Aguna w judaizmie
Aguna (hebr. עגונה; dosł. „przywiązana”) to w kontekście judaizmu kobieta, której mąż zaginął lub odszedł, odmawiając jej rozwodu. Taki status sprawia, że aguna nie ma możliwości ponownego zawarcia małżeństwa. O jej sytuacji decyduje sąd rabinacki (bejt din).
W przypadku zaginięcia męża, sąd zazwyczaj zgadza się na umożliwienie agunie ponownego małżeństwa. Wynika to z faktu, że pomoc kobiecie w tej sytuacji jest micwą (dobrym uczynkiem, właściwie nakazem). Dowody w takich sprawach mogą być bardzo słabe z punktu widzenia prawa judaistycznego, na przykład zeznanie apostaty lub samej kobiety. Męża, który opuścił żonę, odmawiając jej rozwodu, sąd może zmusić do sporządzenia listu rozwodowego, co dawniej często robiono nawet przy użyciu chłosty.
Poważny problem występuje, gdy zaginiony mąż się odnajduje. W takiej sytuacji, prawo nakazuje kobiecie opuszczenie drugiego męża, a ich związek, nawet jeśli wcześniej był uznawany za legalny, staje się uznawany za cudzołożny. Dzieci z takiego związku są traktowane jako mamzerzy, co oznacza, że nie mają pełnych praw jako Żydzi.
Judaizm reformowany stara się złagodzić skutki instytucji aguny. Przykładem jest próba wprowadzenia do treści dokumentu ślubnego (ketuba) klauzuli, która unieważniałaby wstecz małżeństwo w przypadku zaginięcia męża. Te inicjatywy spotkały się jednak z silnym sprzeciwem ortodoksyjnych rabinów.
W Izraelu sprawy dotyczące agun podlegają rabinatowi ortodoksyjnemu, co sprawia, że przepisy te są ściśle przestrzegane i często prowadzą do sporów. Podobna sytuacja ma miejsce w innych ortodoksyjnych środowiskach żydowskich. Bezwzględne przestrzeganie zasad prawa religijnego komplikuje również relacje pomiędzy różnymi odłamami judaizmu. Ortodoksi uważają, że związki małżeńskie z osobami, które nie przestrzegają zasad dotyczących agun i mamzerów, są niedopuszczalne, ponieważ nie można ustalić, kto jest mamzerem, a małżeństwo z tą osobą jest dla Żyda zabronione.
Problem agun jest postrzegany przez środowiska feministyczne jako przykład dyskryminacji kobiet.