Agosta (Q178) to francuski oceaniczny okręt podwodny z lat międzywojennych oraz II wojny światowej, będący jednym z 31 okrętów klasy Redoutable. Jego wodowanie miało miejsce 30 kwietnia 1934 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg w Cherbourgu, a do służby w Marine nationale wszedł 1 lutego 1937 roku. W trakcie wojny jednostka operowała na wodach Atlantyku. Dnia 18 czerwca 1940 roku „Agosta” został samozatopiony w Brest, aby nie wpadł w ręce niemieckie.
Projekt i budowa
„Agosta” został zamówiony w ramach programu rozbudowy francuskiej floty z 1930 roku. Projekt (oznaczony jako M6) był rozwinięciem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych typu Requin. W porównaniu do swojego poprzednika, poprawiono krytykowaną zbyt małą prędkość na powierzchni oraz manewrowość. Okręty typu Redoutable charakteryzowały się dużym zasięgiem oraz silnym uzbrojeniem; ich jedną z wad była ciasnota wnętrza, utrudniająca dostęp do zapasów prowiantu i amunicji. Konstruktorem tych okrętów był inż. Jean-Jacques Roquebert. „Agosta” należał do 3. serii jednostek, które otrzymały silniki diesla o zwiększonej mocy, co pozwalało na osiąganie prędkości 20 węzłów na powierzchni.
Okręt został zbudowany w stoczni Arsenal de Cherbourg (numer stoczniowy Q53). Stępkę położono 2 lutego 1931 roku, a wodowanie miało miejsce 30 kwietnia 1934 roku.
Dane taktyczno–techniczne
„Agosta” był dużym oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej. Całkowita długość wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra. Wyporność standardowa w pozycji nawodnej wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 8000 KM, natomiast napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o mocy 2000 KM. Dwuśrubowy układ napędowy umożliwiał osiągnięcie prędkości 20 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w pozycji nawodnej (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu. Zbiorniki paliwa mogły pomieścić 95 ton oleju napędowego. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, a czas zanurzenia wynosił 45-50 sekund. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób.
Okręt był wyposażony w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie oraz jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Dodatkowo, za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy aparat torpedowy (550 lub 400 mm). Na pokładzie można było przechowywać 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm M1925 L/45 oraz zdwojone stanowisko karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76. Okręt był także wyposażony w hydrofony.
Załoga jednostki składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy.
Służba
„Agosta” został włączony do służby w Marine nationale 1 lutego 1937 roku. Otrzymał numer burtowy Q178. W chwili wybuchu II wojny światowej okręt operował na Atlantyku, pełniąc rolę jednostki flagowej 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Brest, do którego należały siostrzane okręty „Bévéziers”, „Ouessant” oraz „Sidi Ferruch”. Dowódcą jednostki w tym czasie był kmdr ppor. A.E. Beaussant. W dniach 14-22 września „Agosta” (razem z siostrzanymi jednostkami „Poncelet”, „Persée” i „Ouessant”) patrolował rejon wokół Azorów, poszukując niemieckich łamaczy blokady. Po zakończeniu patrolu „Agosta” oraz „Ouessant” udały się na Martynikę, gdzie dotarły 29 września. W październiku jednostka kontynuowała działania w rejonie Antyli, przeprowadzając patrole i eskortując konwoje. 7 stycznia 1940 roku w pobliżu Saint-Martin do sektora patrolowanego przez „Agostę” przedarł się niemiecki parowiec „Consul Horn” (8384 BRT), który wypłynął z Aruby i dotarł do Hamburga 19 lutego.
W czerwcu 1940 roku „Agosta” znajdował się w Brest, pozostając jednostką flagową 8. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych, a jego dowódcą wciąż był kmdr ppor. A.E. Beaussant (okręt przeszedł remont). 18 czerwca 1940 roku, będąc w stoczni w Brest, jednostka została samozatopiona, aby uniknąć przejęcia przez Niemców, którzy zajmowali port.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
Ivan Gogin: REDOUTABLE submarines (1931-1939). Navypedia. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Guðmundur Helgason: FR Agosta. Allied Warships. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, SEPTEMBER 1939 (Part 1 of 2) Friday 1st – Thursday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS SEPTEMBER 1939 (Part 2 of 2) Friday 15th – Saturday 30th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, OCTOBER 1939 (Part 1 of 2) Sunday 1st – Saturday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, JANUARY 1940 (Part 1 of 2) Monday 1st – Sunday 14th. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 3 of 4) Saturday 15th – Friday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2020-01-30]. (ang.).
Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.).
Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1937. London: Sampson Low, Marston & Co., 1937. (ang.).
Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1.