Agresja w psychologii
Agresja (łac. aggresio – napaść) to termin w psychologii, który odnosi się do zachowań intencjonalnych, skierowanych na zewnątrz lub do wewnątrz, mających na celu wyrządzenie szkody fizycznej bądź psychicznej.
Wyróżniamy kilka typów agresji:
- agresja wroga – agresja mająca na celu zranienie lub zadanie bólu;
- agresja instrumentalna – agresja, która służy innym celom, takim jak zastraszenie czy eliminowanie konkurencji;
- agresja prospołeczna – agresja mająca na celu ochronę interesów społecznych, wspierająca zarówno jednostkę, jak i społeczeństwo;
- agresja indukowana – agresja powstająca na skutek psychomanipulacji;
- agresja odroczona;
- autoagresja – agresja skierowana przeciwko własnej osobie.
W psychologii nie ma powszechnej zgody co do przyczyn ani mechanizmów powstawania zachowań agresywnych.
Agresja w innych nurtach psychologii
Nie wszyscy badacze podzielają definicję agresji przyjętą w psychologii społecznej. Niektórzy z nich postrzegają agresję jako wrodzony popęd, a nie tylko jako zachowanie. Taki pogląd występuje w teoriach psychologii głębi, w tym w psychoanalizie oraz w psychologii ewolucyjnej, a częściowo także w neuropsychologii. Zgodnie z tymi teoriami, agresja jest wrodzonym instynktem, który funkcjonuje podobnie do popędu seksualnego: z upływem czasu gromadzi się napięcie popędowe, które musi zostać rozładowane w odpowiedni sposób. Ludzie różnią się intensywnością tego popędu oraz dojrzałością mechanizmów, które przekształcają popęd w konkretne zachowania, co wpływa na ich reakcje agresywne. Badacze z tego nurtu koncentrują się na analizie rozwoju agresji na przestrzeni życia oraz zbadaniu biologicznych podstaw agresji, takich jak wpływ hormonów, genów, neurotransmiterów i innych czynników biologicznych na zachowania agresywne.
Inne podejście przedstawia teoria frustracji-agresji, według której przyczyną agresywnych zachowań są nieprzyjemne sytuacje i stany – frustracje. Zgodnie z tą teorią, agresywność często jest wywoływana przez czynniki zewnętrzne, które powodują u ludzi nieprzyjemne emocje, takie jak gniew, lęk, ból czy nuda. Odpowiedzią na te negatywne stany staje się zachowanie agresywne. Badacze z tego nurtu analizowali przyczyny frustracji, czynniki, które ją potęgują, oraz procesy poznawcze, które wpływają na to, jak dana sytuacja jest interpretowana w kontekście frustracji, w odróżnieniu od sytuacji wywołującej deprywację.
Zobacz też
- przemieszczenie agresji (agresja przeniesiona);
- bodziec wyzwalający agresję;
- przemoc;
- Stanfordzki eksperyment więzienny i wnioski Philipa Zimbardo.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Grażyna Cęcelek (Mazowiecka Wyższa Szkoła Humanistyczno-Pedagogiczna w Łowiczu), Geneza zachowań agresywnych a sposoby zapobiegania im w: PRZEGLĄD Edukacyjny 2 (74)