Agoryzm

Agoryzm to anarchistyczna filozofia polityczna stworzona przez Samuela Edwarda Konkina III, która jest postrzegana jako nurt lewicowo-libertariański. Głównym zamiarem agorystów jest stworzenie wolnego społeczeństwa, w którym „wszystkie relacje międzyludzkie są dobrowolne”. Nazwa „agoryzm” wywodzi się od greckiego terminu „agora”, co oznacza „otwarty rynek”. Jako forma anarchizmu rynkowego, agoryzm jest związany z anarchokapitalizmem, jednak różni się od niego w kwestii teorii klas społecznych. Konkin opisał agoryzm jako formę lewicowego libertarianizmu, który jest częścią lewicowego anarchizmu rynkowego.

W odróżnieniu od innych nurtów anarchizmu rynkowego, agoryzm kładzie szczególny nacisk na tworzenie alternatywnych, pokojowych instytucji rynkowych, znanych jako szara strefa. Działalność ta została określona przez Konkina jako „kontrekonomia”. Agoryści wierzą, że w miarę rozwoju podziemnej gospodarki, spadać będzie ogólna wiara w moralność państwa oraz uczestnictwo w jego strukturach, co doprowadzi do jego upadku.

Agoryści postrzegają swoje idee jako kontynuację i rozwinięcie myśli Murraya Rothbarda. Konkin w sposób następujący określił agorystów:

{{Cytat}} Linki zewnętrzne: „źródło”.

Historia agoryzmu

Agoryzm wywodzi się z współpracy Murraya Rothbarda z radykalnymi lewicowcami, takimi jak Ronald Radosh, Gabriel Kolko i William Appleman Williams, którzy byli dla niego wartościowymi partnerami w krytyce amerykańskiego imperializmu oraz korporacjonizmu. W późnych latach 70. Rothbard zerwał kontakty z lewicą, jednak niektórzy libertarianie, w tym Konkin, pragnęli kontynuować sojusz libertariańsko-lewicowy. Ważnym momentem dla lewicowego odłamu w ruchu libertariańskim było założenie Partii Libertariańskiej w 1971 roku, które Konkin krytykował jako próbę włączenia libertarianizmu w struktury państwa.

W 1979 roku J. Neil Schulman, współpracownik Konkina, opublikował książkę „Alongside Night”, w której opisał fikcyjną rewolucję agorystyczną przeciwko państwu policyjnemu Stanów Zjednoczonych. Rok później, w 1980 roku, ukazał się „Manifest Nowego Libertarianizmu”, kluczowe dzieło Samuela Konkina.

Obecnie do grona agorystów zaliczają się takie osoby jak Roderick Long, Brad Spangler, Wally Conger, Jeremy Weiland oraz Sheldon Richman.

Kontrekonomia jako rewolucyjna teoria

Według krótkiego opisu dotyczącego koncepcji rewolucji anarchistyczno-rynkowej, Rewolucja Agorystyczna w skrócie:

4 strefy ekonomii

Agoryści proponują podział ekonomii na cztery strefy:

biała strefa – działalność akceptowana i zatwierdzona przez państwo,
szara strefa – dobrowolne działania, które ogólnie nie są zabronione, ale nie są zatwierdzone przez państwo (np. działalność bez wymaganych licencji, prostytucja, handel bez rejestracji firmy czy płacenia podatków),
czarna strefa – dobrowolne działania zakazane i niezatwierdzone przez państwo (np. sutenerstwo, handel bronią, narkotykami, bimbrem),
czerwona strefa – agresja niezgodna z prawem naturalnym, niezatwierdzona przez państwo (np. handel ludźmi, niewolnictwo, handel ludzkimi organami, krwią itp.).

Agoryści akceptują jedynie szarą i czarną strefę, odrzucając białą i czerwoną.

Poglądy na temat własności

Agoryści postrzegają się jako kontynuatorzy pracy Murraya Rothbarda, zgadzając się z aksjomatem nieagresji, który głosi, że „żaden człowiek nie ma prawa używać siły wobec innego, niewinnego człowieka”. Dlatego również uznają prawo własności za prawo naturalne. Jednocześnie są „miękkimi własnościowcami”, co oznacza, że w wolnym społeczeństwie dopuszczają istnienie kolektywnych i użytkowych form własności, w przeciwieństwie do „twardych własnościowców”.

Agoryści mają różne opinie na temat własności intelektualnej. Konkin postrzegał ją jako agresywną ingerencję państwa w rynek, mającą na celu jego monopolizację, podczas gdy J. Neil Schulman uważał ją za prawo naturalne. Ta różnica zdań doprowadziła do zerwania kontaktów między Schulmanem a wieloma innymi agorystami.

