Agora w starożytnej Grecji
Agora (gr. ἀγορά, co dosłownie oznacza miejsce zgromadzeń) była centralnym placem, rynkiem w miastach starożytnej Grecji. Stanowiła ważne miejsce dla życia politycznego, religijnego, a czasami również handlowego.
Na wczesnym etapie rozwoju polis, termin „agora” odnosił się do samego zgromadzenia obywateli mających prawo głosu.
Pierwotnie, w miastach z długą historią osadniczą, agora miała charakter nieplanowany, z nieostrymi granicami. Często jej układ był zakłócony przez budynki o funkcji publicznej lub religijnej (zazwyczaj po stronie zachodniej) oraz stragany (po stronie wschodniej) lub główną ulicę przebiegającą przez środek.
Od V wieku p.n.e. „agora jońska”, projektowana zgodnie z systemem hippodamejskim, przyjmowała zazwyczaj formę prostokąta, otoczonego portykami kolumnowymi (stoa) od okresu klasycznego. Główną ulicą miasta zazwyczaj biegła przez środek agory. Na tym placu znajdowały się zwykle budowle religijne i publiczne, mównice, miejsca dla urzędników, a także studnie i fontanny oraz pomniki.
Wejście do agory często charakteryzowało się monumentalnymi bramami, jak miało to miejsce w Efezie, Priene czy Milecie.
Jedną z najsłynniejszych agor była Agora ateńska, której lokalizacja została wybrana jeszcze w czasach Solona (około 600 p.n.e.). Był to nieregularny plac o delikatnym nachyleniu, co pozwalało na naturalny odpływ wody deszczowej, zlokalizowany przy głównej drodze prowadzącej na Akropol. Otoczenie sprzyjało zabudowie, sąsiadując z obszarem mieszkalnym Aten.
W okresie klasycznym Agora ateńska była miejscem handlu oraz dużych zgromadzeń mieszkańców, gdzie odbywały się debaty polityczne. To tutaj miały miejsce wybory urzędników oraz sądy skorupkowe (ostracyzm). Przed wzniesieniem stałego teatru Dionizosa na południowych stokach Akropolu, organizowano również wystawienia sztuk teatralnych i zawody sportowe.
Budowle wokół agory wznosili tacy architekci jak Kimon (V wiek p.n.e.), Likurg (IV wiek p.n.e.), a także władcy hellenistyczni (II wiek p.n.e.) oraz Rzymianie, z których ostatnią monumentalną budowlą była biblioteka Hadriana z II wieku n.e.
Rzymskim odpowiednikiem agory ateńskiej było Forum Romanum.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Encyklopedia sztuki starożytnej. Anna Derwojedowa, Andrzej Dulewicz, Bożena Grochala (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12466-0. Brak numerów stron w książce
- N.G.L. Hammond: Dzieje Grecji. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973. Brak numerów stron w książce
- W dawnych Atenach. Janina Kosińska, Krzysztof Plater (red.). Zakład Narodowy im Ossolińskich, 1971. Brak numerów stron w książce