Agustí Villaronga
Agustí Villaronga (urodzony 4 marca 1953 w Palma de Mallorca, zmarły 22 stycznia 2023 w Barcelonie) był hiszpańskim reżyserem oraz scenarzystą filmowym, telewizyjnym i dokumentalnym, a także aktorem. W swojej karierze wyreżyserował siedem filmów fabularnych, jeden dokument, trzy projekty telewizyjne oraz trzy filmy krótkometrażowe. Jego film Księżycowe dziecko (1989) brał udział w głównym konkursie na 42. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes.
W 2011 roku zdobył Nagrodę Goya dla najlepszego reżysera za film Czarny chleb. Obraz w języku katalońskim został wybrany jako hiszpański kandydat do nagrody za najlepszy film nieanglojęzyczny podczas 84. ceremonii wręczenia Oscarów, jednak nie znalazł się na ostatecznej liście nominacji.
Życiorys
Agustí Villaronga przyszedł na świat 4 marca 1953 roku w Palma de Mallorca. Jego dziadkowie byli wędrownymi lalkarzami, a ojciec – dzieckiem hiszpańskiej wojny domowej, co wielokrotnie znajdowało odzwierciedlenie w jego filmach. Już jako dziecko ojciec zaszczepił w nim pasję do kina, a Agustí od najwcześniejszych lat marzył o zostaniu reżyserem. Na początku kariery pracował jako aktor i zrealizował kilka filmów krótkometrażowych.
Jego debiut pełnometrażowy to film W szklanej klatce (1986), który zdobył liczne nagrody i uznanie krytyków. Opowiada historię sparaliżowanego byłego nazistowskiego lekarza, którym opiekuje się młody mężczyzna, będący jednym z dzieci, które tamten wykorzystywał podczas wojny. W szklanej klatce poruszał tematykę, która stała się charakterystyczna dla późniejszej twórczości Villarongi: niespokojne dzieciństwo naznaczone przemocą oraz wczesne odkrycie seksualności.
Jego kolejny film, Księżycowe dziecko (1989), przedstawiał historię tytułowego dziecka, które podróżuje do Afryki, aby dołączyć do plemienia czekającego na przybycie białego dziecka Boga. W 1992 roku zrealizował film dokumentalny Al Andaluz, wyprodukowany przez Segetel i MoMa w Nowym Jorku. Przez kilka lat Villaronga starał się zdobyć fundusze na adaptację powieści Mercè Rodoredy Muerte en Primavera, jednak musiał zadowolić się kilkoma projektami telewizyjnymi, z których jednym był El pasajero clandestino, ale nie odzwierciedlał on osobistego stylu reżysera.
Następnym jego dziełem był horror 99,9 (1997), który zdobył nagrodę za najlepsze zdjęcia na Festiwalu Filmowym w Sitges. W 2000 roku Villaronga powrócił z własnym projektem El mar, opowiadającym o trzech byłych przyjaciołach z dzieciństwa, traumatizowanych przemocą, której doświadczyli podczas hiszpańskiej wojny domowej. Po dziesięciu latach spotykają się jako młodzi dorośli w sanatorium dla chorych na gruźlicę. W filmie obecne były kluczowe motywy z twórczości reżysera: dzieciństwo, seksualne przebudzenie, homoseksualizm i przemoc.
W 2002 roku Villaronga wspólnie z Lydią Zimmermann oraz Isaakiem Pierrem Racine’em wyreżyserował film Aro Tolbukhin: In the Mind of a Killer. W 2005 roku zrealizował teledysk do utworu Fuck Them All francuskiej supergwiazdy Mylène Farmer. W 2007 roku zrealizował projekt telewizyjny Después de la lluvia, oparty na sztuce teatralnej.
Dopiero w 2010 roku, dzięki filmowi Czarny chleb, Villaronga zyskał szerszą popularność. Ten obraz, zdobywca dziewięciu nagród Goya, w tym dla najlepszego filmu roku i najlepszego reżysera, opowiadał historię jedenastolatka, który dorastając w trudnych czasach po hiszpańskiej wojnie domowej na katalońskiej wsi, odkrywa świat pełen kłamstw.
Nagrody i wyróżnienia
1 grudnia 2022 roku otrzymał Złoty Medal Zasługi dla Sztuk Pięknych.
Życie prywatne i śmierć
Villaronga był otwartym gejem.
Zmarł 22 stycznia 2023 roku w Barcelonie, pozostawiając jeden projekt (Loli Tormenta, jego pierwszy film komediowy, nakręcony w 2022 roku) w fazie oczekiwania na premierę.