Mimo że agoryści są zdecydowanymi zwolennikami wolnego rynku, wyrażają nieufność wobec korporacji oraz tego, co nazywają „korporacyjnym kapitalizmem” lub „państwowym kapitalizmem”. Uważają, że ograniczona odpowiedzialność jest przywilejem nadawanym korporacjom przez państwo.

Agoryści często popierają koncepcję zaproponowaną przez Murraya Rothbarda dotyczącą konfiskaty mienia państwowego przez jego pracowników lub klientów, a także uważają, że prywatne firmy, które współpracowały z państwem i otrzymywały od niego przywileje, powinny spotkać ten sam los.

Agorystyczna teoria klas

Agoryści opierają swoje przekonania na pracy Murraya Rothbarda, postrzegając państwo jako organ wyzysku klas niższych i średnich przez „elitę władzy”.

Działalność polityczna

Agoryści są przeciwnikami głosowania oraz uczestnictwa w polityce. Niektórzy z nich odrzucają te metody z powodów moralnych, postrzegając głosowanie jako legitymizację władzy i użycie siły wobec innych ludzi. Inni uważają głosowanie za nieefektywną strategię. Jako alternatywę proponują edukację oraz akcję bezpośrednią, w szczególności poprzez kontrekonomię i budowanie alternatywnych instytucji.

Cztery fazy od etatyzmu do agory

Samuel Edward Konkin III w „Nowym Manifeście Libertariańskim” przedstawił możliwe etapy przejścia do agory. Ostrzegał przed inicjacją agresji przez libertarian, co byłoby odstępstwem od celu rewolucji i zniżeniem się do poziomu etatystów. Poniżej znajduje się skrócony opis:

Faza 0: Społeczeństwo Agorystyczne o Zerowej Gęstości – agoryzm jest w tej fazie nieznany dla większości. Tylko nieliczne osoby go znają, a na świecie istnieje garstka protolibertarian oraz praktykujących kontrekonomię. Zachodzi powolna ewolucja świadomości. Strategią jest przekonywanie innych do idei oraz kontrekonomiczny sposób życia, z naciskiem na edukację, reklamę i kampanie antypolityczne.
Faza 1: Społeczeństwo Agorystyczne o Niskiej Gęstości – moment wzrostu liczby Nowych Libertarian. Ze względu na brak możliwości masowej przemiany, orędownicy wolności powinni zorganizować się w ramach Ruchu Lewicy Libertariańskiej, działając bez formalnego zarządu. Aktywiści powinni samodzielnie decydować o strategiach, a wybór powinien przypominać decyzję przedsiębiorcy o wyborze konsultanta. Ważne jest przekonanie libertarian do kontrekonomii.
Faza 2: Społeczeństwo Agorystyczne o Średniej Gęstości i Małym Natężeniu – w tej fazie etatyści zaczynają postrzegać agoryzm jako zagrożenie. Idea agoryzmu musi być powszechnie rozpowszechniona, a możliwe jest powstanie dzielnic agorystów. W tym etapie kluczowe jest utrzymanie i dalsze rozpowszechnianie świadomości libertariańskiej.
Faza 3: Społeczeństwo Agorystyczne o Wysokiej Gęstości i Dużym Natężeniu – państwo przeżywa kryzys z powodu rozprzestrzenionej kontrekonomii i podejmuje próby odzyskania autorytetu. Stagnacja oraz szalejąca inflacja stają się powszechnymi zjawiskami. Libertarianie dołączają do agorystycznych agencji ochrony i arbitrażu, aby stawić czoła państwu. Na przełomie etapu 3 i 4 państwo rozpoczyna represje wobec tych, którzy chcą pociągnąć rządzących do odpowiedzialności. Nowi Libertarianie powinni w odpowiednim momencie zareagować na represje skutecznym oporem – rewolucją.
Faza 4: Agorystyczne Społeczeństwo z Etatystycznymi Nieczystościami – po upadku państwa syndykat firm ubezpieczeniowych i agencji ochrony przestaje istnieć, rozpadając się na konkurencyjne podmioty. Również Sojusz Nowych Libertarian się rozpada po osiągnięciu celu. Pojmani etatyści są zobowiązani do spłacenia odszkodowania, a jeśli przeżyją wystarczająco długo, by uregulować dług, mogą zostać przyjęci z powrotem do społeczeństwa. Zwycięscy aktywiści podejmują walkę z innymi problemami ludzkości.