Ahmad Abd al-Hadi al-Dżalabi, ar. أحمد عبد الهادي الجلبي (urodzony w 1945 roku w Bagdadzie, zmarł 3 listopada 2015 roku tamże) był irackim politykiem oraz liderem Irackiego Kongresu Narodowego, pełniącym funkcję wicepremiera Iraku w latach 2005–2006.
Życiorys
Wczesna działalność
Al-Dżalabi pochodził z wpływowej rodziny szyickiej w Bagdadzie. W młodości jego rodzina przeniosła się do Stanów Zjednoczonych, a następnie do Wielkiej Brytanii. Jego rodzina prowadziła najstarszy bank w Iraku, jednak opuściła kraj po rewolucji, która doprowadziła do obalenia monarchii haszymickiej. Ukończył studia z zakresu matematyki na Uniwersytecie w Chicago, gdzie uzyskał również doktorat w tej dziedzinie. W 1977 roku przeniósł się do Ammanu, gdzie założył bank Petra, który jednak zbankrutował, zmuszając go do ucieczki za granicę. W Jordanii został skazany in absentia na 22 lata więzienia za oszustwo przez sąd wojskowy. Al-Dżalabi twierdził, że jego skazanie było efektem spisku ze strony irackich służb specjalnych.
Przez długi czas angażował się w działalność zagranicznej opozycji irackiej, sprzeciwiającej się rządom partii Baas oraz Saddama Husajna. W 1992 roku powołał do życia Iracki Kongres Narodowy, który był finansowany przez CIA. Po tej dacie po raz pierwszy jako dorosły odwiedził Irak, przebywając w irackim Kurdystanie, który od nieudanego powstania Kurdów w 1991 roku i ustanowieniu strefy zakazu lotów, pozostawał w rzeczywistości poza kontrolą władz w Bagdadzie. Opuścił Kurdystan, gdy obszar ten został ponownie zaatakowany przez wojska irackie.
Wojna w Iraku
W 1998 roku administracja prezydenta USA Billa Clintona doprowadziła do uchwalenia Iraq Liberation Act, na mocy którego irackie organizacje opozycyjne, w tym Iracki Kongres Narodowy, otrzymały 100 milionów dolarów na swoją działalność.
Ahmad al-Dżalabi był zwolennikiem amerykańskiej inwazji na Irak. Dostarczał Amerykanom informacje o posiadaniu przez Irak broni masowego rażenia, które okazały się nieprawdziwe.
Pomimo bliskich relacji z administracją prezydenta George’a W. Busha, po obaleniu reżimu Saddama Husajna doszło do konfliktu z amerykańskimi liderami, co skutkowało brakiem zaufania do niego przy przydzielaniu najwyższych stanowisk w nowym irackim rządzie. Al-Dżalabi przez pewien czas był przewodniczącym Tymczasowej Irackiej Rady Zarządzającej (w systemie rotacyjnym) oraz ministrem finansów. W maju 2003 roku objął również przewodnictwo w komisji koordynującej eliminację działaczy zdelegalizowanej partii Baas – debasyfikację. W 2004 roku Amerykanie zaczęli podejrzewać go o przekazywanie irańskiemu Korpusowi Strażników Rewolucji Islamskiej kluczowych informacji dotyczących funkcjonowania państwa irackiego, co doprowadziło do wstrzymania finansowania jego organizacji.
Al-Dżalabi cieszył się zaufaniem duchowego przywódcy szyitów irackich, Alego as-Sistaniego, oraz wspierał Muktadę as-Sadra i ruch sadrystowski.
W wyborach parlamentarnych w Iraku w grudniu 2005 roku jego partia początkowo miała dołączyć do szyickiej koalicji Zjednoczony Sojusz Iracki, jednak ostatecznie wycofała się z negocjacji i postanowiła wystartować samodzielnie. W wyniku tych wyborów poniosła klęskę, zdobywając jedynie 0,5% głosów, co skutkowało brakiem mandatu deputowanego w Izbie Reprezentantów. W tym samym roku dołączył jako wicepremier do rządu Ibrahima al-Dżafariego, jednego z liderów szyickiej koalicji Zjednoczony Sojusz Iracki. W kwietniu 2005 roku objął także stanowisko p.o. ministra ds. ropy naftowej w rządzie al-Dżafariego. W wyborach parlamentarnych w Iraku w 2014 roku jego partia wystartowała jako część koalicji Al-Muwatin (Obywatele), w której dominującą rolę odgrywała szyicka Najwyższa Rada Islamska w Iraku.
Na jego życie wielokrotnie organizowano zamachy, jednak żaden z nich nie zakończył się sukcesem.
Do momentu swojej śmierci kierował komitetem finansowym przy irackiej Izbie Reprezentantów. Zmarł w Bagdadzie na skutek ataku serca.
Przypisy