Sudanu, Lee Stacka. Ostatecznie został uniewinniony od zarzutu inspirowania zamachu. W kolejnych latach coraz bardziej dystansował się od polityki Wafdu, chociaż w 1936 roku, jako przedstawiciel tej partii, objął stanowisko przewodniczącego parlamentu. W następnym roku Mustafa an-Nahhas, lider Wafdu, usunął go z partii z powodu krytyki traktatu brytyjsko-egipskiego z 1936 roku oraz prób mediacji między partią a młodym królem Farukiem. Wtedy razem z Mahmudem an-Nukraszim założył partię Sad, nawiązującą do imienia znanego przywódcy Wafdu, która miała realizować demokratyczny program początkowych liderów tej partii. Szybko okazało się jednak, że nowa organizacja stała się sojusznikiem króla w konflikcie z Wafdem.
Lider Sadu
Partia Mahira i an-Nukrasziego odniosła znaczący sukces wyborczy w 1938 roku, uczestnicząc w wyborach jako część bloku z partią Liberalno-Konstytucyjną. Uzyskali 193 mandaty (na 294), podczas gdy Wafd zdobył jedynie 12, co według niektórych źródeł było świadomym oddaniem zwycięstwa wyborczego. W koalicyjnym rządzie Mahir objął stanowisko ministra finansów, ale wkrótce Brytyjczycy wymusili na królu utworzenie rządu złożonego z bardziej przychylnych im przedstawicieli Wafdu; Ahmad Mahir został przewodniczącym parlamentu.
Na czele rządu
W październiku 1944 roku król Faruk zdymisjonował rząd Mustafy an-Nahhasa i powołał Ahmada Mahira na nowego premiera. Wielka Brytania zaakceptowała tę decyzję, ponieważ nowy szef rządu (złożonego z polityków Sa’adu, Niezależnego Bloku Wafdystów i Partii Liberalno-Konstytucyjnej) miał reputację polityka probrytyjskiego. W przedterminowych wyborach w 1945 roku Wafd nie wziął udziału, co umocniło pozycję Mahira jako premiera.
Ahmad Mahir był zdeterminowany, aby doprowadzić do wypowiedzenia przez Egipt wojny III Rzeszy i Japonii. Umożliwiłoby to Egiptowi znalezienie się w gronie zwycięzców II wojny światowej oraz przystąpienie do powstającej Organizacji Narodów Zjednoczonych. 24 lutego 1945 roku, po wygłoszeniu przemówienia zapowiadającego wypowiedzenie Niemcom wojny, został zastrzelony po wyjściu z sali obrad. Sprawcą zamachu był działacz Młodego Egiptu, Muhammad al-Isawi, który mógł być także powiązany z Braćmi Muzułmanami. Na stanowisku premiera Mahira zastąpił an-Nukraszi, który dwa dni po jego zabójstwie oficjalnie wypowiedział wojnę III Rzeszy.
Przypisy