Agustín Gormaz Velasco OESA, znany również jako Agustín de la Coruña (urodzony w 1507 roku w Coruña del Conde, zmarł 24 listopada 1589 roku w Popayánie) – był hiszpańskim duchownym rzymskokatolickim, augustianinem-eremitą, misjonarzem oraz biskupem popayáńskim.
Biografia
Młodość i prezbiteriat
Urodził się jako Agustín Gormaz Velasco, a jego przydomek de la Coruña pochodzi od miejsca narodzin. 24 czerwca 1524 roku złożył śluby zakonne w Zakonie Świętego Augustyna. Uzyskał wykształcenie teologiczne na Uniwersytecie w Salamance, gdzie poznał Ignacego Loyolę. Po otrzymaniu święceń kapłańskich w 1533 roku zgłosił się na ochotnika do grupy pierwszych siedmiu augustianów, którzy wyruszyli na misje do Ameryki. Pracował jako misjonarz w rejonach Tlapy i Chilapy w Nowej Hiszpanii, gdzie nauczył się miejscowego języka rdzennych mieszkańców.
Następnie pełnił funkcję przeora klasztoru w Meksyku w latach 1551-1554 oraz był profesorem teologii i wikariuszem prowincjalnym augustiańskiej prowincji Nowej Hiszpanii w latach 1560-1564. Podczas pełnienia tej funkcji udał się do Hiszpanii, gdzie wspólnie z dominikanami i franciszkanami walczył o interesy zakonów żebraczych w Ameryce, broniąc ich przed roszczeniami biskupów.
Episkopat
W 1562 roku król Hiszpanii Filip II mianował go biskupem popayáńskim. O. Gormaz Velasco, będąc wówczas w Hiszpanii, odrzucił nominację, jednak gdy 1 marca 1564 roku papież Pius IV zatwierdził wybór, zgodził się przyjąć urząd. 15 października 1564 roku w klasztorze augustiańskim w Madrycie przyjął sakrę biskupią z rąk nieznanego konsekratora, stając się pierwszym augustianinem-biskupem w Ameryce.
Do diecezji popayáńskiej przybył w 1566 roku. Region ten był wówczas dotknięty trzęsieniem ziemi oraz epidemią ospy prawdziwej. Żyjąc w skromnych warunkach, przekazywał 2/3 dochodów biskupich potrzebującym, a pozostałą część przeznaczał na budowę kościołów i klasztorów. Jako biskup bronił praw Indian, informując króla Filipa II o niesprawiedliwościach wobec rdzennej ludności, potępiał nadużycia z ambony i w pismach oraz ekskomunikował urzędników i sędziów odpowiedzialnych za przestępstwa na Indianach.
Jego aktywna obrona praw Indian prowadziła do napięć z władzami świeckimi oraz encomenderami. Encomenderzy oskarżyli biskupa Gormaza Velasco o głoszenie heretyckich tez w liście do króla, co nie przyniosło oczekiwanych skutków. W 1570 roku gubernator Álvaro Mendoza de Carvajal wygnał biskupa.
Na wygnaniu mieszkał w klasztorach augustiańskich w Limie, Arequipie i Cuzco, gdzie prowadził duszpasterstwo wśród Indian. W 1572 roku, bezskutecznie, starał się o złagodzenie kary śmierci dla ostatniego króla Inków Tupaca Amaru, któremu osobiście udzielił chrztu.
15 kwietnia 1572 roku złożył królowi rezygnację z biskupstwa, jednak już 10 lutego 1572 roku otrzymał list od Filipa II z nakazem powrotu do Popayánu. Po powrocie do diecezji, w wyniku intryg encomenderów i ponownej krytyki wykorzystywania Indian, szybko popadł w niełaskę gubernatora. W 1582 roku, na mocy wyroku sądu w Quito, został aresztowany we własnej katedrze i przewieziony do Quito, gdzie władze przeprowadziły rewizję jego mieszkania, podczas której został okradziony. Biskup Gormaz Velasco odpowiedział na to ekskomuniką dla gubernatora. W Quito żył w skrajnym ubóstwie. W 1583 roku biskupi uczestniczący w synodzie prowincjonalnym w Quito napisali list do króla Filipa II, informując go o prześladowaniach biskupów przez władze świeckie, w szczególności w sprawie biskupa popayáńskiego. W 1586 roku Filip II potępił arbitralność sądu i uniewinnił biskupa Gormaza Velasco, który w 1587 roku powrócił do diecezji.
Pełnił funkcję biskupa popayáńskiego aż do śmierci 24 listopada 1589 roku.
W trakcie swojego pontyfikatu sprowadził do diecezji franciszkanów (1568) oraz dominikanów (1575). Z własnych środków ufundował klasztor augustianek, który kształcił dziewczęta z ubogich rodzin, a który rozpoczął działalność w 1591 roku, już po jego śmierci.
Ocena pontyfikatu
XX-wieczny historyk Pacheco pozytywnie ocenił zaangażowanie biskupa Gormaza Velasco w obronę Indian, krytykując jednocześnie jego brak elastyczności w relacjach z władzami świeckimi oraz hiszpańskimi diecezjanami.
W 1995 roku rozpoczął się jego proces beatyfikacyjny.
Pisma
Agustín Gormaz Velasco napisał dwa katechizmy, w tym jeden w języku rdzennych mieszkańców, kilka pieśni dla Indian oraz wspomnienia z czasów swojej misji w Nowej Hiszpanii.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Agustín Gormaz (Coruña) Velasco [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2025-05-05] (ang.).
Bishop Agustín Coruña Velasco. GCatholic. [dostęp 2025-05-05]. (ang.).