Ah, Wilderness! to komedia stworzona w 1933 roku przez amerykańskiego dramaturga Eugene’a O’Neilla. Jej premiera miała miejsce 2 października 1933 roku w Guild Theatre na nowojorskim Broadwayu. Uznawana jest za niezwykłe dzieło w dorobku O’Neilla, ponieważ jest jedyną komedią w jego twórczości. O’Neill napisał ją w 1932 roku jako formę odskoczni po dramacie Mourning Becomes Electra z 1931 roku. Sztuka charakteryzuje się lekkością i beztroskim tonem, będąc wyrazem nostalgii za rodzinnych życiem, którego autor nigdy nie doświadczył.
Akcja sztuki toczy się w 1906 roku i skupia się na amerykańskiej rodzinie Millerów. Głównym bohaterem jest 16-letni Richard, który przeżywa okres dojrzewania w przełomowych czasach dla Ameryki. Chłopak, podobnie jak O’Neill w swoim młodzieńczym okresie, wykazuje anarchistycznego ducha, fascynując się poezją Algernona Charlesa Swinburne’a oraz Edwarda FitzGeralda, a także dziełami George’a Bernarda Shawa i Henrika Ibsena.
Fabuła
Akcja rozgrywa się w małym miasteczku w stanie Connecticut w 1906 roku. 16-letni Richard jest zauroczony lokalną dziewczyną Muriel McComber, mimo sprzeciwu jej ojca, Davida. Ciotka Richarda, Lily, będąca starą panną, ma uczucia do nieodpowiedzialnego alkoholika Sida Davisa, który długo w niej się kochał, ale nie może zdecydować się na małżeństwo. Kiedy Richard otrzymuje od Muriel list, w którym dziewczyna oznajmia, że nie chce go więcej widzieć, postanawia wybrać się do baru ze znajomym swojego starszego brata z college’u, Wintem Selby, gdzie po raz pierwszy pije alkohol i spotyka prostytutkę. Jego rodzice, Nat i Essie, są zaniepokojeni, gdy Richard wraca do domu pijany, recytując poezję i opowiadając o Muriel. Następnego dnia chłopak dowiaduje się, że Muriel została zmuszona przez ojca do napisania listu. Para się godzi, a po szczerej rozmowie z ojcem, Richard zgadza się rozpocząć studia w college’u jesienią, mając pewność, że Muriel na niego czeka.
Powstanie i analiza
Podczas pracy nad tragedią Days Without End (1934), Eugene O’Neill przerwał pisanie, aby stworzyć „komedię wspomnień”. Tytuł Ah, Wilderness! pochodzi z wiersza Omara Chajjama. Jak zauważył Thomas S. Hischak w swojej książce 100 Greatest American Plays (2017), mimo że Ah, Wilderness! różni się od innych dzieł O’Neilla, wciąż jest jego sztuką. Podkreślił, że „bohaterowie są nadal żywi i wyraźni, fabuła silna i klarowna, a dialog realistyczny z nutą poetyki”.
Odbiór
Premiera teatralna i recenzje
Prapremiera Ah, Wilderness! miała miejsce 2 października 1933 w Guild Theatre na Broadwayu. W obsadzie znaleźli się: George M. Cohan (Nat Miller), Marjorie Marquis (Essie Miller), Elisha Cook Jr. (Richard Miller), Ruth Gilbert (Muriel McComber) oraz Gene Lockhart (Sid Davis). Sztuka otrzymała pozytywne recenzje od krytyków teatralnych; John Mason Brown w recenzji dla „New York Post” określił Ah, Wilderness! jako „powiew świeżego powietrza… cud rozsądku i wrażliwości… barwnie żywy”. Natomiast Brooks Atkinson z „The New York Times” opisał to dzieło jako „jedno z najlepszych jego dzieł… prawdziwa i sympatyczna komedia”. Chris Jones z tygodnika „Variety” w 1998 roku pisał: „Ciepła i przystępna produkcja… tętniąca życiem i pełna rozrywki… ma zarówno integralność, jak i współczesną iskrę niezbędną do przyciągnięcia publiczności, także tej spoza grona miłośników O’Neilla”.
Wybrane adaptacje
W 1935 roku Clarence Brown wyreżyserował komediodramat Burzliwa młodość, będący wierną adaptacją sztuki O’Neilla. W rolach głównych wystąpili Lionel Barrymore (Nat Miller), Spring Byington (Essie), Eric Linden (Richard „Dick” Miller), Aline MacMahon (Lily Davis) oraz Wallace Beery (Sidney Miller). Była to jedna z niewielu adaptacji O’Neilla, która nie została ocenzurowana ani skrócona na potrzeby dużego ekranu.
17 września 1939 roku sztuka została zaadaptowana na potrzeby radia dla audycji CBS The Campbell Playhouse, wyprodukowanej przez Orsona Wellesa.
W 1940 roku sztuka była wystawiana w Barter Theatre w Abingdon w stanie Wirginia. W obsadzie znalazł się początkujący aktor Gregory Peck.
W 1941 roku Ah, Wilderness! w reżyserii Evy Le Gallienne była wystawiana przez miesiąc w Guild Theatre na Broadwayu. W roli Nata Millera wystąpił Harry Carey, a partnerowali mu Ann Shoemaker (Essie), William Prince (Richard) oraz Tom Tully (Sid).
W 1959 roku Robert Mulligan wyreżyserował film telewizyjny Ah, Wilderness!. W rolach głównych zagrali: Lloyd Nolan (Nat), Helen Hayes (Essie), Lee Kinsolving (Richard) oraz Burgess Meredith (Sid).
W 1975 roku sztuka Ah, Wilderness! w reżyserii Arvina Browna była wystawiana przez dwa miesiące w Circle in the Square Theatre na Broadwayu. Geraldine Fitzgerald i William Swetland zagrali role rodziców, Teresa Wright wcieliła się w ciotkę Lily, a Richard Backus i Swoosie Kurtz zagrali młodych kochanków.
W 1988 roku Brown wyreżyserował kolejną wersję sztuki z Colleen Dewhurst i Jasonem Robardsem.
W 1988 roku Daniel J. Sullivan wyreżyserował nową wersję Ah, Wilderness!, która była prezentowana w Lincoln Center Theatre. W rolach głównych wystąpili Craig T. Nelson (Nat), Debra Monk (Essie), Sam Trammell (Richard) oraz Leo Burmester (Sid).
Przypisy
Bibliografia
Thomas S. Hischak: 100 Greatest American Plays. Rowman & Littlefield, 2017. ISBN 978-1-4422-5606-4. (ang.)
Linki zewnętrzne
Ah, Wilderness! w bazie Internet Broadway Database (ang.)