Aguti (rodzaj ssaków)

Aguti (Dasyprocta) to rodzaj ssaków należących do rodziny agutiowatych (Dasyproctidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj ten obejmuje gatunki występujące w Ameryce Środkowej (Meksyk, Belize, Gwatemala, Salwador, Honduras, Nikaragua, Kostaryka i Panama) oraz w Ameryce Południowej (Kolumbia, Wenezuela, Trynidad i Tobago, Gujana, Surinam, Gujana Francuska, Brazylia, Ekwador, Peru, Boliwia, Paragwaj i Argentyna).

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) wynosi od 435 do 760 mm, długość ogona od 10 do 55 mm, długość ucha od 30 do 50 mm, a długość tylnej stopy od 86 do 156 mm; masa ciała waha się od 0,6 do 6 kg. Aguti posiadają worki policzkowe, małe, okrągłe uszy, bardzo krótki ogon oraz wąskie stopy z kopytkowymi pazurami. Ubarwienie poszczególnych gatunków może być od rudawobrązowego do czarnego, a na ich futrze często występują pojedyncze pręgowane włosy, tworzące charakterystyczny wzór.

Ekologia

Aguti prowadzą nocny tryb życia. Ich dieta składa się z różnych owoców oraz liści. Niektóre gatunki żerują na plantacjach, takich jak bananowe i trzciny cukrowej, co prowadzi do szkód w uprawach.

Po około trzymiesięcznym okresie ciąży, samica rodzi od 2 do 4 młodych w gnieździe umiejscowionym na dnie lasu.

Systematyka

Rodzaj został zdefiniowany w 1811 roku przez niemieckiego zoologa Johanna Karla Wilhelma Illigera w jego książce dotyczącej wczesnej klasyfikacji systematycznej ssaków i ptaków. Illiger wymienił dwa gatunki: Mus Aguti Linnaeus, 1766 (= Mus leporinus Linnaeus, 1758) oraz Cavia Acuchi Illiger, 1811 (= Cavia acouchy Erxleben, 1777), z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Mus Aguti Linnaeus, 1766 (= Mus leporinus Linnaeus, 1758) (aguti złocisty).

Etymologia

Dasyprocta: od greckiego δασύπρωκτος (dasyprōktos) oznaczającego 'z włochatym zadem’, z δασυς (dasus) 'włochaty, kudłaty’ oraz πρωκτος (prōktos) 'zad, odbyt’.

Platypyga: od greckiego πλατυς (platus) 'szeroki’ oraz πυγη (pugē) 'zad’.

Cloromis (Chloromys): od greckiego χλωρος (khlōros) 'zielonkawo-żółty’ oraz μυς (mus, μύος (muos)) 'mysz’. Gatunek typowy: Cuvier w pierwotnym opisie nie wymienił żadnego gatunku.

Cutia: anagram nazwy acuti (tupi akuti 'uważny, czujny’).

Mamdasyproctaus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku, polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki:

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, EN – gatunek zagrożony, CR – gatunek krytycznie zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.