Agregaty pieniężne, znane także jako agregaty monetarne czy miary pieniądza, to różne metody pomiaru ilości pieniądza w gospodarce. Pieniądz definiuje się jako aktywa, które można szybko wymienić na gotówkę bez istotnej utraty ich wartości. W praktyce agregaty pieniężne to sumy wartości gotówki w obiegu oraz depozytów bankowych, które różnią się poziomem płynności. W różnych krajach stosuje się odmienne definicje agregatów pieniężnych, jednak w krajach Unii Europejskiej te definicje zostały ujednolicone.
W tradycyjnym podejściu pieniądz definiuje się poprzez jego funkcje, takie jak: miernik wartości, środek cyrkulacji, środek płatniczy oraz środek gromadzenia oszczędności. Takie podejście pozwala na zrozumienie złożonych procesów oraz powiązań między różnymi zjawiskami pieniężnymi w gospodarce. Z uwagi na potrzeby polityki pieniężnej i statystyki monetarnej, zaczęto korzystać z agregatów pieniężnych, które odzwierciedlają szersze podejście do pojęcia podaży pieniądza, wykraczając poza definicję funkcjonalną.
Podstawowe agregaty pieniężne w Polsce
Agregaty pieniężne oznaczane są literą M oraz odpowiednimi symbolami cyfrowymi, które rosną w miarę malejącej płynności zawartych w nich aktywów. Aktywa o wysokiej płynności są częściej używane jako środki płatnicze, natomiast te o niższej płynności służą głównie do gromadzenia oszczędności. Wartości dotyczące agregatów pieniężnych w Polsce są publikowane przez Narodowy Bank Polski co miesiąc.
=== M0 ===
Baza monetarna, określana jako M0, jest definiowana jako M0 = R + C, gdzie:
- R – pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym,
- C – pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym).
=== M1 ===
Agregat M1, określony jako M1 = C + D, obejmuje:
- C – pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym),
- D – wkłady w bankach oraz podobnych instytucjach, które są płatne na żądanie (depozyty bieżące).
=== M2 ===
M2 obejmuje M1 oraz dodatkowo depozyty i inne zobowiązania banków wobec podmiotów niebankowych z pierwotnym terminem zapadalności do 2 lat (włącznie) oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy (włącznie).
=== M3 ===
M3 to agregat, który obejmuje M2, a także operacje z przyrzeczeniem odkupu pomiędzy bankami a sektorem niebankowym oraz dłużne papiery wartościowe emitowane przez banki, które mają termin zapadalności do 2 lat (włącznie).
Kontrolowanie podaży pieniądza
Jedną ze strategii polityki pieniężnej, powszechnie stosowaną w wielu krajach do lat 90. XX wieku, było kontrolowanie podaży pieniądza. W miarę jak innowacje finansowe przyspieszały, związek między agregatami pieniężnymi a inflacją oraz wzrostem gospodarczym stał się niestabilny. W rezultacie banki centralne zaczęły odchodzić od strategii kontroli podaży pieniądza, chociaż na przykład w przypadku Europejskiego Banku Centralnego, roczny wzrost podaży pieniądza M3 jest brany pod uwagę w analizach monetarnych.
Strategia kontrolowania podaży pieniądza jest krytykowana z powodu braku egzogeniczności podaży pieniądza. W praktyce banki centralne mają rzeczywistą kontrolę nad poziomem stóp procentowych, a kontrola wartości agregatów pieniężnych może odbywać się jedynie pośrednio.
Przypisy
Bibliografia
- Piotr Szpunar: Polityka pieniężna. Cele i warunki skuteczności, Warszawa: PWE, 2000
- Janusz Ostaszewski (red.): Finanse, Warszawa: Difin, 2005
- Bogusław Pietrzak (red.): System finansowy w Polsce, Warszawa: PWN, 2006
- Andrzej Sławiński (red.): Polityka pieniężna, Warszawa: C.H.Beck, 2011
Linki zewnętrzne
- Aktualne wartości polskich agregatów pieniężnych. Dostęp: 4.04.2014.
- Definicje polskich agregatów monetarnych. Dostęp: 11.02.2021.